ភិដែន
| មេត្រី | |
|---|---|
| |
| Scientific classification | |
| រជ្ជៈ: | |
| (អឋានន្តរ): | |
| (អឋានន្តរ): | |
| (អឋានន្តរ): | |
| លំដាប់: | |
| អំបូរ: | |
| Genus: | |
| ប្រភេទ: | B. pilosa
|
| Binomial name | |
| Bidens pilosa L. 1753
| |
| សមនាម[១] | |
|
Synonymy
| |
ផ្កាមេត្រី គឺជាប្រភេទរុក្ខជាតិផ្កានៅអម្បូរផ្កាស្មៅ។ វាមានដើមកំណើតនៅទ្វីបអាមេរិចប៉ុន្តែផ្កាមេត្រីត្រូវបានគេស្គាល់យ៉ាងទូលំទូលាយថាជាប្រភេទផ្កាដែលបានណែនាំពីតំបន់ផ្សេងៗទៀតដូចជាអ៊ុយរ៉ាសអាហ្វ្រិកអូស្ត្រាលីនិងកោះប៉ាស៊ីហ្វិក។ វាជាស្មៅដែលមានដើមដុះមានកម្ពស់ខ្ពស់ដែលមានផ្កាលឿងស្តើង ៗ ដែលបង្កើតជាគ្រាប់ចំបក់។ ឈ្មោះជាទូហៅថាផ្កាមេត្រី។ ជាប់គាំងនៅក្នុងរោមរោមរោមឬស្រោមជើង។ ល។ រន្ធនេះត្រូវបានរីករាលដាលពេញតំបន់ត្រជាក់នៃពិភពលោក។ គ្រាប់ពេជ្រខ្មៅតិចតួចរបស់វាជាប់នឹងសម្លៀកបំពាក់ឬសេះហើយដោយហេតុនេះវាអាចរាលដាលនៅជុំវិញខ្លួន។វាងាយនឹងស្មៅស្មៅបើសិនជាមានទំហំតូចល្មមសូម្បីតែត្រូវបានវេចខ្ចប់ហើយកន្សែងក្រាស់អាចការពារវាពីការរីកលូតលាស់។ គ្រាប់នីមួយៗមានឆ្អឹងខ្នងពីរទៅបួន។ ស្មៅនៃសួនច្បារព្រៃឈើនិងតំបន់កាកសំណល់មនុស្សដែលជក់បារីប្រឆាំងនឹងវានឹងត្រូវបានគ្របដណ្តប់នៅលើធុងសំរាមហើយត្រូវយកវាចេញម្តងមួយៗ។ ថ្វីបើរុក្ខជាតិនេះត្រូវបានចាត់ទុកជាស្មៅនៅក្នុងផ្នែកខ្លះនៃពិភពលោកក៏ដោយក៏នៅក្នុងផ្នែកផ្សេងទៀតវាជាប្រភពនៃអាហារឬថ្នាំ។ ឧទាហរណ៍វាត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាត្រូវបានគេបរិភោគយ៉ាងទូលំទូលាយនៅអាហ្រ្វិកហើយនៅកម្ពុជាគេបានយកធ្វើជាឱសថធ្វើជាបន្លែ។[២]
ការពិពណ៌នា
[កែប្រែ]ភិដែន គឺជាពិធីជប់លៀងមួយប្រចាំឆ្នាំដែលមិនមានទម្លាប់ដែលមានកម្ពស់រហូតដល់ 1,8 ម៉ែត្រ។ វាលូតលាស់យ៉ាងខ្លាំងនៅលើដីដែលត្រូវបានរំខានហើយជារឿយៗក្លាយជាស្មៅ។ ស្លឹកត្រូវបានរៀបចំដោយផ្សំគ្នានិងមានរាងសំប៉ែតដោយមានខិត្តប័ណ្ណពី 3 ទៅ 5 រន្ធគូថពពុះស្លឹក។ ចំពុះមានស្លាបបន្តិច។ [៣]
រុក្ខជាតិអាចផ្កានៅពេលណាមួយនៃឆ្នាំប៉ុន្តែនៅក្នុងតំបន់ក្តៅវា blooms ជាចម្បងនៅក្នុងរដូវក្តៅនិងរដូវស្លឹកឈើជ្រុះ។ ផ្កាត្រូវបានកើតឡើងនៅក្នុងក្បាលតូចនៅលើ peduncles វែងដែលទាក់ទងក្បាលមានកាំរស្មីពណ៌សចំនួនបួនឬប្រាំដែលមានព័ទ្ធជុំវិញដោយបំពង់ឌីលឿង។ ផ្លែឈើមានរាងកោងបន្តិចបង្អស់រន្ធខ្មៅរដិបរដុបដែលមានប្រវែងប្រហែល 1 សង់ទីម៉ែត្រដែលមានដើមទ្រូងពីរទៅបីយ៉ាងរឹងមាំ។ អញ្ចាញធ្មេញបង្កើតជាអង្កត់ផ្ចិតរាងស្វ៊ែរជុំវិញអង្កត់ផ្ចិតពី 1 ដល់ 2 សង់ទីម៉ែត្រ។ កន្សែងរុំព័ទ្ធទៅរោមឬសំលៀកបំពាក់ហើយអាចធ្វើឱ្យរបួសសាច់។ វាជាមធ្យោបាយដ៏មានប្រសិទ្ធិភាពនៃការបែងចែកគ្រាប់ពូជដោយសួនសត្វនៅពេលគ្រាប់ពូជត្រូវបានដឹកជញ្ជូនតាមសត្វ។ យន្តការនេះបានជួយឱ្យរុក្ខជាតិក្លាយជាស្មៅសណ្តែកនៅតំបន់ត្រូពិចនិងតំបន់ត្រូពិក។
ឈ្មោះធម្មតា
[កែប្រែ]រុក្ខាជាតិនេះមានឈ្មោះទូទៅជាច្រើននៅតាមតំបន់និងភាសាផ្សេងៗរួមទាំង។: ស្រុកខ្មែរ គេហៅថា ដើម ភិដែន ដើម ពិស្លូ ដើម ចញ្ជឹះ ....
- Blackfordby: muringi
- Afrikaans language: knapsekêrel
- Chinese: gui zhen cao
- English: beggar's tick, beggar-ticks, hairy beggar-ticks, black-jack, broom stick, broom stuff, cobbler's pegs, devil's needles, hairy bidens, Spanish needle, farmers friend, Devils Pitchfork
- Fijian: batimadramadra, matakaro, matua kamate, mbatikalawau, mbatimandramandra
- French: bident hérissé, bident poilu, herbe d'aiguille, herbe villebague, piquants noirs
- Hawaiian: kī, nehe, kī nehe, kī pipili
- Japanese: ko-sendangusa
- Mangareva language: tarou, taru
- Māori: koheriki, kohiriki[៤]
- Māori (Cook Islands): kamika tuarongo, piripiri, nīroa, piripiri nīroa, piripiri kerekere
- Niuean: kofetoga, kofetonga
- Portuguese: amor-de-burro
- Philippines: pisau-pisau
- Bontoc language: nguad, puriket
- Ivatan language: dadayem
- Pukapukan: pilipili
- Spanish: acetillo, amor seco, arponcito, asta de cabra, cacho de cabra, masquia, mazote, papunga chipaca, pega-pega, perca, sirvulaca
- Tahitian: piripiri
- Tongan: fisi‘uli
- Vietnamese: xuyến chi
- Ukrainian: chereda
- Wallisian: tae puaka
- Kifumbira: Inyabalasanya
- Canary Islands: Amorsecano
- Mufindi: Mabangalala
ការប្រើប្រាស់ប្រពៃណី
[កែប្រែ]នៅក្នុងឱសថបុរាណខ្មែរគេព្យាបាលជំងឺមហារីថ្លើម ជំងឺត្រក់ទឹក។ ឱសិថបុរាណចិនរុក្ខជាតិនេះត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាឱសថបុរាណហៅថា xian feng ខ្ពស់ (ចិន: 咸豐草) ។ នៅក្នុងឱសថបុរាណ Bafumbira រុក្ខជាតិនេះត្រូវបានអនុវត្តលើមុខរបួសថ្មីមួយនិងត្រូវបានគេដឹងថាជាថ្នាំឱសថដែលគេហៅថា inyabalasanya [ត្រូវការអំណះអំណាង[ត្រូវការអំណះអំណាង][ត្រូវការអំណះអំណាង]
គីមីសាស្ត្រ
[កែប្រែ]សមាសធាតុជិតពីររយត្រូវបានញែកចេញពី B. pilosa ជាពិសេស polyacetylenes និង flavonoids ។ រោងចក្រនេះមានផ្ទុកសារជាតិកាហ្វេអ៊ីនណែននិង ethyl caffeate ដែលមានអាស៊ីត hydroxycinnamic ។.[៥]
ការស្រង់ចេញនៃ B. pilosa ទប់ស្កាត់ការលូតលាស់នៃកោសិកាមហារីក Leukemia កោសិកា T-cell ជំទង់នៅដាច់តែឯងក្នុង vitro ។ [៦]
សូមមើលផងដែរ
[កែប្រែ]* ថ្នាំជំជំនួស * រូបមន្តរុក្ខជាតិបុរាណចិន
References
[កែប្រែ]- ↑ "The Plant List, Bidens pilosa L." Archived from the original on 2019-06-04. Retrieved 2017-07-31.
- ↑ Tanaka, Yoshitaka; Van Ke, Nguyen (2007). Edible Wild Plants of Vietnam: The Bountiful Garden. Thailand: Orchid Press. p. 38. ល.ស.ប.អ. 9745240893.
- ↑ Flora of North America, Bidens pilosa Linnaeus, Sp. Pl. 2: 832. 1753.
- ↑ "Plant Use Details of Bidens pilosa". Landcare Research. Archived from the original on June 19, 2013. Retrieved November 20, 2012.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Chiang, Y., et al. (2005).
- ↑ Nakama, S., et al. (2011).