ម៉ូរីតានី

សាធារណរដ្ឋឥស្លាមម៉ូរីតានី
الجمهورية الإسلامية الموريتانية (អារ៉ាប់)
	ទង់ជាតិ ត្រារដ្ឋ
	បាវចនា; "شرف، إخاء، عدل"; "កិត្តិយស ភាតរភាព យុត្តិធម៌"
	ភ្លេងជាតិ; النشيد الوطني الموريتاني; "ទឹកដីនៃមោទនភាពជន ដឹកនាំដោយអភិជន";
	ទីតាំងប្រទេសម៉ូរីតានី (ក្រហម) នៅលើភូគោល
រដ្ឋធានី; និង ទីក្រុងធំបំផុត	នូអាកឆត; 18°09′N 15°58′W / 18.150°N 15.967°W
ភាសាផ្លូវការ	ភាសាអារ៉ាប់
ភាសាជាតិ	ពូឡារ; សូណាំងកេ; វ៉ូឡូហ្វ;
ក្រុមជនជាតិ	៤០% ហារ៉ាទីន; ៣០% អារ៉ាប់-ប៊ែប៊ែរ (បីដាន់); ៣០% ធូគូល័រ ហ្វូឡានី ម៉ង់ដេ និងវ៉ូឡូហ្វ;
សាសនា	ឥស្លាមស៊ុននី (ផ្លូវការ)
រដ្ឋាភិបាល	សាធារណរដ្ឋឥស្លាមនិយមប្រធានាធិបតីអាស្រ័យសភាឯកភូត
- ប្រធានាធិបតី	ម៉ូហាម៉េដ អ៊ូល ហ្កាស៊ូអានី
- នាយករដ្ឋមន្ត្រី	ម៉ូហាម៉េដ អ៊ូល ប៊ីឡាល់
- ប្រធានរដ្ឋសភា	ម៉ូហាម៉េដ អ៊ូល ម៉េហ្គេតថ៍
នីតិបញ្ញត្តិ	រដ្ឋសភា
ឯករាជ្យភាព
- ប្រកាសជាសាធារណរដ្ឋ	២៨ វិច្ឆិកា ១៩៥៨
- ប្រកាសឯករាជ្យភាពពីបារាំង	២៨ វិច្ឆិកា ១៩៦០
- រដ្ឋធម្មនុញ្ញបច្ចុប្បន្ន	១២ កក្កដា ១៩៩១
ក្រឡាផ្ទៃ
- សរុប	៤,២៣៣,២៦២ គ.ម២
- ផ្ទៃទឹក (%)	០.០៣
ប្រជាជន
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៣)	៤,២៤៤,៨៧៨ (ទី១២៨)
- ដង់ស៊ីតេ	៣.៤ នាក់/គ.ម២
GDP (PPP)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៣)
- សរុប	៣៣.៤១៤ ពាន់លានដុល្លារ (ទី១៤៦)
- ក្នុងម្នាក់	៧,៥៤២ ដុល្លារ (ទី១៣២)
GDP (ចារឹក)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២៣)
- សរុប	១០.៣៥៧ ពាន់លានដុល្លារ (ទី១៥១)
- ក្នុងម្នាក់	២,៣៣៧ ដុល្លារ (ទី១៤៤)
ជីនី (២០១៤)	៣២.៦; មធ្យម
HDI (២០២១)	០.៥៥៦; មធ្យម · ទី១៥៨
រូបិយវត្ថុ	អ៊ូហ្គីយ៉ា (MRU)
ល្វែងម៉ោង	UTC (GMT)
ទម្រង់កាលបរិច្ឆេទ	ថ្ងៃ/ខែ/ឆ្នាំ - dd/mm/yyyy
ទិសបើកបរ	ស្ដាំ
កូដ ISO 3166	MR
ដែនកម្រិតខ្ពស់	.mr

ប្រទេសម៉ូរីតានី (ភាសាអារ៉ាប់៖ موريتانيا និងជាភាសាបារាំង៖ Mauritanie) ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋឥស្លាមម៉ូរីតានី (អារ៉ាប់៖ الجمهورية الإسلامية الموريتانية) គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅតំបន់អាហ្វ្រិកខាងលិច។ ម៉ូរីតានីមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិកនៅភាគខាងលិច សាហារ៉ាខាងលិចនៅភាគខាងជើងនិងពាយព្យ ប្រទេសអាល់ហ្សេរីនៅភាគឦសាន ប្រទេសម៉ាលីនៅខាងកើតនិងអាគ្នេយ៍ និងប្រទេសសេណេកាល់នៅភាគនិរតី។ ម៉ូរីតានីត្រូវជាប្រទេសដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេបង្អស់ទី១១ នៅទ្វីបអាហ្រ្វិក និងធំបំផុតទី២៨ នៅលើពិភពលោក ហើយទឹកដីប្រមាណ ៩០% នៃប្រទេសនេះគឺស្ថិតនៅក្នុងវាលលំហយក្សសាហារ៉ា។ ប្រជាជនចំនួន ៤.៣ លាននាក់នៃប្រទេសនេះភាគច្រើនរស់នៅក្នុងតំបន់ភាគខាងត្បូង និងប្រមាណមួយភាគបីនៃប្រជាជនសរុបបានប្រមូលផ្តុំគ្នារស់នៅក្នុងរដ្ឋធានី និងជាទីក្រុងធំបំផុតគឺ នូអាកឆត ដែលមានទីតាំងជាប់ឆ្នេរមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក។

ឈ្មោះរបស់ប្រទេសនេះគឺត្រូវបានកម្លាយចេញពីឈ្មោះនៃព្រះនគរមួយរបស់ជនជាតិប៊ែប៊ែរបុរាណហៅថាម៉ូរេតានី ដែលធ្លាប់មានវត្តមាននៅក្នុងតំបន់អាហ្វ្រិកខាងជើង។ ជនជាតិប៊ែប៊ែរនោះបានចូលមកកាន់កាប់ទឹកដីនៃប្រទេសម៉ូរីតានីសព្វថ្ងៃនៅសតវត្សទី៣ នៃ គ.ស.។ អាណាចក្រអ៊ូមីយ៉ាដរបស់ពួកអារ៉ាប់បានចូលត្រួតត្រាតំបន់នេះនៅចុងសតវត្សទីប្រាំពីរ ដោយនាំចូលមកនូវសាសនា វប្បធម៌ និងភាសាអារ៉ាប់។ នៅដើមសតវត្សទី២០ ម៉ូរីតានីត្រូវបានបារាំងចូលធ្វើអាណានិគម និងរួមបញ្ចូលទៅក្នុងតំបន់អាណានិគមនៃអាហ្វ្រិកខាងលិច។ រដ្ឋនេះបានទទួលឯករាជ្យនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦០ ប៉ុន្តែក្រោយពីបានឯករាជ្យភាពមក ម៉ូរីតានីត្រូវប្រឈមនឹងរដ្ឋប្រហារ និងរបបផ្តាច់ការយោធាផ្ទួនៗគ្នា។ រដ្ឋប្រហារថ្មីបំផុតនៅម៉ូរីតានីបានកើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ដែលដឹកនាំដោយឧត្តមសេនីយ៍ម៉ូហាម៉េដ អ៊ូល អាប់ឌែល អាហ្ស៊ីស និងក្រោយៗមកទៀត លោកបានឈរឈ្មោះ និងជាប់ឈ្មោះជាប្រធានាធិបតីនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៩ និងឆ្នាំ២០១៤។^[៦] លោកត្រូវបានស្នងតំណែងបន្តដោយម៉ូហាម៉េដ អ៊ូល ហ្កាស៊ូអានី បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៩ ហើយវាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីដំបូងបង្អស់នៃប្រទេសម៉ូរីតានីចាប់តាំងពីទទួលបានឯករាជ្យមក។^[៧]

វប្បធម៌ និងនយោបាយម៉ូរីតានីគឺបានទទួលឥទ្ធិពលពីអារ៉ាប់ច្រើន ដោយសព្វថ្ងៃ ខ្លួនត្រូវជាសមាជិកនៃសម្ព័ន្ធអារ៉ាប់ ហើយភាសាអារ៉ាប់គឺជាភាសាផ្លូវការនៃប្រទេស។ សាសនាផ្លូវការគឺសាសនាឥស្លាម ហើយប្រជាជនស្ទើរតែទាំងអស់នាំគ្នាគោរពប្រតិបត្តិនិកាយស៊ុននី។ ទោះអត្តសញ្ញាណជាតិជាអារ៉ាប់ក្ដី តែសង្គមម៉ូរីតានីគឺសម្បូរពោរពេញទៅដោយពហុជាតិសាសន៍រស់នៅជុំជាមួយគ្នា។ ក្នុងនោះ ក្រុមជនជាតិធំជាងគេគឺ ជនជាតិហេរ៉ាទីន (ស្មើនឹង ៤០% នៃចំនួនប្រជាជនសរុប) និងជនជាតិបីដាន (ស្មើនឹង ៣០%)។^[៨] ជនជាតិទាំងពីរក្រុមគឺជាភស្តុតាងបានមកពីការលាយច្របាច់បញ្ចូលគ្នានៃជាតិសាសន៍ ភាសា និងវប្បធម៌អារ៉ាប់-ប៊ែប៊ែរ។ រីឯប្រជាជនប្រមាណ ៣០% ទៀតគឺមានដើមកំណើតពីជនជាតិភាគតិចនៃវាលខ្សាច់សាហារ៉ា។

ទោះបីជាប្រទេសដែលសម្បូរបែបទៅដោយធនធានធម្មជាតិច្រើនក៏ពិតមែនដូចជា រ៉ែដែក និងប្រេងឥន្ធនៈជាដើម ប៉ុន្តែម៉ូរីតានីនៅតែស្ថិតក្នុងស្ថានភាពក្រីក្រ ដោយសេដ្ឋកិច្ចជាតិច្រើនតែពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្ម បសុសត្វ និងនេសាទជាចម្បង។ ម៉ូរីតានីត្រូវបានគេយល់ឃើញជាប្រទេសដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ហើយត្រូវបានចោទប្រកាន់ពិសេសចំពោះវត្តមាននៃទាសភាពនៅក្នុងសង្គម។ គេបានប៉ាន់ប្រមាណថាប្រជាជនម៉ូរីតានីពីប្រមាណ ១០% ទៅ ២០% បានជាប់ដៃជើងក្នុងទាសភាពនៅឆ្នាំ២០១២។ ថ្វីបើទាសភាពត្រូវបានលុបបំបាត់ចោលទាំងស្រុងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨១ ក៏ពិតមែន តែទោសទណ្ឌកម្មចំពោះកម្មសិទ្ធិនៃទាសករទើបត្រូវបានគេចាប់ផ្ដើមអនុវត្តពីឆ្នាំ២០០៧ ប៉ុណ្ណោះ។^[៩]^[១០]

ឯកសារយោង

↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named CIA
↑ {{{2}}} ច្រកចូលនៅក្នុង សៀវភៅការពិតពិភពលោក
↑ ^៣,០ ^៣,១ ^៣,២ ^៣,៣ "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Mauritania)". IMF.org. មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ. 10 October 2023. Retrieved 19 October 2023.
↑ "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. Archived from the original on 17 July 2021. Retrieved 16 July 2021.
↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF). កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ. 8 September 2022. Archived (PDF) from the original on 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.
↑ Diagana, Kissima (23 June 2019). "Ruling party candidate declared winner of Mauritania election". Reuters. https://www.reuters.com/article/us-mauritania-election-idUSKCN1TO083.
↑ "First peaceful transfer of power in Mauritania's presidential polls". RFI. 2019-06-22. Archived from the original on 9 April 2022. Retrieved 2024-02-09.
↑ "Mauritania - The World Factbook". www.cia.gov. Archived from the original on 6 May 2021. Retrieved 2024-02-09.
↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :0
↑ "Mauritania". United States Department of State. Retrieved 2024-02-13.

តំណភ្ជាប់ក្រៅ

ស្វែងយល់បន្ថែមអំពីម៉ូរីតានីលើ គម្រោងបងប្អូនរបស់វិគីភីឌា:
	និយមន័យនិងបំណកប្រែពីវិគីនានុក្រម
	រូបភាពនិងមីឌាពី Wikimedia Commons
	ប្រភពរៀនសូត្រពីវិគីសាកលវិទ្យាល័យ
	រឿងរ៉ាវព័ត៌មានពីវិគីព័ត៌មាន
	សម្រង់ពាក្យសម្ដីពីវិគីសម្រង់ពាក្យ
	អត្ថបទប្រភពដើមពីវិគីប្រភព
	សៀវភៅពុម្ពពីវិគីសៀវភៅ

République Islamique de Mauritanie (គេហទំព័រផ្លូវការរបស់រដ្ឋាភិបាល) (ជាភាសាអារ៉ាប់)
République Islamique de Mauritanie (គេហទំព័រផ្លូវការរបស់រដ្ឋាភិបាល) (ជាភាសាបារាំង)

អត្ថបទនេះគឺជាអត្ថបទខ្លីមិនពេញលេញ។ លោកអ្នកអាចជួយវីគីភីឌាដោយសរសេរពង្រីកបន្ថែម។

[CIA-1] Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named CIA

[2] {{{2}}} ច្រកចូលនៅក្នុង សៀវភៅការពិតពិភពលោក

[IMFWEO.MR-3] ៣,០ ^៣,១ ^៣,២ ^៣,៣ "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Mauritania)". IMF.org. មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ. 10 October 2023. Retrieved 19 October 2023.

[wb-gini-4] "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. Archived from the original on 17 July 2021. Retrieved 16 July 2021.

[HDI-5] "Human Development Report 2021/2022" (PDF). កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ. 8 September 2022. Archived (PDF) from the original on 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.

[6] Diagana, Kissima (23 June 2019). "Ruling party candidate declared winner of Mauritania election". Reuters. https://www.reuters.com/article/us-mauritania-election-idUSKCN1TO083.

[7] "First peaceful transfer of power in Mauritania's presidential polls". RFI. 2019-06-22. Archived from the original on 9 April 2022. Retrieved 2024-02-09.

[:1-8] "Mauritania - The World Factbook". www.cia.gov. Archived from the original on 6 May 2021. Retrieved 2024-02-09.

[:0-9] Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :0

[10] "Mauritania". United States Department of State. Retrieved 2024-02-13.

[១]

[២]

[៣]

[៤]

[៥]

[៦]

[៧]

[៨]

[៩]

[១០]