វិទ្យុសំបុកឃ្មុំ

វិទ្យុសំបុកឃ្មុំ ជា​ស្ថានីយ​វិទ្យុ​កម្ពុជា​ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែល​គ្រប់គ្រង និង​ដំណើរការ​ដោយ​អ្នក​កាសែត​ឯករាជ្យ ម៉ម សូណង់ដូ ។ វាចាក់ផ្សាយតាមវិទ្យុ FM 105 ។ គណៈកម្មាធិការការពារអ្នកសារព័ត៌មាន (CPJ) បានពិពណ៌នាវានៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ ថាជា "សារព័ត៌មានឯករាជ្យមួយចំនួនរបស់កម្ពុជា"។

ការសរសេរកម្មវិធី

នៅឆ្នាំ២០១២ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស បានពណ៌នាវិទ្យុសំបុកឃ្មុំថាជា "វេទិកាដ៏សំខាន់សម្រាប់ការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា"។ ស្ថានីយ៍នេះគឺជាប្រធានបទមួយក្នុងចំណោមប្រធានបទដ៏ចម្រូងចម្រាសមួយចំនួន រួមមាន "សង្គមស៊ីវិលកម្ពុជា ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងមេរោគអេដស៍/ជំងឺអេដស៍ មរណភាពមាតា និងការជួញដូរមនុស្ស យុទ្ធនាការសម្រាប់សិទ្ធិស្ត្រី និងសមភាពយេនឌ័រ តម្លាភាពនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច ការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយសមធម៌ និងនិរន្តរភាព ការងារ។ សិទ្ធិ ការការពារបរិស្ថាន នីតិរដ្ឋ និងការអប់រំការបោះឆ្នោត និងការត្រួតពិនិត្យការបោះឆ្នោត”។ វាក៏មានកម្មវិធីដោយ វិទ្យុអាស៊ីសេរី សំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក និង មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ផងដែរ។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

នៅឆ្នាំ ១៩៩៥ លោក ម៉ម សូណង់ដូ ពលរដ្ឋខ្មែរពីរបារាំង-ខ្មែរ បានត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ហើយទទួលបានអាជ្ញាប័ណ្ណផ្សាយសម្រាប់ស្ថានីយថ្មី ដែលលោកដាក់ឈ្មោះថា វិទ្យុសំបុកឃ្មុំ។ វាបានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយនៅថ្ងៃទី៦ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩៦។ លោក​បាន​ប្រើ​ស្ថានីយ​នេះ​ដើម្បី​ផ្សព្វផ្សាយ​ពី​គណបក្ស​នយោបាយ​ថ្មី គឺ​គណបក្ស​សង្គម​ប្រជាធិបតេយ្យ​សំបុកឃ្មុំ និង​បាន​ឈរ​ឈ្មោះ​ក្នុងការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ១៩៩៨ ។ យោងទៅតាម សារព័ត៌មានអាស៊ីថែមត៍ យុទ្ធនាការរបស់លោកបានឈ្នះលោកត្រឹមតែ "កេរ្តិ៍ឈ្មោះជាអសុរោះ បញ្ចេញទស្សនៈព្រះពុទ្ធសាសនា ការអង្វររកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងយុទ្ធនាការផ្ទាល់ខ្លួនសម្រាប់ការយកចិត្តទុកដាក់"។ ក្រោយ​មិន​ជាប់​ឆ្នោត លោក សូណង់ដូ បាន​រំលាយ​បក្ស ប៉ុន្តែ​បន្ត​ផ្សាយ​តាម​វិទ្យុ​សំបុក​ឃ្មុំ​ក្នុង​នាម​ជា​អ្នក​កាសែត​ឯករាជ្យ។

គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១២ លោក សូណង់ដូ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនចំនួនបីដង ដោយចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្សាយរបស់ស្ថានីយ៍។ នៅឆ្នាំ២០០៣ ក្នុងអំឡុង កុបកម្មនៅទីក្រុងភ្នំពេញ អ្នកទូរស័ព្ទទៅវិទ្យុសំបុកឃ្មុំបានអះអាងមិនត្រឹមត្រូវថាមន្ត្រីស្ថានទូតកម្ពុជាត្រូវបានសម្លាប់នៅទីក្រុងបាងកក។ នៅថ្ងៃទី៣១ ខែមករា លោក សូណង់ដូ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ពីបទ "ផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត" "ញុះញង់ឱ្យមានការរើសអើង" និង "ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ" ។ លោក​បាន​ថ្លែង​ប្រាប់​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ថា​៖ «​ពួកគេ​បន្ទោស​ខ្ញុំ​ចំពោះ​ការ​ផ្សាយ​មតិ​របស់​អ្នក​ស្តាប់​ដែល​ប្រែ​ទៅ​ជា​មិន​ពិត។ ប៉ុន្តែ​ប្រសិន​បើ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​ចូល​គុក​ដើម្បី​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មនុស្ស​បញ្ចេញ​មតិ​ខ្ញុំ​សប្បាយ​ចិត្ត» លោកត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំនៅថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ហើយមិនដែលនាំមកកាត់ទោសទេ។

លោក សូណង់ដូ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនម្តងទៀតនៅថ្ងៃទី ១១ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០០៥ បន្ទាប់ពីរាយការណ៍អំពីសន្ធិសញ្ញារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ជាមួយវៀតណាម ក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែនរបស់ប្រទេសទាំងពីរ។ របាយការណ៍​នោះ​រួម​មាន​ការ​ពិភាក្សា​ជាមួយ​អ្នក​ជំនាញ​បារាំង​ម្នាក់​ដែល​រិះគន់​សម្បទាន​របស់​លោក ហ៊ុន សែន។ លោក សូណង់ដូ ត្រូវ​បាន​ចោទ​ប្រកាន់​ពី​បទ «បរិហារកេរ្តិ៍​ជា​បទ​ឧក្រិដ្ឋ» «ផ្សព្វផ្សាយ​ព័ត៌មាន​មិន​ពិត» និង «ញុះញង់»។ នៅខែមករា ឆ្នាំ២០០៦ ការចោទប្រកាន់លើរូបលោកត្រូវបានទម្លាក់ចោលនៅក្នុងអ្វីដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ពិពណ៌នាថាជា «អំណោយ» ដល់ការចូលជួបឧបការីរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក គ្រីស្តូហ្វឺ រ.ហ៊ីល ។

នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៥ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០១២ គាត់​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន​ជា​ថ្មី​ម្តង​ទៀត​ដោយ​ចោទ​ប្រកាន់​ពី​បទ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​តវ៉ា​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​បណ្តេញ​ចេញ​រោងចក្រ​កៅស៊ូ​ថ្មី​ក្នុងខេត្តក្រចេះ ។ អាជ្ញាធរ​បាន​ចោទប្រកាន់​គាត់​ពី​បទ​«​បះបោរ​» និង​«​ញុះញង់​ឱ្យ​មនុស្ស​កាន់​អាវុធ​ប្រឆាំង​រដ្ឋ​»​។

ការ​ចាប់​ខ្លួន​នេះ​បាន​បង្ក​ការ​រិះគន់​ទាំង​ក្នុង​និង​ក្រៅ​ប្រទេស​យ៉ាង​ឆាប់​រហ័ស។ ក្រុម​ចម្រុះ​នៃ​អង្គការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា​ចំនួន ២២ ហៅ​កាត់​ថា គណៈកម្មាធិការ​សកម្មភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា បាន​អំពាវនាវ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ដោះលែង លោក សូណង់ដូ «ដើម្បី​សង្គ្រោះ​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​ប្រទេស»។ សមាជិក​វិទ្យុ​សំបុកឃ្មុំ និង ​សមាគម​អ្នក​ប្រជាធិបតេយ្យ ​តវ៉ា​នៅ​មុខព្រះបរមរាជវាំង ​រាជធានី​ភ្នំពេញ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៣ កក្កដា។ CPJ បានអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងគាត់ជាបន្ទាន់ ដោយបញ្ជាក់ថា លោក ហ៊ុន សែន មាន "ប្រវត្តិដ៏ប្រពៃក្នុងការកម្រិតការចោទប្រកាន់ប្រឆាំងរដ្ឋដោយគ្មានហេតុផលច្បាស់លាស់ប្រឆាំងនឹងអ្នកកាសែត ដើម្បីរារាំងការរិះគន់រដ្ឋបាល" ។ អង្គការឃ្លាំមើលសិទិ្ធមនុស្សបាននិយាយថា "ការចាប់ខ្លួនលោកសូណង់ដូ ចំពេលដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ [រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក ហ៊ីលឡារី] គ្លីនតុន គឺជាសញ្ញាដ៏អសុរោះ ដែលលោក ហ៊ុន សែន គិតថា សហរដ្ឋអាមេរិកចង់បានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់គាត់លើបញ្ហាផ្សេងៗជាច្រើន ដែលគាត់មិនខ្លាចក្នុងការបន្ទាបបន្ថោកលើ​អ្នក​រិះគន់​គាត់»។ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ បានដាក់ឈ្មោះលោក សូណង់ដូ ជា អ្នកទោសមនសិការ "ត្រូវបានឃុំខ្លួនសម្រាប់ការអនុវត្តដោយសន្តិវិធីនៃសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិរបស់គាត់"។