វិស័យអប់រំនៅកម្ពុជា
.svg) | |
| ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា | |
|---|---|
| រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំ | ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ហង់ជួន ណារ៉ុន |
| ថវិកាអប់រំជាតិ (២០១១) | |
| ថវិកា | ២៥១ លានដុល្លារ |
| ព័ត៌មានទូទៅ | |
| ភាសាចម្បង | ភាសាខ្មែរ |
| ប្រភេទនៃប្រព័ន្ធ | ជាតិ , ឯកជន |
| ការបង្កើត: | ១៩៣១ |
| អក្ខរកម្ម (២០០៨) | |
| សរុប | ៧៧.៦% [១] |
| ប្រុស | ៨៥.១% |
| ស្រី | ៧០.៩% |
| អត្រាចូលរៀន | |
| សរុប | ៣,២៤៨,៤៧៩ |
ការអប់រំនៅកម្ពុជាត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋតាមរយៈក្រសួងអប់រំនៅថ្នាក់ជាតិនិងដោយក្រសួងអប់រំនៅថ្នាក់ខេត្ត។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានកំណត់ថារដ្ឋត្រូវការពារនិងលើកស្ទួយសិទិ្ធរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យមានគុណភាពអប់រំគ្រប់កម្រិតទាំងអស់ដោយធានាថាពលរដ្ឋទាំងអស់មានឱកាសស្មើគ្នាក្នុងការរស់នៅ (មាត្រា ៦៦) ។ រដ្ឋនឹងអនុម័តកម្មវិធីអប់រំ "យោងតាមគោលការណ៍គរុកោសល្យទំនើបរួមទាំងបច្ចេកវិទ្យានិងភាសាបរទេស" ព្រមទាំងរដ្ឋគ្រប់គ្រងសាលារៀនសាធារណៈនិងឯកជននិងថ្នាក់រៀននៅគ្រប់កម្រិត (មាត្រា ៦៧) ។ [២]ប្រព័ន្ធអប់រំនៅកម្ពុជារួមមានៈសាលាបឋមសិក្សាប អនុវិទ្យាល័យទូទៅ ការអប់រំខ្ពស់និងការអប់រំក្រៅផ្លូវការ ។ ប្រព័ន្ធអប់រំរួមមានការអភិវឌ្ឍកីឡាការអប់រំបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មានការអភិវឌ្ឍការស្រាវជ្រាវនិងការអប់រំបច្ចេកទេស។ [៣] ការចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសាលាបានកើនឡើងក្នុងកំឡុងឆ្នាំ២០០០ នៅកម្ពុជា។ ទិន្នន័យរបស់ទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសំរាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិបង្ហាញថាក្នុងឆ្នាំ២០១១ ចំនួនសិស្សចុះឈ្មោះចូលរៀនបឋមបានឈានដល់ ៩៦% នៃចំនួនកុមារអាយុក្រោមមធ្យម ៣៤% និងអនុវិទ្យាល័យ ២១% ។
- អត្ថបទនេះត្រូវបានកំពុងបកប្រែពីភាសាអង់គ្លេសមកជាភាសាជាតិ ដោយយល់ឃើញថា ទំព័រនេះមានសារសំខាន់ចំពោះអ្នកសិក្សាទាំងអស់គ្នា ជាពិសេសក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ ថាតើការអប់រំនេះគឺជាអ្វី? ហើយការអប់រំនេះមានតាំងពីពេលណាមក? ដូច្នេះហើយដើម្បីបានជាប្រយោជន៏ទាំងអស់គ្នានោះ សូមលោកអ្នកជួយត្រូតពិនិត្យអក្ខរាវិរុទ្ធ និងបន្ថែមអត្ថន័យអោយបានគ្រប់គ្រាន់ចំពោះទំព័រនេះផង ដើម្បីអោយអត្ថបទកាន់តែល្អប្រសើរដែលអាចទទួលយកប្រើការបាន។ សូមអរព្រះគុណ និង អរគុណ!
ffgg
ប្រវត្តិ
[កែប្រែ]ប្រពៃណីការអប់រំនៅប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានចេញពីវត្តអារាម ហើយព្រះសង្ឃគឺជាគ្រូបង្រៀន។ សិស្សភាគច្រើនគឺសុទ្ធតែក្មេងប្រុស ហើយការអប់រំគឺត្រូវបានកំណត់ឲ្យទន្ទេញដដែលៗដូចព្រះសង្ឃទន្ទេញបាលី។ អំឡុងពេលបារាំងគ្រប់គ្រង ប្រព័ន្ធអប់រំជាផ្អែកលើភាសាបារាំងត្រូវបានផ្តើមបញ្ជ្រាបចូលជាលំដាប់។ ដំបូងបារាំងបានធ្វេសប្រហែសចំពោះការអប់រំនៅប្រទេសកម្ពុជា។ វិទ្យាល័យចំនូនគត់ដែលសិស្សបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅ១៩៣១ ហើយសិស្សត្រឹមតែ ៥០០០០ ទៅ ៦០០០០នាក់ប៉ុណ្ណេះដែលក្មេងៗបានចុះឈ្មោះចូលរៀនក្នុងសាលាបឋមសិក្សាក្នុង ១៩៣៦។ ក្នុងឆ្នាំដែលទទួលបានឯករាជ្យភ្លាមៗ ចំនួនសិស្សបានកើនឡើងយ៉ាងគួរអោយកត់សំគាល់។ លោក វីហ្គឺរ៉ីបានផ្ដល់ទស្សនៈថា ការអប់រំគ្រប់ប្រភេទត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងដំណោះស្រាយល្អមួយដោយប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ ហើយអាកប្បកិរិយាដោយមិននឹកដល់ទាំងនោះបានបង្កើតក្រុមដ៏ធំមួយនៃការខ្វះការងារធ្វើមិនបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅចុងសតវត្សន៏ឆ្នាំ១៩៦០។
ចាប់ពីមុនសតវត្សន៏ទី២០រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ ប្រព័ន្ធនៃការអប់រំបានប្រតិបត្តិទៅតាមគំរួរបស់បារាំង។ ប្រព័ន្ធនៃការអប់រំត្រូវបានបែងចែកទៅជា បឋម អនុ វិទ្យាល័យ ហើយនិងកំរិតខ្ពស់។ ការអប់រំក្នុងរបបសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាត្រូវបានស្ថិតនៅក្រោមអំណាចច្បាប់ក្រសួងអប់រំដែលជាអ្នកមើលការខុសត្រូវទាំងស្រុងៈ វាបានធ្វើនិទស្សន៏នៃភាសា ស៊ីឈ្នួល និង ចំនាយលើគ្រូបង្រៀន អោយតែផ្គត់ផ្គង់ និងធ្វើ អធិការកិច្ចដល់សាលា។ នាយករបស់សាលាបឋមសិក្សាម្នាក់ដែលជាអ្នកមានអំណាចគឺត្រូវបានកំណត់ឲ្យទៅតាមបណ្តាលខេត្ត។ គណៈកម្មាធិការវប្បធម៏នៅក្រោមក្រសួងអប់រំគឺទទូលខុសត្រូវចំពោះការបង្កើនឡើននៅភាសាកម្ពុជា។
ការអប់រំជាដំបូងបានចែកជាពីរជុំនៃបីឆ្នាំដូចគ្នាគឺត្រូវបានបញ្ចូលខាងក្រៅប្រពន័្ធអប់រំ និងក្នុងប្រពន្ធ័អប់រំ។ ការសម្រេចជោគជ័យនៃការប្រលងបញ្ចប់បានទទូលវិញ្ញាបនប័ត្របន្ទាប់ពីការវគ្គនីមួយៗ។ វគ្គសិក្សាអប់រំដំបូងស្ថិតលើការគណនានព្ធន្តសាស្រ្ត ប្រវត្តិសាស្រ្ត សីលធម៌ ពលរដ្ឋ ការព្រាង ភូមិសាស្រ្ត សុខវិទ្យា ភាសា ហើយនិង វិទ្យាសាស្ត្រ។ ថែមទាំងបានបញ្ចូលមុខវិជ្ជា អប់រំផ្លូវចិត្ត ហើយនិងការងារហត្ថកម្ម។ ការសិក្សាភាសាបារាំបានចាប់ផ្តើមក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំ។ខ្មែរគឺជាភា សាការអប់រំក្នុងសម័យកាលដំបូង ប៉ុន្តែបារាំងគឺត្រូវបានបរើក្នុងសម័យកាលលើទីពីរហើយនិងមានបន្ទាប់មកទៀត។ ដោយមុនឆ្នាំ១៩៧០ ខ្មែរត្រូវបានបន្ថែមយ៉ាងទូលំទួលាយនៅក្នុងបឋមសិក្សា។ នៅក្នុង១៩៨០ សាលាបឋមសិក្សាបានដំណើរការចាប់ពីថ្នាក់ទី១ទៅដល់ថ្នាក់ទី៤។ ដោយមានការសន្មត់តាមទ្រឹស្តីសាលាបឋមសិក្សាមួយបានបម្រើការតាមភូមិនីមួយ។ ការអប់រំអនុវិទ្យាល័យក៏ដូច្នោះដែរគឺត្រូវបានបែងចែកជាពីរជុំ។ បួនឆ្នាំម្តងបានបង្រៀននៅមហាវិទ្យាល័យ យោងតាមរយៈបីឆ្នាំម្តងបានបង្រៀននៅមហាវិទ្យាល័យ លីឈី។ ជំហានដំបូងនៃការអប់រំដំបូង សិស្សានុសិស្សអាចធ្វើការប្រលងថ្នាក់ជាតិ។ បេក្ខជនទទួលបានជោគជ័យថ្នាក់មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ។ ការអប់រំពីរឆ្នាំដំបូងនៃមធ្យមសិក្សា សិស្សានុសិស្សអាចធ្វើការប្រលងថ្នាក់ជាតិសំរាប់ទទួលសញ្ញាបត្រទីមួយ និង ឆ្នាំចុងក្រោយរបស់ពូកគេ ពូកគេអាចធ្វើការប្រលងវិញ្ញាសាស្រដៀងគ្នាម្តងទៀតសំរាប់ទទួលសញ្ញាបត្រទីពីរម្តងទៀត។ មុខវិជ្ជាសិក្សាបឋមភូមិកូនខ្មែរគឺស្រដៀងគ្នាទៅនឹងបឋមសិក្សានៅបារាំង។ ចាប់ផ្តើមនៅ ១៩៦៧ បីឆ្នាំក្រោយមកសាលាអនុវិទ្យាល័យគឺបានចែកទៅជាបីផ្នែក យោងតាមមុខវិជ្ជាគោល គណិតវិទ្យា និងវិទ្យាសាស្រ្ត៖ កសិកម្ម និង ជីវវិទ្យា។ នៅចុង ១៩៦០ និង ដើម ១៩៧០ប្រទេសបានប្រកាសការអប់រំបច្ចេកវិទ្យា។ នៅក្នុងរបបសាធារណរដ្ឋកម្ពុជា មធ្យមសិក្សបឋមភូមិបានប្តូរទៅជាប្រាំមួយឆ្នាំ។
ថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាត្រូវបានអន់ថយជាងបឋមសិក្សា និង មធ្យមសិក្សា រហូតដល់ចុងសតវត្សន៏ ១៩៥០។ ភាពងាយស្រួលឡើងវិញនៅក្នុងប្រទេសសំរាប់ឧត្តមសិក្សាគឺមុនសតវត្សន៏ឆ្នាំ១៩៦០គឺ វិទ្យាស្ថានជាតិសិក្សា ច្បាប់ នយោបាយ និង សេដ្ឋកិច្ច ដែលបានហ្វឹកហ្វឺនបម្រើពលរដ្ឋ។ នៅចុងសតវត្សន៏ឆ្នាំ១៩៥០ សាលាមានសិស្សានុសិស្សចំនួន២៥០។ ប្រជាជនកម្ពុជានិងអ្នកដែលទទូលបានអាហារូបករណ៏រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវបានកំរិតសិក្សាសាកលវិទ្យាល័យសហរដ្ឋអាមេរិកចង់ជ្រើសរើស។ សិស្សនិស្សិតបានចូលរួមសិក្សានៅប្រទេសបារាំង ប៉ុន្តែក្រោយទទូលបានឯករាជ្យការកើនឡើងចំនួនសិស្សបានចុះឈ្មោះនៅសាកលវិទ្យាល័យសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា ចិន ចក្រភព សូវៀត និង សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យអាល្ម៉ង់។ ដោយ១៩៧០ សាកលវិទ្យាល័យជាមួយចំនួនសរុបសិស្សចុះឈ្មោះជិត ៩០០០ នាក់ជាកម្ពុជា។ សាកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញដែលជាសាកលវិទ្យល័យធំជាងគេបង្អស់មានសិស្សប្រុសជិត ៤៥៧០ នាក់ និងថែមសិស្សស្រីជាង៧៣០ ក្នុងប្រាំបី ផ្នែក មនុស្សសាស្រ្ត វិទ្យាសាស្រ្ត និងបច្ចេកវិទ្យា ច្បាប់និង សេដ្ឋកិច្ច ថ្នាំកែរោគ គិលានុដ្នាន ពាណិជ្ជសាស្រ្ត គរុកោសល និង ឧត្តមគរុកោសល។ សាកលវិទ្យាល័យបានប្រតិបត្តិក្នុងខេត្ត កំពង់ចាម តាកែវ បាត់ដំបង និង ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ សាកលវិទ្យាល័យវិទ្យាសាស្រ្តកសិកម្ម និង សាកលវិទ្យាល័យវិចិត្រសិល្បៈ។ រដ្ឋប្រហារបានបិទសាកលវិទ្យាល័យចំនួនបីខេត្តក្រុង។
ក្នុងអំឡុងពេលរបបខ្មែរក្រហម ការអប់រំគឺធ្លាក់ចុះនិងធ្លាប់រីកចំរើនបានថយចុះការសសេរនិងការ អប់រំអំឡុងពេលពីរទស្សវត្សន៏ដោយទទួលឯករាជ្យគឺត្រូវបានលុបបំបាត់ប្រពន្ធ័អប់រំចោល។ សាលាត្រូវបានបិទបានអប់រំមនុស្សនិងគ្រូបង្រៀនគឺបានធ្វើជាកូនចៅគេ គ្រប់គ្រង់ដោយគ្រោធគ្រាតនិងអាក្រក់បំផុត ប្រហារជីវិត។ នៅពេលចាប់ផ្តើមនៃសតវត្សន៏១៩៧០ គ្រូបង្រៀនជាង ២ ម៉ឺននាក់បានរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គ្រូបង្រៀនប្រមាណជា៥ ពាន់នាក់គត់ត្រូវបាននៅសល់ ១០ឆ្នាំក្រោយមក។ ឯកសារសូវៀតបានរាយការណ៏ថា ៩០ ភាគរយនៃគ្រូបង្រៀនទាំងអស់ត្រូវបានសំលាប់ក្រោមរបបខ្មែរក្រហម។ សាស្រ្តាចារ្យសាកលវិទ្យាល័យ៥០នាក់ក្នុងចំណោម៧២៥ គ្រូបង្រៀនអនុវិទ្យាល័យ២០៧ ក្នុងចំណោម ២៣០០ នាក់ និង គ្រូបឋម ២៧១៧ ក្នុងចំណោម ២១ ៣១១នាក់បាននៅមានជីវិត។ការអប់រំដែលនៅសល់តិចទួចគឺត្រូវបានប្រមូលផ្តុំដោយបដិវត្តន៏ខ្មែរ ក្មេងជាអ្នកអប់រំមនុស្សចាស់ ប៉ុន្តែការទទួលយកចំណេះគឺមិនទៀងទាត់ ហើយជំនាន់ក្មេងកម្ពុជាទួទាំងប្រទេសសុទ្ធតែជាអក្ខរជន។ បន្ទាប់មកខ្មែរក្រហមត្រូវបានកាន់កាប់អំណាចប្រពន្ធ័អប់រំបានបង្កើតឡើងវិញចាប់ពីគ្មាន អ្វីទាំងអស់។ ភាពមិនចេះអក្សរត្រូវបានកើនឡើងជាង៤០ភាគរយ ហើយក្មេងភាគច្រើនស្ថិត ក្រោមអាយុ១៤ឆ្នាំ បានខ្វះខាតមូលដ្ឋានការអប់រំ។
==ការអភិវឌ្ឍនៃប្រព័ន្ធបច្ចុប្បន្ន==ការអប់រំបានចាប់ផ្តើមកំពុងធ្វើការបង្ហាញសារជាថ្មីតាមរយៈគ្រឹះស្ថានសិក្សារបស់របបសាធារណៈរដ្ឋកម្ពុជា។ ក្នុង១៩៨៦តាមរយៈគ្រឹះស្ថានសិក្សា សំខានៗនៃគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សាត្រូវបានរាយការណ៏ក្នុងរបបសាធារណៈរដ្ឋកម្ពុជាថា៖ មហាវិទ្យាល័យវេជ្ជវិជ្ជា និង គិលានុប្បដា្ឋន (បានបើកឡើងវិញ១៩៨០សិក្សារយៈពេល៦ឆ្នាំ) មហាវិទ្យាល័យកសិកម្មចំការដូង(បានបើកក្នុង ១៩៨៥) វិទ្យាស្ថានបច្ចេកទេសកម្ពុជា USSR (ដែលរួមបញ្ចូលកម្មវិធីបច្ចេកទេស និងវិស្វកម្មសំណង់ស៊ីវិល) វិទ្យាស្ថានអក្សរសាស្រ្ត(ដែលបង្រៀនដោយសាស្រ្តាចារ្យជនជាតិ វៀនណាម អាល្មង់ រ៉ុស្ស៊ី និង អេស៉្បាញុល់។ វិទ្យាស្ថានពាណិជ្ជកម្ម មជ្ឍមណ្ឌលអប់រំ Pedagogical(មុនឆ្នាំ ១៩៧៩) សាលាគរុវិជ្ជាជាន់ខ្ពស់ និង សាលាវិចិត្រសិល្បៈ។ការសរសេរអំពីប្រព័ន្ធអប់រំក្រោមរបបសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា វិហ្គឺរីបញ្ចេញទាំងរាជរដ្ឋា ភិបាល និង ប្រជាជនត្រូវបានធ្វើនិទស្សន៏ដើម្បីអបអរសាទរសំរាបការអប់រំ បញ្ជីប្រធានបទបាន គ្រប់គឺជាចំណងជើងផ្សេងគ្នាពីមុនឆ្នាំសង្គ្រាម។ ប្រហែលជាពេលច្រើនជាងបានសុខចិត្តលះបង់ ដើម្បីភាសាខ្មែរ និង អក្សរសាស្រ្តមុនសង្គ្រាម និងរហូតឆ្នាំ ១៩៨៤-៨៥ ក្នុងនោះដែរ ក៏គ្មានការបង្រៀនភាសាបរទេសដែរ។ គាត់បានកត់សំគាល់ថា គំរោងសាលាមធ្យមសិក្សាមានបួនម៉ោងក្នុងមួយសប្តាហ៏សំរាប់សិក្សាភាសាបរទេសក្នុងស្របតាមប្រទេសរ៉ូស្ស៊ី អាល្មង់ ឬ ក៏ប្រទេស វៀតណាមក៏បាន ប៉ុន្តែគឺថាមិនមានគ្រូបង្រៀនគ្រប់គ្រាន់ទេ។
ម៉ាទីនបានរៀបរាបអំពីប្រព័ន្ធអប់រំក្នុងរបប់សាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាដូចជាមិនពិតប្រកដ ដែលមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតដិតលើគំរួប្រទេសវៀតណាម ទោះបីជាការបង្ហាញថាបែបណា នោះសំរាប់ការអប់រំបឋមសិក្សា និង មធ្យមសិក្សាត្រូវបានប្តូរទៅជាការបកប្រែផ្ទាល់របស់កម្មវិធីសិក្សប្រទេសវៀតណាម។ នៅក្រោមរបប់សាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដោយយោងតាម មាទីន សាលាបឋមសិក្សាមានចំនូនប្រាំមួយថា្នក់ កំរិតអនុវិទ្យាល័យមានបីថ្នាក់ និង វិទ្យាល័យមានបីថ្នាក់។ មាទីន បានសរសេរទុកថាក្មេងៗទាំងអស់គូទៅសាលរៀនពីព្រោះការសិក្សាទាំងនៅទីក្រុង និង ជនបទតម្រូវមានការបង់ប្រាក់ខ្លះសំរាប់ការចុះឈ្មោះ។ ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបង់ប្រាក់ចំនួន ២៥ រៀលក្នុងមួយខែដើម្បីផ្ញើកូននៅនិងសាលា និងបង់ចំនួន១៥០ រៀលទៀតសំរាប់មួយខែ។ យោងតាមមាទីនតាមអោយដឹងថាៈ ដំណើរការដើម្បីសិក្សាថ្នាក់ទីបីគឺត្រូវបានថែទាំក្មេងៗ អាព្យាបាលរបស់ពូកគេធ្វើការងារសំរាប់របប និង ត្រូវបានបំព្លឺដោយភស្តុតាងនៃភាពស្មោះត្រង់របស់ពូកគេដើម្បីរបស់។ នាងបានសរសេរថា ពីកំរិតបឋមសិក្សា កម្មវិធីសិក្សាបានជ្រើសរើសដោយសៀវភៅគឺរដ្ឋាភិបាលបានជាប្រមុខ និង មានការព្រមព្រៀងពីប្រទេសវៀតណាម។ ចាប់តាំងពីការចាប់ផ្តើមកម្មវិធីសិក្សាអនុវិទ្យាល័យ ភាសាវៀតណាមគឺសិក្សាដោយខានមិនបាន។
ការអប់រំព្រះពុទ្ធសាសនា
[កែប្រែ]មុនបារាំងរៀបចំប្រពន្ធ័ការអប់រំតាមរបៀបប្រទេសភាគខាងលិច វត្តអារាមជាកន្លែងសិក្សា ព្រះសង្ឃគឺជាគ្រូបង្រៀន ត្រូវបានយកមកជាកម្មវិធីសិក្សានៅប្រទេសកម្ពុជា។ ព្រះសង្ឃមានតួនាទីសំខាន់សំរាប់ការអប់រំដល់ការសិក្សារបស់ពូកគេដោយ ការបង្រៀនតាមរបៀបនៃព្រះពុទ្ធសាសនានិង ប្រវត្តិសាស្រ្តនិងសារៈសំខាន់នៃគុណធម៌។ តួនាទីផ្សេងទៀតព្រះសង្ឃគឺជាមាតាបិតាទីពីររបស់ពូកគេ។ នៅតាមវត្តអារាមក្មេងប្រុសក្មេងស្រីគឺមិនត្រូវបានអនុញាតិអោយទៅសិក្សានៅគ្រឹះស្ថាន សិក្សាដោយបានបង្រៀនអោយចេះអាននិងសរសេរឡើយ ហើយពូកគេត្រូវបានបង្រៀននៅថ្នាក់ដំបូងនៃព្រះពុទ្ធសាសនា។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៣៣សាលាមធ្យមសិក្សាសំរាប់សមណៈសិស្សត្រូវបានបង្កើតក្នុងវិស័យព្រះពុទ្ធសាសនា។ មានសាលាតាមវត្តអារាមជាច្រើនត្រូវបានគេហៅថាសាលា បាលី ដែលបានចែកចេញជាបីឆ្នាំនៃថ្នាក់ពុទ្ធិកបឋមសិក្សាដែលសិស្សមួយអង្គរ/អាចធ្វើការប្រលងប្រជែងសំរាប់សិក្សានៅក្នុងសាលាពុទ្ធិកវិទ្យាល័យបាន។ បញ្ចប់ការសិក្សានៅពុទ្ធិកវិទ្យាល័យហើយទើបអាចធ្វើការប្រលងចូលសិក្សានៅពុទ្វិកសាកលវិទ្យាល័យនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ កម្មវិធិសិក្សានៅសាលាពុទ្ធិកត្រូវបានឋិតនៅ ការសិក្សានៅភាសាបាលី ការសិក្សាតាមពុទ្ធចក្រនិងអាណចក្រគឺយើងសិក្សាមាន មុខវិជ្ជាគណិតវិទ្យា ប្រវត្តិសាស្ត្រខែ្មរ និង ភូមិសាស្ត្រ វិទ្យាសាស្រ្ត អនាម័យ ពលរដ្ឋ វិទ្យា ហើយនិងកសិកម្ម។ ពុទ្ធិកវិទ្យាស្ថានសិក្សាត្រូវបានស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងធម្មការ។
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៦២ សាលាពុទ្ធិកបឋមសិក្សាមានជិត ៦០០សាល ដោយមានសាមណៈសិស្សដាក់ពាក្យប្រលងប្រមាណជាង ១០០០០ អង្គរ និង មានព្រះសង្ឃ ៨០០អង្គរជាសាស្រ្តាចារ្យ។ ពុទ្ធិកវិទ្យាល័យសុរាម្រឹត
ការអប់រំឯកជន
[កែប្រែ]ចំពោះផ្នែកមួយនៃប្រជាជនទីក្រុងនៅកម្ពុជាការអប់រំឯកជនមានសារៈសំខាន់ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំមុនពេលដែលកុម្មុយនិស្តកាន់កាប់។ សាលារៀនឯកជនមួយចំនួនត្រូវបានដំណើរការដោយជនជាតិភាគតិចដូចជាជនជាតិចិនវៀតណាមអ៊ឺរ៉ុបរ៉ូម៉ាំងកាតូលិកនិងមូស្លីមដូច្នេះកុមារអាចរៀនភាសារបស់ពួកគេវប្បធម៌ឬសាសនា។ សាលារៀនផ្សេងទៀតបានផ្តល់ការអប់រំដល់កុមារជនជាតិដើមដែលមិនអាចទទួលបានការចូលរៀននៅសាលារៀនសាធារណៈ។ វត្តមាននៅសាលារៀនឯកជនខ្លះជាពិសេសនៅរាជធានីភ្នំពេញបានផ្តល់កិត្តិយសមួយចំនួនដល់និស្សិតនិងគ្រួសាររបស់សិស្ស។ [៤]
ប្រព័ន្ធអប់រំឯកជនមានសាលារៀនភាសាចិនសាលារៀនភាសាវៀតណាម (ជារឿយរ៉ូម៉ាំងកាតូលិក) សាលាភាសាបារាំងសាលារៀនភាសាអង់គ្លេសនិងសាលារៀនភាសាខ្មែរ។ ការចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសាលាបឋមសិក្សាឯកជនបានកើនឡើងពី 32,000 នៅដើមឆ្នាំ 1960 ដល់ប្រហែល 53,500 ក្នុងឆ្នាំ 1970 ទោះបីជាសិស្សចុះឈ្មោះចូលរៀននៅមធ្យមសិក្សាឯកជនធ្លាក់ចុះពី 19,000 ទៅតិចជាង 8,700 សម្រាប់រយៈពេលដូចគ្នា។ នៅឆ្នាំ 1962 មានសាលារៀនភាសាចិនចំនួន 195 សាលារៀនខ្មែរ 40 សាលាវៀតណាមចំនួន 15 និងសាលារៀនបារាំងចំនួន 14 នៅកម្ពុជា។ ការអប់រំមធ្យមសិក្សាឯកជនត្រូវបានតំណាងដោយវិទ្យាល័យមួយចំនួនដូចជាវិទ្យាល័យ Descartes នៅភ្នំពេញ។
សាលារៀននៅវៀតណាមទាំងអស់នៅភ្នំពេញនិងសាលារៀនមួយចំនួននៅប្រទេសចិនត្រូវបានបិទដោយក្រឹត្យរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងឆ្នាំ 1970 ។[៥]
មានសាលារៀនឯកជនឡើងវិញនៅរាជធានីភ្នំពេញ។ អង្គការនានាមកពីប្រទេសទួរគីនិងសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើការសាលាឯកជននិងសប្បុរសធម៌។ អង្គការហ្សាម៉ាន់អន្តរជាតិបានបើកដំណើរការសាលាបឋមសិក្សានិងវិទ្យាល័យចំនួនពីរហើយ A New Day Cambodia បង់សម្រាប់លំនៅដ្ឋាននិងការអប់រំសិស្ស 100 នាក់ដែលមានអាយុខុសគ្នា។
អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនបានឧទ្ទិសដល់ការអប់រំដែលផ្តល់សេវានេះតម្រង់ទៅសហគមន៍ដែលពុំមានអភ័យឯកសិទ្ធិនៅតាមតំបន់ជនបទកុមារតាមចិញ្ចើមផ្លូវកុមារដែលឆ្លងមេរោគអេដស៍កុមារពិការនិងយុវជននិងក្រុមដទៃទៀត។ អង្គការមួយចំនួនដែលមានឯកទេសផ្នែកអប់រំបច្ចេកទេសបានផ្តល់ដល់យុវវ័យក្រោយពីបញ្ចប់ថ្នាក់វិទ្យាល័យនិងជាជម្រើសជំនួសសាកលវិទ្យាល័យ។ នៅឆ្នាំ 2012 ដុនបូស្កូកម្ពុជាបានចូលរួមជាមួយនិស្សិតចំនួន 1.463 នាក់នៅតាមបណ្តាកម្មវិធីបច្ចេកទេសនៅតាមខេត្ត។ ប៉ុន្តែមានសាលាបច្ចេកទេសសាធារណៈនិងឯកជនដូចជាវិទ្យាស្ថានជាតិបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេសសាលាបច្ចេកទេសភ្នំពេញពោធិ៍សាត់និងសាលាបច្ចេកទេសភ្នំពេញជាច្រើន។[៦]
ភាពក្រីក្រនិងការអប់រំ
[កែប្រែ]ដោយសារបន្ទាត់ភាពក្រីក្រនៅតំបន់ជនបទនៃប្រទេសកម្ពុជាមានតម្លៃ 0,25 ដុល្លារក្នុងមនុស្សម្នាក់ៗក្នុងមួយថ្ងៃការប្រើប្រាស់ 53,7% នៃប្រជាជននៅសៀមរាបកំពុងរស់នៅក្រោមបន្ទាត់ក្រីក្រ។ [៧] ដោយសារតែភាពក្រីក្រកុមារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានបង្ខំឱ្យបោះបង់ការសិក្សាដើម្បីធ្វើការនិងបន្ថែមប្រាក់ចំណូលរបស់គ្រួសារសូមមើលពលកម្មកុមារនៅកម្ពុជា។ តម្លៃឱកាសនៃការបញ្ជូនកូនរបស់ពួកគេទៅសាលារៀនគឺខ្ពស់ណាស់នៅក្នុងគ្រួសារខ្លះដែលធ្វើឱ្យកុមារស្ទើរតែមិនអាចទទួលបានការអប់រំ។ ផ្អែកលើទិន្នន័យពីអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិជិត 20% នៃកុមារដែលមានអាយុពី 5-9 ឆ្នាំមានការងារធ្វើ។ តួលេខនេះបានកើនឡើងដល់ 47% សម្រាប់កុមារអាយុពី 10-14 ឆ្នាំនិង 34% សម្រាប់អាយុពី 15 ដល់ 17 ឆ្នាំ។ ក្នុងចំនោមក្មេងធ្វើការដែលមានអាយុពី 5 ឆ្នាំទៅ 17 ឆ្នាំមានតែ 45% ប៉ុណ្ណោះដែលមានឱកាសចូលសាលារៀន។ [៨] សកម្មភាពផលិតភាពមិនមែនសេដ្ឋកិច្ចដូចជាការងារផ្ទះមានទំនោរចាប់ផ្តើមលឿនជាងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចបើទោះបីជាមានសកម្មភាពតិចតួចធ្វើឱ្យកុមារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានបំពេញកាតព្វកិច្ចទ្វេដងក៏ដោយពួកគេចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចការផ្ទះនិងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចដែលធ្វើឱ្យពួកគេមានពេលតិចតួចឬគ្មានពេលវេលាដើម្បីទៅ ទៅសាលា។ សកម្មភាពមិនមែនជាសេដ្ឋកិច្ចបន្ថែមម៉ោងជាមធ្យម 8 ម៉ោងក្នុងមួយសប្ដាហ៍ទៅនឹងបន្ទុកការងាររបស់កុមារសកម្មដែលធ្វើឱ្យម៉ោងធ្វើការប្រចាំសប្តាហ៍ជាមធ្យមដល់ទៅជិត 31 ឆ្នាំ។ ការមានកូនទៅធ្វើការមុនពេលទៅសាលារៀនអាចប៉ះពាល់ដល់ពិន្ទុប្រឡងគណិតវិទ្យានិងពិន្ទុ។ ដោយប្រាំបួនភាគរយពិន្ទុបន្ទាប់ពីគណនាចំពោះភាពខុសគ្នានៃគុណភាពសាលារៀន។ [៩] នេះបង្ហាញថាការងារធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការចុះឈ្មោះចូលរៀននិងសមត្ថភាពរបស់កុមារដើម្បីទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីការអប់រំពីការសិក្សា។
របាយការណ៍ឆ្នាំ 2007 របស់អង្គការភាពជាដៃគូអប់រំនៃអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល (NEP) ។ បានលើកឡើងថាតម្លៃអប់រំសម្រាប់កុមារម្នាក់ៗជាមធ្យម 108 ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ - 9% នៃប្រាក់ចំណូលប្រចាំឆ្នាំជាមធ្យមនៃគ្រួសារនីមួយៗ។ ច្បាស់ណាស់នៅក្នុងប្រទេសមួយដែលមានកុមារ 4 ឬ 5 នាក់ជារឿងធម្មតាការចំណាយលើការអប់រំមានសារៈសំខាន់ណាស់។
ការសិក្សា NEP បានរកឃើញថាថ្លៃឈ្នួលទាំងនេះគឺជាហេតុផលចម្បងដែលបានផ្តល់ឱ្យកុមារមិនចូលសាលារៀនហើយឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេមួយភាគបួនមិនបានដឹងថាកូន ៗ របស់ពួកគេមានសិទ្ធទទួលការអប់រំទេ។
អត្រាឈប់រៀន
[កែប្រែ]ស្ថិតិពីឆ្នាំ 2005 ដល់ឆ្នាំ 2009 អត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀននៅថ្នាក់បឋមសិក្សាសម្រាប់បុរសនិងនារីមានកម្រិត 90 ភាគរយនិង 87 ភាគរយរៀងគ្នា ខណៈពេលដែលចំនួនសិស្សមានចំនួន 84 និង 86 ភាគរយនៃសិស្សដែលទៅរៀន។ នេះបង្ហាញថាមិនមែនកុមារទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអាចចូលរួមកម្មវិធីសិក្សារបស់សាលាឱ្យបានជាប់លាប់ដោយសារមូលហេតុហិរញ្ញវត្ថុបញ្ហាថែទាំសុខភាពនិងចំណាយលើការដឹកជញ្ជូន។ លើសពីនេះទៀតមានភាពខុសគ្នារវាងទិន្នន័យដែលបានដឹងទៅនឹងទិន្នន័យរដ្ឋបាលផ្លូវការដែលបង្ហាញពីអត្រាបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់បឋមសិក្សា។ តាមការស្ទង់មតិកុមារ 92% គួរបញ្ចប់ការសិក្សារហូតដល់ថ្នាក់ទី 5 ។ ផ្ទុយទៅវិញទិន្នន័យរដ្ឋបាលរបស់សាលាផ្លូវការបានបង្ហាញថាមានតែ 43% ប៉ុណ្ណោះដែលបានបញ្ចប់ការអប់រំកម្រិតបឋម។ ភាពខុសគ្នានៅក្នុងទិន្នន័យនេះកើតឡើងដោយសារតែមធ្យោបាយដែលកុមារអាចទទួលការអប់រំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាផ្លូវការមិនផ្លូវការនិងក្រៅផ្លូវការ។ [១០]
ការផ្គត់ផគង់
[កែប្រែ]ឧបសគ្គនាពេលបច្ចុប្បន្ន
[កែប្រែ]ការអនុវត្តគោលនយោបាយ
[កែប្រែ]វិសមភាពយែនឌ័រ
[កែប្រែ]ការខ្វះខាតភាពដឹងលឺ
[កែប្រែ]វិស័យអប់រំថ្នាក់ឧត្តមសិក្សា
[កែប្រែ]=
[កែប្រែ]អត្ថបទកូនចំណងជើង
[កែប្រែ]អំពើពុករលួយក្នុងវិស័យអប់រំ
[កែប្រែ]ទំនាក់ទំនងនឹងការអភិវឌ្ឍជាតិ
[កែប្រែ]មើលផងដែរ
[កែប្រែ]ឯកសារយោង
[កែប្រែ]- ↑ 2008 Cambodian census [១]
- ↑ Constitution of Cambodia. Phnom Penh, 21 September 1993. Constitution.org, link retrieved on 12.30.2012.
- ↑ Ministry of Education, Youth and Sport. Education Statistics and Indicators. Link retrieved on 12.30.2012.
- ↑ Federal Research Division. Russell R. Ross, ed. "Education". Cambodia: A Country Study. Research completed December 1987. 'This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ Federal Research Division. Russell R. Ross, ed. "Education". Cambodia: A Country Study. Research completed December 1987. 'This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ Federal Research Division. Russell R. Ross, ed. "Education". Cambodia: A Country Study. Research completed December 1987. 'This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ "Cambodia: Sustainable community development through educating children". Buffalo Tours. Archived from the original on 2012-07-30.
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 2013-01-24. Retrieved 2012-02-18.
- ↑ http://siteresources.worldbank.org/INTEAPREGTOPLABSOCPRO/Resources/UCW-Cambodia.pdf
- ↑ http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001880/188018e.pdf