ក្រមា

ចំពោះthe linguistic term, a level of politeness សូមមើល Javanese language#Registers ។

ស្ត្រីកំពុងលក់បន្លែនៅក្នុងផ្សារពាក់ក្រមានៅលើក្បាលស្ថិតក្នុងខេត្តកំពង់ធំ

កសិករ និងកូនប្រុសពាក់ក្រមាខ្មែរ នៅខេត្តសៀមរាប

ក្រមា គឺជាសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីខ្មែរដ៏រឹងមាំ ជាមួយនឹងការប្រើប្រាស់ជាច្រើន រួមមានដូចជា កន្សែងសម្រាប់បង់នឹងក កន្សែងបង់រុំនៅលើក្បាល (នៅបស្ចឹមប្រទេស) ដើម្បីបិទបាំងមុខ សម្រាប់គោលបំណងតុបតែង និងជាអង្រឹងសម្រាប់កុមារ។ ក្រមាក៏អាចប្រើជា ​ឃ្នៀបគៀប ​ដោយ​អ្នក​ប្រយុទ្ធ ​ល្បុក្កតោ ដែល​រុំ​ក្រមា​ជុំវិញ​ចង្កេះ ក្បាល និង​កណ្តាប់ដៃ​របស់​ពួកគេ​ផងដែរ។ ក្រមាត្រូវបានពាក់ដោយបុរស ស្ត្រី និង​កុមារ ហើយ​អាច​លម្អ​ដោយ​ភាពយុត្តិធម៌ ទោះបីជា​ក្រមា​ធម្មតា​ភាគច្រើន​មាន​លំនាំ ​ក្រណាត់ចក្រត្រង្គ ​ប្រភេទ​ខ្លះ ហើយ​ជា​ប្រពៃណី​មាន​ពណ៌​ក្រហម ឬ​ខៀវ ដែលជានិមិត្តសញ្ញាជាតិនៃកម្ពុជា។

សម្លៀក​បំពាក់​ដែល​ទាក់ទង​គ្នា​យ៉ាង​ជិត​ស្និទ្ធ​របស់​ថៃ​ត្រូវ​បាន​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា ​ផា​ខៅ​ម៉ា (ผ้าขาวม้า) ហើយ​ត្រូវ​បាន​ពាក់​នៅ​ក្នុង​តំបន់ភាគឦសាន ​ដោយ​អ្នក​ស្រុក និង ខ្មែរសុរិន្ទ។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

ប្រភពដើមនៃក្រមាលំនាំអ្នកត្រួតពិនិត្យគឺមិនស្គាល់ ប្រហែលជាបានផ្លាស់មកកម្ពុជា ពីឥណ្ឌាភាគខាងត្បូង តាមរយៈពួកម៉ាឡេស៊ី និង ថៃ ។ ម៉្យាងទៀត ក្រមាអាចត្រូវបានគេណែនាំថាជាប្រភេទកន្សែងពោះគោពីរដ្ឋបុរាណ អមរវត្តី នៅភាគខាងត្បូងប្រទេសឥណ្ឌា ដោយសារអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់រាជវង្ស។

បើតាមលោក ហាប់ ទូច ប្រធានសារមន្ទីជាតិកម្ពុជា ក្រមាប្រហែលជាមានអាយុកាលតាំងពីសម័យមុនអង្គរនគរភ្នំ ចន្លោះសតវត្សទី១ និងទី៥ នៃគ.ស។ មួយរយៈពេលនោះ ព្រះសិវៈ និងព្រះហិណ្ឌូជាច្រើនអង្គទៀតដែលពាក់កបិន (កន្សែងរុំត្រគាកសាមញ្ញដែលរមៀលនៅចង្កេះយកទម្រង់ក្រមាធំ) ត្រូវបានរកឃើញវិញនៅរមណីយដ្ឋានអង្គរបូរី ។ បុរស​ម្នាក់​ថែមទាំង​ត្រូវ​បាន​គេ​ថត​បាន​ពាក់​ក្រមា​គ្រប​ក្បាល​ក្នុង​ករណី​ខ្លះ។

កំណត់ត្រាពីឆ្នាំ១២៩៦-១២៩៧ ដោយបេសកជនចិន និងអ្នកការទូត ជីវ តាក្វាន់ (បេសកជន និងជាអ្នកការទូតចិន) បង្ហាញថា ក្រណាត់ជាច្រើនដែលមានគុណភាពខ្ពស់ត្រូវបានផលិតនៅក្នុងស្រុកអង្គរធំ ដោយខ្លះទៀតនាំចូលពី ប្រទេសចាម្ប៉ា និង សៀម ប៉ុន្តែដែលចង់បានបំផុតគឺមកពីបស្ចិមប្រទេសនាសមុទ្រ។

ខ្មែរ​សម័យ​នោះ​អត់​បាន​ចិញ្ចឹមដង្កូវនាងទេ អត់​ចេះ​ដេរ ប៉ុន្តែ​ចេះ​ត្បាញ​ក្រណាត់​កប្បាស​ពី​កន្ទួត។ ការ​សន្និដ្ឋាន​គឺ​ថា​កន្សែង​រុំ​ត្រគាក​សំពៅ​មូលដ្ឋាន​របស់​ពួកគេ​ត្រូវ​បាន​ត្បាញ​ពី​កប្បាស ហើយ​មាន​ទំហំ​ប្រហែល​ក្រមា​គួរ​ឲ្យ​កត់សម្គាល់។ ក្រមាអាចត្រូវបានគេមើលឃើញនៅក្នុងរូបថតដំបូងមួយចំនួននៃសំលៀកបំពាក់ខ្មែរដែលបានថតនៅចុងសតវត្សទីដប់ប្រាំបួន។ នៅឆ្នាំ១៨៩៦ អ្នកថតរូបវ័យក្មេងជនជាតិបារាំង និងអ្នកធ្វើដំណើរគឺលោក អាន់ដ្រេ សាល គឺជាអ្នកដំបូងគេដែលថតរូបភាពនៃជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។

យុទ្ធជនខ្មែរក្រហម ជាច្រើននាក់បានពាក់ក្រមាក្រមាពណ៌ក្រហម និងសក្នុងសម័យប៉ុលពត ។ ប្រជាជនកម្ពុជាខ្លះអាចបដិសេធក្រមាក្រមាពណ៌ក្រហម និងស ដើម្បីពេញចិត្តនឹងក្រមាពណ៌ខៀវ និងស ឬពណ៌ផ្សេងទៀត ដោយសារកេរដំណែលនៃសម័យខ្មែរក្រហម។