មណ្ឌប
មណ្ឌប ឬ មណ្តប ( ភាសាសំស្ក្រឹត: मण्डप ) [១] គឺជាសាល សសរ ឬ ពន្លា សម្រាប់ធ្វើពិធីសាធារណៈនៅក្នុង ស្ថាបត្យកម្មឥណ្ឌា ជាពិសេសមានលក្ខណៈពិសេសនៅក្នុង ស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទហិណ្ឌូ និង ស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទជេន ។ [២]
មណ្ឌប ត្រូវបានពិពណ៌នាថាជា "បើកចំហ" ឬ "បិទ" អាស្រ័យលើថាតើពួកគេមានជញ្ជាំង។ នៅក្នុងប្រាសាទ ជារឿយៗ មណ្ឌប មួយ ឬច្រើនស្ថិតនៅចន្លោះទីជម្រក និងច្រកចូលប្រាសាទ នៅលើអ័ក្សតែមួយ។ នៅក្នុងប្រាសាទធំមួយ អាចដាក់ មណ្ឌប នៅសងខាង ឬនៅជាប់ក្នុងបរិវេណប្រាសាទ។
ស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទ
[កែប្រែ]នៅក្នុង ប្រាសាទហិណ្ឌូ មណ្ឌប គឺជារចនាសម្ព័ន្ធដូចជារានហាលកាត់តាម ( គោបុរ ) (ច្រកទ្វារលម្អ) និងនាំទៅកាន់ប្រាសាទ។ វាត្រូវបានប្រើសម្រាប់ការរាំបែបសាសនា និងតន្ត្រី ហើយជាផ្នែកមួយនៃបរិវេណប្រាសាទមូលដ្ឋាន។ [៣] សាលបន់ស្រន់ត្រូវបានគេសាងសង់ជាទូទៅនៅខាងមុខទី សក្ការៈបូជា នៃព្រះវិហារបរិសុទ្ធ ( គភ៌គ្រឹះ ) ។ ប្រាសាទដ៏ធំមួយនឹងមាន មណ្ឌប ជាច្រើន។ [៤]
ប្រសិនបើប្រាសាទមួយមាន មណ្ឌប ច្រើនជាងមួយ ប្រាសាទនីមួយៗត្រូវបានបែងចែកសម្រាប់មុខងារផ្សេងគ្នា និងផ្តល់ឈ្មោះដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្រើប្រាស់របស់វា។ ជាឧទាហរណ៍ មណ្ឌប ដែលឧទ្ទិសដល់មង្គលដ៏ទេវភាព ហៅថា កល្យាណមណ្ឌប ។ [៥] ជាញឹកញាប់សាលត្រូវបានសសរ ហើយសសរត្រូវបានតុបតែងដោយ ចម្លាក់ យ៉ាងស្មុគស្មាញ។ [៦] នៅក្នុងន័យសហសម័យ វាក៏តំណាងឱ្យរចនាសម្ព័ន្ធមួយដែល ពិធីមង្គលការហិណ្ឌូ ត្រូវបានអនុវត្ត។ កូនក្រមុំនិងកូនកំលោះឡោមព័ទ្ធភ្លើងដ៏បរិសុទ្ធដែលបូជាដោយអាចារ្យនៅកណ្តាល មណ្ឌប ។
ចំណាត់ថ្នាក់
[កែប្រែ]នៅពេលដែលប្រាសាទមួយមាន មណ្ឌប ច្រើនជាងមួយ ពួកគេត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះខុសៗគ្នា។ [៤] [៧]
- Artha Mandapam ឬ Ardh Mandapam - ចន្លោះអន្តរការីរវាងផ្នែកខាងក្រៅនៃប្រាសាទ និង ទីសក្ការៈបូជា ឬ មណ្ឌប ផ្សេងទៀត នៃប្រាសាទ
- Asthana Mandapam - សាលប្រជុំ
- Kalyana Mandapam - ឧទ្ទិសដល់ពិធីមង្គលការរបស់ព្រះអម្ចាស់ជាមួយព្រះ
- Maha Mandapam – (Maha=big) នៅពេលដែលមាន មណ្ឌប ជាច្រើននៅក្នុងប្រាសាទ វាគឺជាដ៏ធំបំផុត និងខ្ពស់ជាងគេ។ វាត្រូវបានប្រើសម្រាប់ការនិយាយអំពីសាសនា។ ពេលខ្លះ មហាមណ្ឌប ក៏ត្រូវបានសាងសង់តាមអ័ក្សឆ្លងកាត់ដែលមាន ផ្នែកឆ្លងកាត់ (ផ្នែកដែលបាក់ចេញតាមអ័ក្សឆ្លងកាត់នេះ)។ នៅផ្នែកខាងក្រៅ ផ្ទាំងក្រណាត់បញ្ចប់ដោយបង្អួចធំ ដែលនាំពន្លឺ និងភាពស្រស់ស្រាយចូលក្នុងប្រាសាទ។
- Nandi Mandapam (ឬ Nandi mandir) - នៅក្នុងប្រាសាទព្រះសិវៈ ព្រះពន្លាដែលមានរូបសំណាកគោដ៏ពិសិដ្ឋ Nandi សម្លឹងមើលរូបចម្លាក់ ឬ លិង្គ របស់ព្រះសិវៈ។
- Ranga Mandapa ឬ rangamandapa - mandapa ធំជាង ដែលអាចត្រូវបានប្រើសម្រាប់ការរាំ ឬរឿងល្ខោន ជាមួយនឹងតន្ត្រី
- មេឃនាថមណ្ឌប
- នស្ករមណ្ឌប
- បើក Mandapa
នាមត្រកូល
[កែប្រែ]នៅក្នុង ភាសាភូមា ពាក្យ ថា mandat ( မဏ္ဍပ်) ដែលមានដើមកំណើតជាភាសាបាលី មណ្ឌប ជាវេទិកាចំហ ឬព្រះពន្លាដែលមនុស្សម្នាបាញ់ទឹកជូនអ្នកធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំព្រះពុទ្ធ សាសនា ។
នៅក្នុង ភាសាជ្វា មណ្ឌប ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា pendhapa ( ꦥꦼꦤ꧀ꦝꦥ ) មិនធម្មតាទេ Pendopos ឥណ្ឌូនេស៊ីត្រូវបានសាងសង់ឡើងភាគច្រើនសម្រាប់សហគមន៍មូស្លីម។ វិហារអ៊ីស្លាមជាច្រើនធ្វើតាមការរចនា pendepo ដោយមានដំបូលស្រទាប់។
នៅក្នុង ភាសាខ្មែរ ហៅថា មណ្ឌប។ ខ្មែរយើង តែងហៅប្រាសាទនេះថា ជារាងតូចមួយ មានកំពូលខ្ពស់ រាងដូចប៉ម តុបតែងលម្អដោយគ្រឿងលម្អយ៉ាងប្រណិតតាមរចនាបថផ្សេងៗ។ [៨] នៅក្នុង ប្រាសាទខ្មែរ ក្នុងសម័យ អង្គរ ជាទូទៅ មណ្ឌប ត្រូវបានភ្ជាប់ទៅនឹងប្រាង្គកណ្តាលនៃប្រាសាទមួយ ហើយស្ថិតនៅបណ្តោយទៅទិសសំខាន់នីមួយៗ។
នៅក្នុង ភាសាតាមីល វេទិកានេះគឺជា Aayiram Kaal Mandapam - សាលសសររាប់ពាន់យ៉ាងជាក់លាក់នៅជិត វិមាន នៃ Koil ដែលបង្កើតជាផ្នែកផ្សេងគ្នានៃផែនការគេហទំព័រនៃ ស្ថាបត្យកម្មទ្រាវិឌ បុរាណ។
នៅក្នុង ភាសាថៃ គេហៅថា mondop ( มณฑป ) វាមានលក្ខណៈពិសេសជាញឹកញាប់នៅក្នុង សិល្បៈ និងស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទថៃ ទាំងក្នុងទម្រង់ជា ហោត្រៃ (បណ្ណាល័យប្រាសាទ) ឬជាអាសនៈដូចជា វត្តឈៀងម៉ាន់ ក្នុង ខេត្តឈៀងម៉ៃ ។
វិចិត្រសាល
[កែប្រែ]-
មណ្ឌប ផ្នែកខាងក្នុងនិងពិដាន
-
ប្រាសាទ Chitragupta, Khajuraho, សតវត្សទី 11, មណ្ឌប នៅច្រកចូល។
-
ពិដានខាងក្នុង មណ្ឌប
-
មណ្ឌបនៃប្រាសាទ ធម្មនន្ទ បានតភ្ជាប់ប្រាង្គទីសក្ការៈសំខាន់របស់ខ្លួនដែលបែរមុខទៅទិសខាងកើត ប្រទេសកម្ពុជា។
-
មណ្ឌបរបស់ប្រាសាទ ចៅសាយទេវតានិងប្រាង្គធំព័ទ្ធដោយកំផែង និង គោបុរៈ ៤ កម្ពុជា
-
មណ្ឌប នៃប្រាសាទ ភ្នំក្រវ៉ាន់ ប្រទេសថៃ
-
មណ្ឌប និងប៉មប្រាសាទ ភិម៉ៃប្រទេសថៃ
-
Royal Pendopo នៅ Java ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ត្រូវបានគេរកឃើញជាទូទៅនៅក្នុងរាជវាំងរបស់ស៊ុលតង់
-
Chyasilin Mandap នៅ Bhaktapur ប្រទេសនេប៉ាល់
-
Kasthamandap នៅ Kathmandu ប្រទេសនេប៉ាល់
- ↑ www.wisdomlib.org (2014-08-03). "Mandapa, Māṇḍapa, Maṇḍapa, Mamdapa: 31 definitions". www.wisdomlib.org (in អង់គ្លេស). Retrieved 2022-11-23.
- ↑ Introduction to Indian Architecture. Singapore. 2004. p. 143. ល.ស.ប.អ. 0-7946-0011-5.
- ↑ A Visual Dictionary of Architecture. New York. 1995. p. 253. ល.ស.ប.អ. 0-471-28451-3.
- ↑ ៤,០ ៤,១ "Architecture of the Indian Subcontinent - Glossary". Retrieved 2007-01-08.
- ↑ Introduction to Indian Architecture. Singapore. 2004. p. 43. ល.ស.ប.អ. 0-7946-0011-5.
- ↑ "Glossary of Indian Art". art-and-archaeology.com. Archived from the original on 2007-04-05. Retrieved 2007-01-08.
{{cite web}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (help); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (help) - ↑ "Khajuraho Architecture". Archived from the original on 2016-03-02. Retrieved 2024-10-28.
- ↑ Khmer dictionary, word មណ្ឌប (Mondup), p.767, published in 2007, adapted from Khmer dictionary that was published by Buddhist institute of Cambodia in 1967.