បាងកក

បាងកក (Bangkok)
បាងកក (Bangkok); กรุงเทพมหานคร; ក្រុងទេពមហានគរ
	ទីក្រុង
	មើលពីក្រោមទៅលើ: សុីឡម–សាខន សង្កាត់ពាណិជ្ជកម្ម, វត្ត អរុណ, វិមាន ជ័យវ័ន, និង វត្តព្រះកែវ
; Flag	; ត្រា
	Location within Thailand
	កូអរដោនេ: 13°45′N 100°28′E / 13.750°N 100.467°ECoordinates: 13°45′N 100°28′E / 13.750°N 100.467°E
ប្រទេស	ថៃ
Region	Central Thailand
Settled	c 15th century
Founded as capital	២១ មេសា ១៧៨២
Re-incorporated	១៣ ធ្នូ ១៩៧២
Founded by	សេ្តច រាមាទី ១
Governing body	Bangkok Metropolitan Administration
រដ្ឋាភិបាល
• ប្រភេទ	Special administrative area
• Governor	Sukhumbhand Paribatra
ផ្ទៃក្រឡា
• ទីក្រុង	១៥៦៨.៧៣៧ គម២ (៦០៥.៦៩៣ ម៉ាយ ការ)
• Metro	៧៧៦១.៦ គម២ (២៩៩៦.៨ ម៉ាយ ការ)
រយៈកំពស់	១.៥ ម (៤.៩ ភ)
ប្រជាជន (2010 census)
• ទីក្រុង	៨២៨០៩២៥
• សន្ទភាព	៥៣០០/គម២ (១៤០០០/ម៉ាយ ការ)
• Metro	១៤៥៦៥៥៤៧
• Metro density	១៩០០/គម២ (៤៩០០/ម៉ាយ ការ)
ប្រជានាម	Bangkokian
ល្វែងម៉ោង	ថៃ (ម.ស.ស.+7)
Postal code	10###
ក្រមផ្ទៃដាល	02
ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦	TH-10
គេហទំព័រ	bangkok.go.th

បាងកក គឺជារាជធានី និងជាទីក្រុងដែលប្រជាជនច្រើនបំផុតនៃប្រទេសថៃ. រាជធានីនេះត្រូវបានស្គាល់ថាតាមរយៈភាសាថៃក្រុងទេពមហានគរ(กรุงเทพมหานคร, pronounced [krūŋ tʰêːp máhǎː nákʰɔ̄ːn] ( ស្ដាប់)) or simply Krung Thep . ទីក្រុងនេះមានផ្ទៃដីទំហំ១៥៦៨.៧ គ.ម.ក្រឡា ស្ថិតនៅដីសណ្តទន្លេចៅផ្រះយ៉ា ភាគកណ្តាលប្រទេស និងមានប្រជាជនជាង៨លាននាក់ ស្មើនឹង១២.៦%នៃចំនួនប្រជាជនសរុបរបស់ប្រទេស។ ច្រើនជាង១៤លាននាក់រស់នៅជុំវិញទីក្រុង ដែលធ្វើអោយបាងកកក្លាយជា ទីក្រុងដែលមានមានអាកាសធាតុ ក្តៅខ្លាំង និង មជ្ឈមណ្ឌលទីក្រុងផ្សេងទៀតរបស់ ប្រទេសថៃ ទាក់ទងនឹងសារៈសំខាន់ ទីក្រុង បាងកក បង្កើតឡើងនៅសម័យ រតនៈកោស្ទ្រិន៍ ក្នុងរជ្ជកាលរបស់ ស្តេចរាមាទី១ នៃរាជវង្សចក្រី ក្រោយពី កាត់ទោសប្រហារជីវិតព្រះចៅ តាកស៊ីន មក រាជធានី ធនបុរី ត្រូវផ្លាស់ប្ដូរទៅ បាងកក រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។

ពាក្យ[កែប្រែ]

រាជធានីនៃប្រទេសថៃ ជាទីក្រុងដែលមានឈ្មោះវែងជាងគេបំផុត នៅលើពិភពលោក ដែលមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា ក្រុងទេពមហានរគ អតររត័នកោសិន្ទ៍្រ មហិន្ទ្រាយុធ្យា មហាតិលកភព ន័ពវ័តនរាជធានីបុរីរម្យ ឧត្តមរាជនិវេសន៍មហាអមរពិមានអវតារស្ថិត សក្ត័ៈទិត្តិយវិស្ណុកម្មប្រះសិទ្ធិ ។ បើយោងទៅតាមពង្សាវតារសម័យអយុធ្យា ទីក្រុងបាងកក មានឈ្មោះថា ធនបុរីស្រីមហាសមុទ្រ នៅពេលដែលព្រះបាទសម្ដេច ព្រះពុទ្ធយ៉តហ្វាចុឡាលោក (រាមាទី១ នៃរាជវង្សចក្រី) បានលើករាជធានី មកជ្រោយខាងកើតទន្លេ ទីក្រុងនេះបានរក្សា ឈ្មោះអយុធ្យា ដោយមានឈ្មោះមួយចំនួន ដូចជា ក្រុងទេពទ្វារវតីស្រីអយុធ្យា និង ក្រុងទេពមហានរគស្រីអយុធ្យា ចាប់ពីរជ្ជកាល ព្រះបាទសម្ដេចចមក្លៅចៅយ៉ូហ៊ួ ( រាមាទី៤ នៃរាជវង្សចក្រី) ទីក្រុងនេះ ត្រូវបានគេប្តូរឈ្មោះជាផ្លូវការ ដូចសព្វថ្ងៃដោយសរសេរថា ក្រុងទេពមហានរគ អានថា ក្រុងថេបម៉ៈហាណាខន ឬ ក្រុងទេព ឬក្រុងថេប។ បាងកក ជាទីក្រុងធំបំផុតរបស់ប្រទេសថៃ ទីក្រុងមួយនេះស្ថាបនាឡើងនៅសម័យរតនៈកោស្រិន្ទ៍ ក

ក្រោយការបំផ្លិចបំផ្លាញទីក្រុងអយុធ្យាដោយកងទ័ពភូមានៅឆ្នាំ១៥៦៧ ក្រោយពីព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ជូរចត់នេះនៅពាក់កណ្ដាលទី២ នៃសតវត្សទី១៦ ស្តេចសៀមក៏បានសម្រេចព្រះទ័យ ជម្លៀសទីក្រុងចាស់ ដែលខ្ទេចខ្ទីដោយភ្លើងសង្គ្រាម ទៅកាន់តំបន់ថ្មី ដែលសំបូរទៅដោយ បឹងបួរ ឆ្ងាយពីរាជវាំងចាស់ប្រមាណ ៦០ គីឡូម៉ែត្រ ទីក្រុងនេះមានឈ្មោះថា បាងកក ឬក្រុងទេពមហានគរ ស្ថិតនៅខាងឆ្វេងនៃទន្លេមេណាម ឬមាតាទឹក^{[https//puthy rom.wordpress.com ពាក្យនៃទីក្រុងបាងកក ១]}^[៥]ឈ្មោះបាងកកមកពីប្រភពណា ហើយមានអត្ថន័យយ៉ាងដូចម្តេច?

លោកបណ្ឌិត មីសែល ត្រាណេ អ្នកឯកទេសខាងបុរាណវិទ្យាបាននិយាយថា

ពិនិត្យលើផែនទីបុរាណមួយ ដែលគូរនៅឆ្នាំ១៦៨៦នៃគ្រឹស្តសករាជ ដោយលោក ឌុយ វ៉ាល់ គេនឹងឃើញពាក្យបាងកកនៅក្នុងផែនទីបុរាណនោះ ក៏ប៉ុន្តែទីនោះពុំទាន់ក្លាយ ទៅជាទីក្រុងរបស់ប្រទេសថៃនាសម័យនោះនៅឡើយទេ តាមពិតគឺអយុធ្យាទេដែលជារាជធានី ព្រោះមានព្រះមហាក្សត្រគង់នៅ ។ ម្យ៉ាងទៀតពាក្យបាងកកនេះ សរសេរខុសសព្វថៃដោយគ្មានអក្សរ“G”ទេ ។ តើមកពីហេតុអ្វី?

ក្នុងការស្រាវជ្រាវគេបានជួបការលំបាក ជាច្រើនពីព្រោះបញ្ហានេះអ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកវប្បធម៌អារ្យធម៌ថៃ ពុំមាន លទ្ធភាពនឹងពន្យល់ឱ្យបានច្បាស់លាស់ឡើយ ។ ម្យ៉ាងទៀតក្នុងការសាកសួរជាទូទៅជនជាតិថៃចូលចិត្តពាក្យ“ក្រុងថេប” (ទីក្រុងទេវតា)ច្រើនជាងពាក្យបាងកក ។ លើសពីនេះទៀតការនិយមពាក្យក្រុងថេបមានសារសំខាន់ណាស់ ព្រោះវា ជានិមិត្តរូបនៃភាពរីកចម្រើនរុងរឿងកប់កំពូលនៃប្រទេសជាតិរបស់គេ ក្នុង អំឡុងពេលបីទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ។

បញ្ញវន្តថៃពុំទាន់យល់ន័យនៃពាក្យបាងកកឡើយ ហើយជួនកាលមានអ្នកខ្លះថែមទាំងភ័ន្តច្រឡំរវាងពាក្យបាង(BANG)និង ពាក្យបាន(BAN)ដែលមានន័យថា“ស្រុក,ភូមិ” ដូចជាបានកាពិ, បានសាលា(BANKAPI, BANSALA)…ដែលមានន័យថាភូមិកាពិ, ភូមិសាលាថែមទៀតផង ។ តាមពិតពាក្យទាំងពីរនេះមានន័យខុសគ្នា ។

នៅក្នុងក្បួនពុទ្ធទំនាយខ្មែរបានរក្សានូវស្លាកស្នាមនៃឈ្មោះស្រុកដើមជាភាសាខ្មែរ ។

ឯកសារគម្ពីរពុទ្ធទំនាយខ្មែរបានឱ្យដឹងថា ដើមឡើយទីក្រុងអយុធ្យាមានឈ្មោះថា“បឹងស្នោ” ។ ថ្វីត្បិតតែគេពុំ ទាន់ដឹងនូវកាលបរិច្ឆេទនៃគម្ពីរបុរាណនេះក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែខ្មែរយើងនាសម័យអាណានិគមបារាំងបានស្គាល់ឯកសារនេះ។ មានន័យថាបានចងក្រងវាមុនសតវត្សរ៍ទី១៩នៃគ្រិស្តសករាជ ពោលគឺស្ថិតក្នុងសម័យក្រោយអង្គរ ឬលង្វែក ។

នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយ(អំឡុងទសវត្សរ៍ទី៩០នៃសតវត្សរ៍ទី២០) ចៅអធិការខ្មែរ សុរិន្ទម្នាក់មានព្រះជន្មជិត៨៧វស្សាបានមានសង្ឃដីការថា៖ “បឹងស្នោ សំដៅទៅលើមឿងកក់ (ទីក្រុងបាងកកសព្វថៃ្ង) ។ រីឯបឹងម្កាក គឺសំដៅទៅមឿង(ខេត្ត)សុខោទ័យស្រីជិនល័យឯណោះវិញ” ។ ព្រះចៅអធិការវត្តអង្គនេះក៏បានលើកហេតុផលថា “ដើមឡើយនៅមឿងកក់(មឿងគឺពាក្យថៃមានន័យថា ទីក្រុង និងកក់ស្មើនឹងពាក្យខ្មែរកុះករ, ចំនួនច្រើន)ពុំមានមនុស្សរស់នៅទេ បន្ទាប់មកទៀតក៏មានមនុស្សជាច្រើនមករស់នៅ ហើយក៏បានកើតឡើងជាមឿង ឬបុរី…បានជាហៅថាមឿងកក់ទៅ” ។

ការពន្យល់នេះអាចឆ្លុះបញ្ចាំងនូវមួយភាគនៃការពិត ដែលខុសពីការពន្យល់របស់ជនជាតិថៃចំពោះពាក្យពីរម៉ាត់ “បាង និង កក់” នេះ។ទោះបីជនជាតិថៃខ្លះខិតខំប្រឹង ប្រែងពន្យល់យ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយសារតែពាក្យ“កក់”ជាពាក្យខ្មែរ ហើយអ្នកដែលពន្យល់មិនចេះភាសាខ្មែរ ទើបគេមិនអាចយល់ន័យបាន ។

ក្នុងរឿងទាក់ទងគ្នានេះដែរ ជនជាតិខ្មែរនៅក្នុង ព្រះរាជាណាចក្រថៃបច្ចុប្បន្នមួយភាគធំប្រើពាក្យ “បាន” ជាភាសាថៃ ជំនួសពាក្យភូមិ ដែលជាពាក្យខ្មែរទៅវិញ ។

សូមបញ្ជាក់ ថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៩មក រាជរដ្ឋាភិបាលថៃបានចាប់ផ្តើមនយោបាយថៃរូបនីយកម្មនៃជនជាតិភាគតិច ក្នុង ព្រះរាជនគររបស់គេ ដោយផ្លាស់ឈ្មោះទីតាំងភូមិស្រុកមួយចំនួនធំ ហើយអំណាចកណ្តាលថៃបានបន្តធ្វើបែបនេះរហូតមកដល់សព្វ ថៃ្ង ជាពិសេសនៅតំបន់ណាដែលជនជាតិថៃពីកំណើតមានចំនួនតិច ។

តើគេអាចសន្និដ្ឋានពាក្យបាងកកមានន័យដូចពាក្យបឹងកក់នៅរាជធានីភ្នំពេញយើងនេះដែរឬទេ?

ចំពោះសំណួរនេះ លោកមីសែលបានធ្វើការបកស្រាយ ដោយឈរលើការស្រាវ ជ្រាវឈ្មោះភូមិស្រុកមួយចំនួនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ។

តាមការ ពិនិត្យឱ្យហ្មត់ចត់ទៅឈ្មោះភូមិស្រុកឬទីតាំងមួយចំនួនដែលស្ថិតនៅ ជុំវិញទីក្រុងបាងកកសព្វថៃនេះ ជនជាតិថៃបានរក្សាឈ្មោះខ្មែរមួយចំនួនធំដូចជា៖ សំរោង, សង្កែ, គោក ៘ នេះជាភស្តុតាង បង្ហាញនូវវត្តមានរបស់ជនជាតិខ្មែរនៅក្នុងតំបន់នេះនៅក្នុងអតីតកាល មិនយូរប៉ុន្មាន ។

រីឯពាក្យ “ក្រុងថេបមហានគរ” វិញ ពាក្យនេះពិតជាបានតាំងឡើងតាមលំនាំនៃពាក្យខ្មែរសុទ្ធសាធ ហើយដែល ជាឈ្មោះរបស់រាជធានីខ្មែរបុរាណនាឆ្នាំ១៦០១ដែលមានដូច តទៅ៖ “ក្រុងកម្ពុជាធិបតីស្រីឥន្ទ្រីបាតរុរត្នមហានគរ” ។ នេះបើតាមឯកសារសាវតារវត្តសម្បុកឆ្នាំ១៦០១នៃគ្រិស្តសករាជ ។ បុព្វហេតុដែលបណ្តាលឱ្យជនជាតិថៃយកឈ្មោះ ទីក្រុងរបស់ខ្លួនតាមលំនាំនៃឈ្មោះរាជធានីខ្មែរ គឺមានអត្ថន័យសាសនាដែលនាំមកនូវសិរីមង្គលជ័យជម្នះ ។

សរុបសេចក្តីមកពាក្យបាងកក ឬសនកក់ ដែលមាននៅក្នុងផែនទីនៃឆ្នាំ១៦៨៦នោះ ពុំមែនជាពាក្យថៃឡើយ ហើយអាចកើតចេញពីពាក្យបឹងកក់ ពោលគឺបឹងដែលមានដើមកក់ដុះយ៉ាងច្រើនកុះករដូចបឹងកក់ដែលមាននៅ ទីក្រុង ភ្នំពេញអ៊ីចឹង ក៏ប៉ុន្តែនេះគ្រាន់តែជាសម្មតិកម្មមួយប៉ុណ្ណោះ៕

ប្រវត្តិសាស្ត្រ[កែប្រែ]

ប្រវត្តិនៃទីក្រុង បាងកក យ៉ាងហោចណាស់មានដើមកំណើតនៅដើមសតវត្សរ៍ទី ១៥ នៅពេលដែលវាជាភូមិមួយនៅច្រាំងខាងលិច ទន្លេ ព្រះចៅយ៉ា ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ អាយុធ្យា ។ ដោយសារទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់វានៅជិតមាត់ទន្លេទីប្រជុំជនបានកើនឡើងជាលំដាប់ក្នុងសារៈសំខាន់។ ទីក្រុងបាងកកដំបូងបានបម្រើការជាប៉ុស្តិ៍គយដែលមានបន្ទាយនៅសងខាងទន្លេហើយជាកន្លែង ឡោមព័ទ្ធនៅឆ្នាំ ១៦៨៨ ដែលបារាំងត្រូវបានបណ្តេញចេញពីប្រទេសសៀម។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំអយុធ្យាទៅ ភូមា នៅឆ្នាំ ១៧៦៧ ស្តេច តាក់ស៊ីន ដែលទើបគ្រងរាជ្យថ្មីបាន បង្កើតរាជធានីរបស់ទ្រង់នៅឯទីក្រុងដែលបានក្លាយជាមូលដ្ឋាននៃ នគរ ធនបុរី ។ នៅឆ្នាំ ១៧៨២ ព្រះបាទ ពុទ្ធយ៉តហ្វាចុឡាលោក(រាមាទី ១) ស្នងរាជ្យពីតាក់ស៊ីនបានផ្លាស់ប្តូររាជធានីទៅ កោះរតនៈកោស៊ីន របស់ធនាគារខាងកើត ដូច្នេះបានបង្កើត នគរ រតនកោស្រិន៍ ។ នេះជា សសរស្តម្ភទីក្រុង ត្រូវបានកសាងឡើងនៅថ្ងៃទី 21 ខែមេសាឆ្នាំ 1782 ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាកាលបរិច្ឆេទនៃគ្រឹះនៃទីក្រុងបាងកកដែលជារដ្ឋធានី។

សេដ្ឋកិច្ចទីក្រុងបាងកកបានពង្រីកបន្តិចម្តង ៗ តាមរយៈពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិដំបូងជាមួយប្រទេសចិនបន្ទាប់មកជាមួយឈ្មួញខាងលិចដែលត្រលប់មកវិញនៅដើមដល់ពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី ១៩ ។ ក្នុងនាមជារាជធានីបាងកកគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃការធ្វើទំនើបកម្មរបស់សៀមដោយសារវាប្រឈមនឹងសម្ពាធពីមហាអំណាចលោកខាងលិចនៅចុងសតវត្សទី ១៩ ។ រជ្ជកាលរបស់ស្ដេច មង្តុត (1851-68) និង ជូឡាឡុង ( 1868-1910) បានឃើញសេចក្តីណែនាំនៃការម៉ាស៊ីនចំហាយទឹកដែលបានបោះពុម្ពកាសែតការដឹកជញ្ជូនផ្លូវដែកនិងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឧបករណ៍ប្រើប្រាស់នៅក្នុងទីក្រុងព្រមទាំង ការអប់រំនិងការថែទាំសុខភាពផ្លូវការ។ ទីក្រុងបាងកកបានក្លាយជាដំណាក់កាលកណ្តាលសម្រាប់ការតស៊ូដណ្តើមអំណាចរវាងយោធានិងឥស្សរជននយោបាយនៅពេលដែលប្រទេសនេះបាន លុបចោលរបបរាជានិយមផ្តាច់ការនៅឆ្នាំ ១៩៣២ ។

ដោយសារប្រទេសថៃបានចងសម្ព័ន្ធជាមួយជប៉ុន ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ ទីក្រុងបាងកកបានទទួលរងនូវការ ទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់សម្ព័ន្ធមិត្ត ប៉ុន្តែបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅក្នុងសម័យក្រោយសង្គ្រាមដែលជាលទ្ធផលនៃជំនួយអាមេរិកនិងការវិនិយោគគាំទ្រដោយរដ្ឋាភិបាល។ តួនាទីរបស់ទីក្រុងបាងកកជា គោលដៅ ស្រាវជ្រាវនិងអភិវឌ្ឍន៍ militaryយោធារបស់អាមេរិក បានជំរុញឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍របស់ខ្លួនក៏ដូចជាបង្កើតយ៉ាងរឹងមាំថាជាគោលដៅទេសចរណ៍ផ្លូវភេទ។ ការអភិវឌ្ឍន៍ urban ទីក្រុងមិនសមាមាត្រនាំឱ្យមានវិសមភាពប្រាក់ចំណូលកើនឡើងនិងការធ្វើចំណាកស្រុកពីតំបន់ជនបទចូលទីក្រុងបាងកក។ ប្រជាជនរបស់ខ្លួនបានកើនឡើងពី ១,៨ លាននាក់ទៅ ៣ លាននាក់ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០ ។

បន្ទាប់ពីការដកអាមេរិកចេញពីវៀតណាមនៅឆ្នាំ ១៩៧៣ អាជីវកម្មជប៉ុនបានចូលកាន់តំណែងជាអ្នកវិនិយោគហើយការពង្រីកការផលិតដែលផ្តោតលើការនាំចេញនាំឱ្យមានការរីកចម្រើននៃទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុនៅទីក្រុងបាងកក។ រីកលូតលាស់យ៉ាងឆាប់រហ័សនៃទីក្រុងបានបន្តឆ្លងកាត់ទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៨០ និងដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៩០ រហូតដល់ទីក្រុងនេះជាប់គាំងដោយ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុអាស៊ីឆ្នាំ ១៩៩៧ ។ នៅពេលនោះបញ្ហាសាធារណៈនិងសង្គមជាច្រើនបានលេចឡើងដែលក្នុងនោះមានភាពតានតឹងលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការកកស្ទះចរាចរណ៍ដ៏ល្បីល្បាញរបស់ទីក្រុង។ តួនាទីរបស់ទីក្រុងបាងកកជាឆាកនយោបាយរបស់ប្រទេសបន្តត្រូវបានគេមើលឃើញនៅក្នុងការតវ៉ាដែលមានប្រជាប្រិយចាប់ពីការបះបោរនិស្សិតនៅ ឆ្នាំ ១៩៧៣ និង ១៩៧៦ បាតុកម្មប្រឆាំងនឹងយោធា នៅឆ្នាំ ១៩៩២ និង ការតវ៉ាតាមដងផ្លូវជាញឹកញាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៦រួមទាំងក្រុមដែលប្រឆាំងនិងគាំទ្រអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ថាក់ស៊ីនស៊ីណាវ៉ាត្រា ពីឆ្នាំ ២០០៦ ដល់ឆ្នាំ ២០១៣ និងចលនាដឹកនាំនិស្សិតថ្មី នៅឆ្នាំ ២០២០ ។

រដ្ឋបាលទីក្រុងត្រូវបានរៀបចំឡើងជាផ្លូវការដំបូងដោយស្តេចជូឡាឡុងកនក្នុងឆ្នាំ ១៩០៦ ជាមួយនឹងការបង្កើតទីក្រុង ក្រុងថេបផារ៉ាមហាណាខន (กรุงเทพพระมหานคร ) ជាផ្នែករងរបស់ជាតិ។ នៅក្នុងឆ្នាំ 1915 ដែលជា មណ្ឌល ត្រូវបានគេចែកចេញជាខេត្តមួយចំនួនព្រំដែនរដ្ឋបាលនៃការដែលបានចាប់តាំងបន្ថែមទៀតផ្លាស់ប្តូរ។ ទីក្រុងក្នុងទម្រង់បច្ចុប្បន្នរបស់វាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៧២ ជាមួយនឹងការបង្កើត រដ្ឋបាល ក្រុងបាងកក (BMA) បន្ទាប់ពីការរួមបញ្ចូលគ្នានៃខេត្តផារ៉ានខននៅច្រាំងខាងកើតចៅប្រាយ៉ានិងខេត្តធនបុរីនៅខាងលិចកាលពីឆ្នាំមុន។

កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ[កែប្រែ]

Protesters in front of the United Nations Building during the 2009 Bank Climate Change Conference—Bangkok is home to several UN offices.

កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិជាផ្លូវការនៃទីក្រុងបាងកកត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយនាយកដ្ឋានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិនៃBMA. បេសកកម្មជាច្រើនរួមមាន៖ ជួយសម្រួលកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាងទីក្រុងធំៗដទៃ តាមរយៈការកិច្ចព្រមព្រៀងក្នុងនាមជាទីក្រុងបងប្អូនsister city, ការចូលរួមសកម្មភាព និងការចូលជាសមាជិកក្នុងអង្គការអន្តរជាតិនានា និងស្វែងរកសកម្មភាពដែលមានលក្ខណៈសហប្រតិបត្តិការជាមួយនឹងបេសកកម្មការទូតបរទេសនានាក្នុងទីក្រុង។^[៦]

ការចូលរួមសកម្មភាពអន្តរជាតិ[កែប្រែ]

បាងកក គឺជាសមាជិកនៃអង្គការអន្តរជាតិមួយចំនួន និងបណ្តាញនៃការគ្រប់គ្រងទីក្រុងក្នុងតំបន់ រួមមាន Asian Network of Major Cities 21, the Japan-led Asian-Pacific City Summit, the C40 Cities Climate Leadership Group, the ESCAP-sponsored Regional Network of Local Authorities for Management of Human Settlements in Asia and Pacific (CITYNET), Japan's Council of Local Authorities for International Relations, the World Association of the Major Metropolises and Local Governments for Sustainability, among others.^[៦]

ដោយសារលក្ខណៈភូមិសាស្រ្តនៃចំបេះដូងនៃតំបន់ដីគោកអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃគមនាគមន៍របស់អាស៊ី បានធ្វើឲ្យបាងកកជាស្នាក់ការនៃអង្គការអន្តរជាតិ និងតំបន់ជាច្រើន។ ក្នុងនោះផងដែរ បាងកកជាទីស្នាក់ការនៃលេខាធិការដ្ឋាននៃអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់ស្ថានបេសកកម្មសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមសម្រាប់អាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក(ESCAP), ក៏ដូចជាការិយាល័យប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៃអង្គការស្បៀងអាហារនិងកសិកម្ម (FAO), អង្គការអាកាសចរណ៍ស៊ីវិលអន្តរជាតិ (ICAO),អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO), សហគមន៍ទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ (ITU), ឧត្តមស្នងការរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន UNHCR), និងមូលនិធិអន្តរជាតិអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់ "'UN Children's Fund"' (UNICEF).^[៧]

ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ[កែប្រែ]

បាងកក មាន made ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ and/or friendship agreements with twenty-three other cities in fifteen countries, aលពី ថ្ងៃ2012^[update].^[៨] They are:

វ៉ាស៊ីនតោន ឌីស៊ី, សហរដ្ឋអាមេរិច, since ១៩៦២, renewed in ២០០២^[៩]^[១០]
ប៉េកាំង, ចិន, since ១៩៩៣^[១១]
ប៊ូដាប៉េស, ហុងហ្គារី, since ១៩៩៧^[១២]
ប្រ៊ីសប៊ែន, អូស្រ្តាលី, since ១៩៩៧^[១៣]
មូស៊្គូ, រុស្ស៊ី, since ១៩៩៧^[១៤]
សាំង ពីធើស្បួក, រុស្ស៊ី, since 1997^[១៥]^[១៦]
ម៉ានីឡា, ហ្វីលីពីន, since ១៩៩៧^[១៧]^[១៨]

ហ្សាកាតា, ឥណ្ឌូនេស៊ី, since ២០០២^[១៩]
ហាណូយ, វៀតណាម, since ២០០៤^[២០]
វៀងចន្ទ័ន៍, ឡាវ, since ២០០៤^[២១]
អាស្តាណា, កាហ្សាក់ស្តង់, since ២០០៤^[២២]
ឆាវជូ, ចិន, since 2005^[២៣]^[២៤]
ហ៊្វូកូកា, ជប៉ុន, since 2006^[២៥]
សេអ៊ូល, កូរ៉េខាងត្បូង, since 2006^[២៦]
ក្វាងចូវ, ចិន, since 2009^[២៧]^[២៨]

ឡូវសាន, ស្វ៊ីស, since 2009^[២៩]
ប៊ូសាន, កូរ៉េខាងត្បូង, since 2011^[៣០]
ឆុងឈីង, ចិន, since 2011^[៣១]
ធានជីន, ចិន, since 2012^[៣២]
អង់ការ៉ា, តួកគី, since 2012^[៣៣]
ហ្សកថោន, ម៉ាឡេស៊ី, since 2012^[៣៤]
អៃឈិ, ជប៉ុន, since 2012^[៣៥]
ភ្នំពេញ, កម្ពុជា, since ២០១៣^[៣៦]

សូមមើលផងដែរ[កែប្រែ]

ឯកសារយោង[កែប្រែ]

↑ ^១,០ ^១,១ Thavisin et al. (eds) 2006, p. 24. Reproduced in Geography of Bangkok. BMA website .Retrieved on 8 September 2007.
↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Tangchonlatip
↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Sinsakul
↑ Table 1 Population by sex, household type and household by type, average size of private household by region and area: 2010. Statistic tables, NSO website. National Statistics Office Retrieved on 18 September 2012.
↑ ត្រូវការផ្តល់មតិ
↑ ^៦,០ ^៦,១ International Affairs Division .Project Plan. International Affairs Division website. International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration Retrieved on 12 September 2012.
↑ UN Offices in Thailand. United Nations Thailand website. United Nations Thailand Retrieved on 9 May 2012.
↑ International Affairs Division .Relationship with Sister Cities. International Affairs Division website. International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration Retrieved on 12 September 2012.
↑ Resolution: Sister City Affiliation of Washington, D.C. and Bangkok, Thailand (19 February 1962).
↑ Reaffirmation agreement between Washington, D.C. and Bangkok, Thailand (15 July 2002).
↑ Agreement on the Establishment of Sister City Relations between Bangkok Metropolitan Administration of the Kingdom of Thailand and the Beijing Municipality of the People's Republic of China (26 May 1993).
↑ Letter of Intent of Cooperation between Bangkok Metropolitan Administration (BMA) and Local Government of Budapest (20 February 1997).
↑ Memorandum of Understanding between the City of Bangkok, The Kingdom of Thailand and the City of Brisbane, Queensland, Australia (7 May 1997).
↑ Protocol of friendly ties between the cities of Bangkok and Moscow (19 June 1997).
↑ St. Petersburg in figures > International and Interregional Ties. Eng.gov.spb.ru Retrieved on 27 June 2010.
↑ Protocol on Cooperation between the City of Bangkok (the Kingdom of Thailand) and the City of St.Petersburg (the Russian Federation) (20 June 1997).
↑ Existing Sister Cities. City of Manila Retrieved on 2 September 2009.
↑ Sister city friendship afiliation (24 June 1997).
↑ Memorandum of understanding between Bangkok Metropolitan Administration, Kingdom of Thailand and the Jakarta Capital City Administration, Republic of Indonesia concerning sister city cooperation (21 January 2002).
↑ Agreement on cooperative and friendship relations between Hanoi Capital City and Bangkok Metropolitan Administration (25 February 2004).
↑ บันทึกว่าด้วยความร่วมมือ ระหว่างนครหลวงเวียงจันทน์และกรุงเทพมหานคร (24 May 2004).
↑ Agreement on establishment of bilateral relations between the Akimat of Astana City of the Republic of Kazakhstan and the City of Bangkok of Kingdom Thailand (11 June 2004).
↑ Agreement of Sister City Relations. Office.bangkok.go.th Archived from the original on 2 July 2012.Retrieved on 27 June 2010.
↑ Agreement between Chaozhou City, the People's Republic of China and Bangkok, Kingdom of Thailand on the Establishment of Sister City Relations (23 November 2005).
↑ International Affairs Division .Relationship with Sister Cities: Fukuoka. International Affairs Division website. International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration Retrieved on 12 September 2012.
↑ Sister City Agreement between the Seoul Metropolitan Government, Republic of Korea and the Bangkok Metropolitan Administration, the Kingdom of Thailand (16 June 2006).
↑ Sister Cities of Guangzhou. Guangzhou Foreign Affairs Office Retrieved on 10 February 2010.
↑ Agreement on the establishment of sister city relations between Bangkok, Kingdom of Thailand and City of Guangzhou, the People's Republic of China (13 November 2009).
↑ Accord de fraternité entre La Ville de Lausanne Capitale du Canton de Vaud Confédération Helvétique et La Ville de Bangkok Royaume de Thaïlande (29 December 2009).
↑ Busan Metropolitan City - Bangkok Metropolitan Administration Agreement on the Establishment of a Friendship City Relationship (14 March 2011).
↑ Agreement between Chonqing Municipality of the People's Republic of China and Bangkok Metropolitan Administration of the Kingdom of Thailand on the establishment of sister-city relationship (26 September 2011).
↑ Agreement between Tianjin Municipal Government of the People's Republic of China and Bangkok Metropolitan Administration of the Kingdom of Thailand on the establishment of friendship exchanges and cooperative relationship (27 February 2012).
↑ Friendship and cooperation agreement between Bangkok Metropolitan Administration of the Kingdom of Thailand and the Greater Ankara Municipality of the Republic of Turkey (21 March 2012).
↑ Memorandum of understanding between Municipal Council of Penang Island of Malaysia and Bangkok Metropolitan Administration of the Kingdom of Thailand on the establishment of friendly cities (5 April 2012).
↑ International Affairs Division .Relationship with Sister Cities: Aichi. International Affairs Division website. International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration Retrieved on 12 September 2012.
↑ Xinhua .Cambodia's Phnom Penh, Thailand's Bangkok become "sister cities". Global Times Retrieved on 4 January 2013.

Bibliography[កែប្រែ]

Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2005). A History of Thailand. Cambridge University Press. ល.ស.ប.អ. 978-0-521-01647-9.
Crawfurd, John (1830). Journal of an embassy from the governor-general of India to the courts of Siam and Cochin China; exhibiting a view of the actual state of those kingdoms. 2. London: H. Colburn and R. Bentley. http://archive.org/details/journalanembass03crawgoog.
Hamilton, Annette (2000). "Wonderful, Terrible: Everyday Life in Bangkok". ជា Bridge, Gary; Vatson, Sophie. A Companion to the City. Blackwell Publishing. pp. 460–471. ល.ស.ប.អ. 0631235787.
Krongkaew, Medhi (1996). "The changing urban system in a fast-growing city and economy: The case of Bangkok and Thailand". ជា Lo, Fu-chen; Yeung, Yue-man. Emerging World Cities in Pacific Asia. United Nations University Press. pp. 286–334. ល.ស.ប.អ. 9280809075.
Moreno, Eduardo López; Oyeyinka, Oyebanji; Mboup, Gora (2008) (PDF). State of the World's Cities 2010/2011 - Cities for All: Bridging the Urban Divide. State of the World's Cities. London, Sterling, VA: Earthscan. ល.ស.ប.អ. 978-1-84971-176-0. http://www.unhabitat.org/pmss/getElectronicVersion.aspx?nr=2917&alt=1។ បានយកមក 25 September 2012.
Naudin, Thierry, រៀ. (2010). The State of Asian Cities 2010/11. United Nations Human Settlements Programme. ល.ស.ប.អ. 978-92-1-132274-3. http://www.unescap.org/esd/apuf-5/documents/sacr.pdf។ បានយកមក 25 September 2012.
Office of the National Economic and Social Development Board (NESDB) (August 2012) (ZIP/PDF). Gross Regional and Provincial Product chain volume measures 1995-2010 edition. Office of the National Economic and Social Development Board. http://www.nesdb.go.th/Portals/0/eco_datas/account/gpp/2010/All%20GPP%20Book%202010p.zip។ បានយកមក 25 September 2012.
Thavisin, Nathanon; Semson, Pongsak; Padhanarath, Kriengpol, រៀs. (2006). Your Key to Bangkok. Bangkok: International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration. ល.ស.ប.អ. 974-9565-72-x. http://office.bangkok.go.th/iad/eng/viewpage.php?page_id=17.
Traffic and Transportation Department (2011). สถิติจราจร ปี 2553 (Traffic statistics, 2010). Traffic and Transportation Department, Bangkok Metropolitan Administration. http://203.155.220.150/abc/Book%20Jarajon.pdf.
Yeandle, Mark (March 2012). The Global Financial Centres Index 11. Long Finance. ល.ស.ប.អ. 978-0-9546207-7-6. http://www.longfinance.net/Publications/GFCI%2011.pdf។ បានយកមក 25 September 2012.

External links[កែប្រែ]

Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Portal/images/t' not found.

ស្វែងយល់បន្ថែមអំពីបាងកកលើ គម្រោងបងប្អូនរបស់វិគីភីឌា:
	និយមន័យនិងបំណកប្រែពីវិគីនានុក្រម
	រូបភាពនិងមីឌាពី Wikimedia Commons
	ប្រភពរៀនសូត្រពីវិគីសាកលវិទ្យាល័យ
	រឿងរ៉ាវព័ត៌មានពីវិគីព័ត៌មាន
	សម្រង់ពាក្យសម្ដីពីវិគីសម្រង់ពាក្យ
	អត្ថបទប្រភពដើមពីវិគីប្រភព
	សៀវភៅពុម្ពពីវិគីសៀវភៅ

Cite error: <ref> tags exist for a group named "https//puthy rom.wordpress.com ពាក្យនៃទីក្រុងបាងកក", but no corresponding <references group="https//puthy rom.wordpress.com ពាក្យនៃទីក្រុងបាងកក"/> tag was found

[BMA_geo-1] ១,០ ^១,១ Thavisin et al. (eds) 2006, p. 24. Reproduced in Geography of Bangkok. BMA website .Retrieved on 8 September 2007.

[Tangchonlatip-2] Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Tangchonlatip

[Sinsakul-3] Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Sinsakul

[2010_census_1-4] Table 1 Population by sex, household type and household by type, average size of private household by region and area: 2010. Statistic tables, NSO website. National Statistics Office Retrieved on 18 September 2012.

[6] ត្រូវការផ្តល់មតិ

[IAD_mission-7] ៦,០ ^៦,១ International Affairs Division .Project Plan. International Affairs Division website. International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration Retrieved on 12 September 2012.

[8] UN Offices in Thailand. United Nations Thailand website. United Nations Thailand Retrieved on 9 May 2012.

[BMA_sister_cities-9] International Affairs Division .Relationship with Sister Cities. International Affairs Division website. International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration Retrieved on 12 September 2012.

[10] Resolution: Sister City Affiliation of Washington, D.C. and Bangkok, Thailand (19 February 1962).

[11] Reaffirmation agreement between Washington, D.C. and Bangkok, Thailand (15 July 2002).

[12] Agreement on the Establishment of Sister City Relations between Bangkok Metropolitan Administration of the Kingdom of Thailand and the Beijing Municipality of the People's Republic of China (26 May 1993).

[13] Letter of Intent of Cooperation between Bangkok Metropolitan Administration (BMA) and Local Government of Budapest (20 February 1997).

[14] Memorandum of Understanding between the City of Bangkok, The Kingdom of Thailand and the City of Brisbane, Queensland, Australia (7 May 1997).

[15] Protocol of friendly ties between the cities of Bangkok and Moscow (19 June 1997).

[16] St. Petersburg in figures > International and Interregional Ties. Eng.gov.spb.ru Retrieved on 27 June 2010.

[17] Protocol on Cooperation between the City of Bangkok (the Kingdom of Thailand) and the City of St.Petersburg (the Russian Federation) (20 June 1997).

[manila1-18] Existing Sister Cities. City of Manila Retrieved on 2 September 2009.

[19] Sister city friendship afiliation (24 June 1997).

[20] Memorandum of understanding between Bangkok Metropolitan Administration, Kingdom of Thailand and the Jakarta Capital City Administration, Republic of Indonesia concerning sister city cooperation (21 January 2002).

[21] Agreement on cooperative and friendship relations between Hanoi Capital City and Bangkok Metropolitan Administration (25 February 2004).

[22] บันทึกว่าด้วยความร่วมมือ ระหว่างนครหลวงเวียงจันทน์และกรุงเทพมหานคร (24 May 2004).

[23] Agreement on establishment of bilateral relations between the Akimat of Astana City of the Republic of Kazakhstan and the City of Bangkok of Kingdom Thailand (11 June 2004).

[24] Agreement of Sister City Relations. Office.bangkok.go.th Archived from the original on 2 July 2012.Retrieved on 27 June 2010.

[25] Agreement between Chaozhou City, the People's Republic of China and Bangkok, Kingdom of Thailand on the Establishment of Sister City Relations (23 November 2005).

[26] International Affairs Division .Relationship with Sister Cities: Fukuoka. International Affairs Division website. International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration Retrieved on 12 September 2012.

[27] Sister City Agreement between the Seoul Metropolitan Government, Republic of Korea and the Bangkok Metropolitan Administration, the Kingdom of Thailand (16 June 2006).

[Guangzhou-28] Sister Cities of Guangzhou. Guangzhou Foreign Affairs Office Retrieved on 10 February 2010.

[29] Agreement on the establishment of sister city relations between Bangkok, Kingdom of Thailand and City of Guangzhou, the People's Republic of China (13 November 2009).

[30] Accord de fraternité entre La Ville de Lausanne Capitale du Canton de Vaud Confédération Helvétique et La Ville de Bangkok Royaume de Thaïlande (29 December 2009).

[31] Busan Metropolitan City - Bangkok Metropolitan Administration Agreement on the Establishment of a Friendship City Relationship (14 March 2011).

[32] Agreement between Chonqing Municipality of the People's Republic of China and Bangkok Metropolitan Administration of the Kingdom of Thailand on the establishment of sister-city relationship (26 September 2011).

[33] Agreement between Tianjin Municipal Government of the People's Republic of China and Bangkok Metropolitan Administration of the Kingdom of Thailand on the establishment of friendship exchanges and cooperative relationship (27 February 2012).

[34] Friendship and cooperation agreement between Bangkok Metropolitan Administration of the Kingdom of Thailand and the Greater Ankara Municipality of the Republic of Turkey (21 March 2012).

[35] Memorandum of understanding between Municipal Council of Penang Island of Malaysia and Bangkok Metropolitan Administration of the Kingdom of Thailand on the establishment of friendly cities (5 April 2012).

[36] International Affairs Division .Relationship with Sister Cities: Aichi. International Affairs Division website. International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration Retrieved on 12 September 2012.

[37] Xinhua .Cambodia's Phnom Penh, Thailand's Bangkok become "sister cities". Global Times Retrieved on 4 January 2013.

[១]

[២]

[៣]

[៤]

[https//puthy rom.wordpress.com ពាក្យនៃទីក្រុងបាងកក ១]

[៥]

[៦]

[៧]

[៨]

[៩]

[១០]

[១១]

[១២]

[១៣]

[១៤]

[១៥]

[១៦]

[១៧]

[១៨]

[១៩]

[២០]

[២១]

[២២]

[២៣]

[២៤]

[២៥]

[២៦]

[២៧]

[២៨]

[២៩]

[៣០]

[៣១]

[៣២]

[៣៣]

[៣៤]

[៣៥]

[៣៦]

Nonthaburi Province	Pathum Thani Province
Nakhon Pathom Province		Chachoengsao Province
	Bangkok

Samut Sakhon Province	Bay of Bangkok	Samut Prakan Province

បាងកក

មាតិកា

ពាក្យ[កែប្រែ]

ប្រវត្តិសាស្ត្រ[កែប្រែ]