បាងកក

បាងកក (Bangkok) กรุงเทพมหานคร ក្រុងទេព​មហា​នគរ
ទីក្រុង
មើលពីក្រោមទៅលើ: សុីឡម–សាខន សង្កាត់ពាណិជ្ជកម្ម, វត្ត អរុណ, វិមាន ជ័យវ័ន, និង វត្តព្រះកែវ
ទង់ ត្រា
Location within Thailand
កូអរដោនេ: 13°45′N 100°28′E
ប្រទេស	ថៃ
Region	Central Thailand
Settled	c 15th century
Founded as capital	២១ មេសា ១៧៨២
Re-incorporated	១៣ ធ្នូ ១៩៧២
បង្កើតឡើងដោយ	សេ្តច រាមាទី ១
Governing body	Bangkok Metropolitan Administration
រដ្ឋាភិបាល
• ប្រភេទ	Special administrative area
• Governor	chadchart sitthiphan
ផ្ទៃក្រឡា
• ទីក្រុង	១៥៦៨.៧៣៧ គម2 (៦០៥.៦៩៣ ម៉ាយ ការ)
• Metro	៧៧៦១.៦ គម2 (២៩៩៦.៨ ម៉ាយ ការ)
រយៈកំពស់	១.៥ m (៤.៩ ft)
ប្រជាជន (2010 census)
• ទីក្រុង	៨២៨០៩២៥
• សន្ទភាព	៥៣០០/km2 (១៤០០០/sq mi)
• Metro	១៤៥៦៥៥៤៧
• Metro density	១៩០០/km2 (៤៩០០/sq mi)
ប្រជានាម	Bangkokian
ល្វែងម៉ោង	ថៃ (ម.ស.ស.+7)
Postal code	10###
ក្រមផ្ទៃដាល	02
ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦	TH-10
គេហទំព័រ	bangkok.go.th

បាងកក គឺ​ជា​រាជធានី​ និង​ជា​ទីក្រុង​ដែល​ប្រជាជន​ថៃរស់នៅច្រើន​បំផុត​នៃ​ប្រទេសថៃ. រាជធានី​នេះ​ត្រូវ​បាន​ស្គាល់​ថា​តាម​រយៈភាសា​ថៃក្រុង​ទេព​មហា​នគរ(กรุงเทพมหานคร, pronounced [krūŋ tʰêːp máhǎː nákʰɔ̄ːn] ( ស្ដាប់)) or simply Krung Thep . ទីក្រុង​នេះ​មាន​ផ្ទៃ​ដី​ទំហំ​១៥៦៨.៧ គ.ម.ការេ ស្ថិតនៅ​ដី​សណ្ត​ទន្លេ​ចៅផ្រះយ៉ា ភាគ​កណ្តាល​ប្រទេស និង​មាន​ប្រជាជន​ជាង​៨​លាន​នាក់ ស្មើ​នឹង​១២.៦%​នៃ​ចំនួន​ប្រជាជន​សរុប​ទាំងអស់់របស់​ប្រទេស។ ច្រើន​ជាង​១៤​លាននាក់​រស់​នៅ​ជុំវិញ​ទីក្រុង​ ដែល​ធ្វេីឪ្យបាងកក​ក្លាយ​ជា​ ទីក្រុងដែលមានមានអាកាសធាតុ ក្តៅខ្លាំង និង មជ្ឈមណ្ឌលទីក្រុងផ្សេងទៀតរបស់ ប្រទេសថៃ ទាក់ទងនឹងសារៈសំខាន់ ទីក្រុង បាងកក បង្កើតឡើងនៅសម័យ រតនៈកោស្ទ្រិន៍ ក្នុងរជ្ជកាលរបស់ ស្តេចរាមាទី១ នៃរាជវង្សចក្រី ក្រោយពី កាត់ទោសប្រហារជីវិតព្រះចៅ តាកស៊ីន មក រាជធានី ធនបុរី ត្រូវផ្លាស់ប្ដូរទៅ បាងកក រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។

ពាក្យ

រាជធានីនៃប្រទេសថៃ គឺជាទីក្រុងដែលមានឈ្មោះវែងជាងគេបំផុត នៅលើពិភពលោក ដែលមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា ក្រុងទេពមហានគរ អតររត័នកោសិន្ទ៍្រ មហិន្ទ្រាយុធ្យា មហាតិលកភព ន័ពវ័តនរាជធានីបុរីរម្យ ឧត្តមរាជនិវេសន៍មហាអមរពិមានអវតារស្ថិត សក្ត័ៈទិត្តិយវិស្ណុកម្មប្រះសិទ្ធិ ។ដែលមានន័យថា [ទីក្រុងនៃទេវតា ទីក្រុងដ៏អស្ចារ្យ ទីក្រុងរតនៈដ៏អស់កល្បជានិច្ច ទីក្រុងដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃបានរបស់ព្រះឥន្ទ្រ ជារាជធានីដ៏ធំនៃពិភពលោក ប្រោសដោយត្បូងដ៏មានតម្លៃចំនួនប្រាំបួន ទីក្រុងរីករាយ សម្បូរទៅដោយព្រះបរមរាជវាំងដ៏ធំសម្បើម ដែលស្រដៀងនឹងឋានសួគ៌ ដែលសោយរាជ្យ។ ព្រះដែលចាប់បដិសន្ធិឡើងវិញ គឺជាទីក្រុងដែលផ្តល់ដោយព្រះឥន្ទ្រ និងសាងសង់ដោយព្រះវិស្ណុការ។]

បើយោងទៅតាមពង្សាវតារសម័យអយុធ្យា ទីក្រុងបាងកក មានឈ្មោះថា ធនបុរីស្រីមហាសមុទ្រ នៅពេលដែលព្រះបាទសម្ដេច ព្រះពុទ្ធយ៉តហ្វាចុឡាលោក (រាមាទី១ នៃរាជវង្សចក្រី) បានលើករាជធានី មកជ្រោយខាងកើតទន្លេ ទីក្រុងនេះបានរក្សា ឈ្មោះអយុធ្យា ដោយមានឈ្មោះមួយចំនួន ដូចជា ក្រុងទេពទ្វារវតីស្រីអយុធ្យា និង ក្រុងទេពមហានគរស្រីអយុធ្យា ចាប់ពីរជ្ជកាល ព្រះបាទសម្ដេចចមក្លៅចៅយ៉ូហ៊ួ ( រាមាទី៤ នៃរាជវង្សចក្រី) ទីក្រុងនេះ ត្រូវបានគេប្តូរឈ្មោះជាផ្លូវការ ដូចសព្វថ្ងៃដោយសរសេរថា ក្រុងទេពមហានគរ អានថា ក្រុងថេបម៉ៈហាណាខន ឬ ក្រុងទេព ឬក្រុងថេប។ បាងកក ជាទីក្រុងធំបំផុតរបស់ប្រទេសថៃ ទីក្រុងមួយនេះស្ថាបនាឡើងនៅសម័យរតនៈកោស្រិន្ទ៍។

ក្រោយពីការបំផ្លិចបំផ្លាញទីក្រុងអយុធ្យាដោយកងទ័ពភូមានៅឆ្នាំ១៥៦៧ ក្រោយពីព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ជូរចត់នេះនៅពាក់កណ្ដាលទី២ នៃសតវត្សទី១៦ ស្តេចសៀមក៏បានសម្រេចព្រះទ័យ ជម្លៀសទីក្រុងចាស់ ដែលខ្ទេចខ្ទីដោយភ្លើងសង្គ្រាម ទៅកាន់តំបន់ថ្មី ដែលសំបូរទៅដោយ បឹងបួរ ឆ្ងាយពីរាជវាំងចាស់ប្រមាណ ៦០ គីឡូម៉ែត្រ ទីក្រុងនេះមានឈ្មោះថា បាងកក ឬក្រុងទេពមហានគរ ស្ថិតនៅខាងឆ្វេងនៃទន្លេមេណាម ឬមាតាទឹកឈ្មោះ​បាងកក​មក​ពី​ប្រភព​ណា ហើយ​មាន​អត្ថន័យ​យ៉ាង​ដូចម្តេច​?

Bang (ไทย:บาง) ជាភាសាថៃមានន័យថា ភូមិ ឬស្រុក Kok (ไทย:กอก) វា​មក​ពី​ពាក្យ (Makok) ដែល​មាន​ន័យ​ថា ដើម​អូលីវ។

ដូច្នេះ​បាងកក​មាន​ន័យ​ថា​ភូមិ​ដែល​ហ៊ុំ​ព័ទ្ធ​ដោយ​ដើម​អូលីវ។ វាជាអនុស្រុកនៃរាជធានីនៃប្រទេសថៃ។ ដែលកាលពីអតីតកាលគឺជាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មដ៏រុងរឿងរវាងជនជាតិថៃ និងជនបរទេសនៅក្នុងប្រទេសថៃ ដូច្នេះជនបរទេស រាជធានី​នៃ​ប្រទេស​ថៃ​ត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា​ទីក្រុង​បាងកក​ខណៈ​ពេល​ដែល​ប្រជាជន​ថៃ​ក្នុង​ស្រុក​ហៅ​ថា​រាជធានី Krungthep ។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

ប្រវត្តិនៃទីក្រុង បាងកក យ៉ាងហោចណាស់មានដើមកំណើតនៅដើមសតវត្សរ៍ទី ១៥ នៅពេលដែលវាជាភូមិមួយនៅច្រាំងខាងលិច ទន្លេ ព្រះចៅយ៉ា ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ អាយុធ្យា ។  ដោយសារទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់វានៅជិតមាត់ទន្លេទីប្រជុំជនបានកើនឡើងជាលំដាប់ក្នុងសារៈសំខាន់។ ទីក្រុងបាងកកដំបូងបានបម្រើការជាប៉ុស្តិ៍គយដែលមានបន្ទាយនៅសងខាងទន្លេហើយជាកន្លែង ឡោមព័ទ្ធនៅឆ្នាំ ១៦៨៨ ដែលបារាំងត្រូវបានបណ្តេញចេញពីប្រទេសសៀម។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំអយុធ្យាទៅ ភូមា នៅឆ្នាំ ១៧៦៧ ស្តេច តាក់ស៊ីន ដែលទើបគ្រងរាជ្យថ្មីបាន បង្កើតរាជធានីរបស់ទ្រង់នៅឯទីក្រុងដែលបានក្លាយជាមូលដ្ឋាននៃ នគរ ធនបុរី ។ នៅឆ្នាំ ១៧៨២ ព្រះបាទ ពុទ្ធយ៉តហ្វាចុឡាលោក(រាមាទី ១) ស្នងរាជ្យពីតាក់ស៊ីនបានផ្លាស់ប្តូររាជធានីទៅ កោះរតនៈកោស៊ីន របស់ធនាគារខាងកើត ដូច្នេះបានបង្កើត នគរ រតនកោស្រិន៍ ។ នេះជា សសរស្តម្ភទីក្រុង ត្រូវបានកសាងឡើងនៅថ្ងៃទី 21 ខែមេសាឆ្នាំ 1782 ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាកាលបរិច្ឆេទនៃគ្រឹះនៃទីក្រុងបាងកកដែលជារដ្ឋធានី។

សេដ្ឋកិច្ចទីក្រុងបាងកកបានពង្រីកបន្តិចម្តង ៗ តាមរយៈពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិដំបូងជាមួយប្រទេសចិនបន្ទាប់មកជាមួយឈ្មួញខាងលិចដែលត្រលប់មកវិញនៅដើមដល់ពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី ១៩ ។ ក្នុងនាមជារាជធានីបាងកកគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃការធ្វើទំនើបកម្មរបស់សៀមដោយសារវាប្រឈមនឹងសម្ពាធពីមហាអំណាចលោកខាងលិចនៅចុងសតវត្សទី ១៩ ។ រជ្ជកាលរបស់ស្ដេច មង្តុត (1851-68) និង ជូឡាឡុង ( 1868-1910) បានឃើញសេចក្តីណែនាំនៃការម៉ាស៊ីនចំហាយទឹកដែលបានបោះពុម្ពកាសែតការដឹកជញ្ជូនផ្លូវដែកនិងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឧបករណ៍ប្រើប្រាស់នៅក្នុងទីក្រុងព្រមទាំង ការអប់រំនិងការថែទាំសុខភាពផ្លូវការ។ ទីក្រុងបាងកកបានក្លាយជាដំណាក់កាលកណ្តាលសម្រាប់ការតស៊ូដណ្តើមអំណាចរវាងយោធានិងឥស្សរជននយោបាយនៅពេលដែលប្រទេសនេះបាន លុបចោលរបបរាជានិយមផ្តាច់ការនៅឆ្នាំ ១៩៣២ ។

ដោយសារប្រទេសថៃបានចងសម្ព័ន្ធជាមួយជប៉ុន ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ ទីក្រុងបាងកកបានទទួលរងនូវការ ទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់សម្ព័ន្ធមិត្ត ប៉ុន្តែបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅក្នុងសម័យក្រោយសង្គ្រាមដែលជាលទ្ធផលនៃជំនួយអាមេរិកនិងការវិនិយោគគាំទ្រដោយរដ្ឋាភិបាល។ តួនាទីរបស់ទីក្រុងបាងកកជា គោលដៅ ស្រាវជ្រាវនិងអភិវឌ្ឍន៍ militaryយោធារបស់អាមេរិក បានជំរុញឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍របស់ខ្លួនក៏ដូចជាបង្កើតយ៉ាងរឹងមាំថាជាគោលដៅទេសចរណ៍ផ្លូវភេទ។ ការអភិវឌ្ឍន៍ urban ទីក្រុងមិនសមាមាត្រនាំឱ្យមានវិសមភាពប្រាក់ចំណូលកើនឡើងនិងការធ្វើចំណាកស្រុកពីតំបន់ជនបទចូលទីក្រុងបាងកក។ ប្រជាជនរបស់ខ្លួនបានកើនឡើងពី ១,៨ លាននាក់ទៅ ៣ លាននាក់ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០ ។

បន្ទាប់ពីការដកអាមេរិកចេញពីវៀតណាមនៅឆ្នាំ ១៩៧៣ អាជីវកម្មជប៉ុនបានចូលកាន់តំណែងជាអ្នកវិនិយោគហើយការពង្រីកការផលិតដែលផ្តោតលើការនាំចេញនាំឱ្យមានការរីកចម្រើននៃទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុនៅទីក្រុងបាងកក។  រីកលូតលាស់យ៉ាងឆាប់រហ័សនៃទីក្រុងបានបន្តឆ្លងកាត់ទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៨០ និងដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៩០ រហូតដល់ទីក្រុងនេះជាប់គាំងដោយ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុអាស៊ីឆ្នាំ ១៩៩៧ ។ នៅពេលនោះបញ្ហាសាធារណៈនិងសង្គមជាច្រើនបានលេចឡើងដែលក្នុងនោះមានភាពតានតឹងលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការកកស្ទះចរាចរណ៍ដ៏ល្បីល្បាញរបស់ទីក្រុង។ តួនាទីរបស់ទីក្រុងបាងកកជាឆាកនយោបាយរបស់ប្រទេសបន្តត្រូវបានគេមើលឃើញនៅក្នុងការតវ៉ាដែលមានប្រជាប្រិយចាប់ពីការបះបោរនិស្សិតនៅ ឆ្នាំ ១៩៧៣ និង ១៩៧៦ បាតុកម្មប្រឆាំងនឹងយោធា នៅឆ្នាំ ១៩៩២ និង ការតវ៉ាតាមដងផ្លូវជាញឹកញាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៦រួមទាំងក្រុមដែលប្រឆាំងនិងគាំទ្រអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ថាក់ស៊ីនស៊ីណាវ៉ាត្រា ពីឆ្នាំ ២០០៦ ដល់ឆ្នាំ ២០១៣ និងចលនាដឹកនាំនិស្សិតថ្មី នៅឆ្នាំ ២០២០ ។

រដ្ឋបាលទីក្រុងត្រូវបានរៀបចំឡើងជាផ្លូវការដំបូងដោយស្តេចជូឡាឡុងកនក្នុងឆ្នាំ ១៩០៦ ជាមួយនឹងការបង្កើតទីក្រុង ក្រុងថេបផារ៉ាមហាណាខន (กรุงเทพพระมหานคร ) ជាផ្នែករងរបស់ជាតិ។ នៅក្នុងឆ្នាំ 1915 ដែលជា មណ្ឌល ត្រូវបានគេចែកចេញជាខេត្តមួយចំនួនព្រំដែនរដ្ឋបាលនៃការដែលបានចាប់តាំងបន្ថែមទៀតផ្លាស់ប្តូរ។ ទីក្រុងក្នុងទម្រង់បច្ចុប្បន្នរបស់វាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៧២ ជាមួយនឹងការបង្កើត រដ្ឋបាល ក្រុងបាងកក (BMA) បន្ទាប់ពីការរួមបញ្ចូលគ្នានៃខេត្តផារ៉ានខននៅច្រាំងខាងកើតចៅប្រាយ៉ានិងខេត្តធនបុរីនៅខាងលិចកាលពីឆ្នាំមុន។

កិច្ចសហប្រតិបត្តិ​ការ​អន្តរជាតិ

Protesters in front of the United Nations Building during the 2009 Bank Climate Change Conference—Bangkok is home to several UN offices.

កិច្ចសហប្រតិបត្តិ​ការ​អន្តរជាតិ​ជា​ផ្លូវការ​នៃ​ទីក្រុង​បាងកក​ត្រូវ​បាន​គ្រប់គ្រង​ដោយ​នាយកដ្ឋាន​កិច្ចសហប្រតិបត្តិ​ការ​អន្តរជាតិនៃ​BMA. បេសកកម្ម​ជា​ច្រើន​រួម​មាន​៖ ជួយសម្រួល​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​ជា​ងទីក្រុង​ធំៗ​ដទៃ​ តាម​រយៈ​ការ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ក្នុង​នាម​ជា​ទីក្រុង​បងប្អូនsister city, ការ​ចូលរួម​សកម្មភាព និង​ការ​ចូល​ជា​សមាជិក​ក្នុង​អង្គការ​អន្តរជាតិ​នានា និង​ស្វែង​រក​សកម្មភាព​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​សហប្រតិបត្តិការ​ជាមួយ​នឹង​បេសកកម្មការទូត​បរទេស​នានា​ក្នុង​ទីក្រុង។

ការចូលរួម​សកម្មភាព​អន្តរជាតិ

បាងកក គឺ​ជា​សមាជិក​នៃ​អង្គការ​អន្តរជាតិ​មួយ​ចំនួន​ និង​បណ្តាញ​​នៃ​ការ​គ្រប់គ្រងទីក្រុងក្នុង​តំបន់ រួម​មាន Asian Network of Major Cities 21, the Japan-led Asian-Pacific City Summit, the C40 Cities Climate Leadership Group, the ESCAP-sponsored Regional Network of Local Authorities for Management of Human Settlements in Asia and Pacific (CITYNET), Japan's Council of Local Authorities for International Relations, the World Association of the Major Metropolises and Local Governments for Sustainability, among others.

ដោយ​សារ​លក្ខណៈ​ភូមិសាស្រ្ត​នៃ​ចំ​បេះដូង​នៃ​តំបន់​ដីគោក​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និង​ជា​មជ្ឈមណ្ឌល​នៃ​គមនាគមន៍របស់​អាស៊ី បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​បាងកក​ជា​ស្នាក់ការ​នៃ​អង្គការ​អន្តរជាតិ និង​តំបន់​ជាច្រើន។ ក្នុង​នោះ​ផង​ដែរ បាងកក​ជា​ទីស្នាក់ការ​នៃ​លេខាធិការដ្ឋាន​នៃ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​សម្រាប់​ស្ថានបេសកកម្ម​សេដ្ឋកិច្ច​និង​សង្គម​សម្រាប់​អាស៊ី និង​ប៉ាស៊ីហ្វិក(ESCAP), ក៏​ដូច​ជា​ការិយាល័យ​ប្រចាំ​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក​នៃ​អង្គការ​ស្បៀងអាហារ​និងកសិកម្ម​ (FAO), អង្គការ​អាកាសចរណ៍ស៊ីវិល​អន្តរជាតិ (ICAO),​អង្គការ​ពលកម្ម​អន្តរជាតិ (ILO),​ សហគមន៍​ទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ (ITU), ឧត្តម​ស្នងការ​​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ទទួល​បន្ទុក​ជន​ភៀស​ខ្លួន UNHCR), និង​មូលនិធិ​អន្តរជាតិ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​សម្រាប់ "'UN Children's Fund"' (UNICEF).

ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ

បាងកក មាន made ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ and/or friendship agreements with twenty-three other cities in fifteen countries, ព័ត៌មានគិតត្រឹម 2012. They are:

វ៉ាស៊ីនតោន ឌីស៊ី, សហរដ្ឋអាមេរិច, since ១៩៦២, renewed in ២០០២ ប៉េកាំង, ចិន, since ១៩៩៣ ប៊ូដាប៉េស, ហុងហ្គារី, since ១៩៩៧ ប្រ៊ីសប៊ែន, អូស្រ្តាលី, since ១៩៩៧ មូស៊្គូ, រុស្ស៊ី, since ១៩៩៧ សាំង ពីធើស្បួក, រុស្ស៊ី, since 1997 ម៉ានីឡា, ហ្វីលីពីន, since ១៩៩៧

ហ្សាកាតា, ឥណ្ឌូនេស៊ី, since ២០០២ ហាណូយ, វៀតណាម, since ២០០៤ វៀងចន្ទ័ន៍, ឡាវ, since ២០០៤ អាស្តាណា, កាហ្សាក់ស្តង់, since ២០០៤ ឆាវជូ,​ ចិន, since 2005 ហ៊្វូកូកា, ជប៉ុន, since 2006 សេអ៊ូល, កូរ៉េខាងត្បូង, since 2006 ក្វាងចូវ, ចិន, since 2009

ឡូវសាន, ស្វ៊ីស, since 2009 ប៊ូសាន, កូរ៉េខាងត្បូង, since 2011 ឆុង​ឈីង, ចិន, since 2011 ធានជីន, ចិន, since 2012 អង់ការ៉ា, តួកគី, since 2012 ហ្សក​ថោន, ម៉ាឡេស៊ី, since 2012 អៃឈិ, ជប៉ុន, since 2012 ភ្នំពេញ, កម្ពុជា, since ២០១៣

ឯកសារយោង

Bibliography

• Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2005). A History of Thailand. Cambridge University Press. ល.ស.ប.អ. 978-0-521-01647-9. 
• Crawfurd, John (1830). Journal of an embassy from the governor-general of India to the courts of Siam and Cochin China; exhibiting a view of the actual state of those kingdoms. 2. London: H. Colburn and R. Bentley. http://archive.org/details/journalanembass03crawgoog. 
• Hamilton, Annette (2000). "Wonderful, Terrible: Everyday Life in Bangkok". ជា Bridge, Gary; Vatson, Sophie. A Companion to the City. Blackwell Publishing. pp. 460–471. ល.ស.ប.អ. 0631235787. 
• Krongkaew, Medhi (1996). "The changing urban system in a fast-growing city and economy: The case of Bangkok and Thailand". ជា Lo, Fu-chen; Yeung, Yue-man. Emerging World Cities in Pacific Asia. United Nations University Press. pp. 286–334. ល.ស.ប.អ. 9280809075. 
• Moreno, Eduardo López; Oyeyinka, Oyebanji; Mboup, Gora (2008) (PDF). State of the World's Cities 2010/2011 - Cities for All: Bridging the Urban Divide. State of the World's Cities. London, Sterling, VA: Earthscan. ល.ស.ប.អ. 978-1-84971-176-0. http://www.unhabitat.org/pmss/getElectronicVersion.aspx?nr=2917&alt=1។ បានយកមក 25 September 2012. 
• Naudin, Thierry, រៀ. (2010). The State of Asian Cities 2010/11. United Nations Human Settlements Programme. ល.ស.ប.អ. 978-92-1-132274-3. http://www.unescap.org/esd/apuf-5/documents/sacr.pdf។ បានយកមក 25 September 2012. 
• Office of the National Economic and Social Development Board (NESDB) (August 2012) (ZIP/PDF). Gross Regional and Provincial Product chain volume measures 1995-2010 edition. Office of the National Economic and Social Development Board. http://www.nesdb.go.th/Portals/0/eco_datas/account/gpp/2010/All%20GPP%20Book%202010p.zip។ បានយកមក 25 September 2012. 
• Thavisin, Nathanon; Semson, Pongsak; Padhanarath, Kriengpol, រៀs. (2006). Your Key to Bangkok. Bangkok: International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration. ល.ស.ប.អ. 974-9565-72-x. http://office.bangkok.go.th/iad/eng/viewpage.php?page_id=17. 
• Traffic and Transportation Department (2011). สถิติจราจร ปี 2553 (Traffic statistics, 2010). Traffic and Transportation Department, Bangkok Metropolitan Administration. http://203.155.220.150/abc/Book%20Jarajon.pdf. 
• Yeandle, Mark (March 2012). The Global Financial Centres Index 11. Long Finance. ល.ស.ប.អ. 978-0-9546207-7-6. http://www.longfinance.net/Publications/GFCI%2011.pdf។ បានយកមក 25 September 2012. 

External links

• Bangkok Metropolitan Administration
• BangkokTourist - Official travel guide from Bangkok Tourism Division