Jump to content

សេចក្តីថ្លែងការណ៍អាស៊ាន

ពីវិគីភីឌា

 

សេចក្តីប្រកាសអាស៊ាន []សេចក្តីថ្លែងការណ៍ទីក្រុងបាងកក គឺជាឯកសារបង្កើតសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន)។ វាត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅទីក្រុងបាងកក នៅថ្ងៃទី៨ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៦៧ ដោយសមាជិកស្ថាបនិកអាស៊ាន ទាំងប្រាំគឺ ឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន សិង្ហបុរី និង ថៃ

វាចែងអំពីគោលការណ៍ជាមូលដ្ឋានរបស់អាស៊ាន៖ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ មិត្តភាព និងការមិនជ្រៀតជ្រែក។ [] កាលបរិច្ឆេទនេះត្រូវបានប្រារព្ធជាទិវាអាស៊ាន។ []

ទ្រឹស្តីមួយបង្ហាញថា អាស៊ានត្រូវបានបង្កើតឡើងជាការបង្ហាញនៃសាមគ្គីភាពប្រឆាំងនឹង ការពង្រីកកុម្មុយនិស្តក្នុងប្រទេសវៀតណាម និង ការបះបោរ កុម្មុយនិស្ត នៅក្នុងព្រំដែនរបស់ខ្លួន។ យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ មិន​មាន​អ្វី​ពី​អាស៊ាន​សរសេរ​ថា​ពិត​ជា​និយាយ​បែប​នេះ​ទេ។

បញ្ហាជុំវិញ

[កែប្រែ]

កុម្មុយនិស្ត

[កែប្រែ]

មុន​ការ​ប្រកាស​នេះ រដ្ឋអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ទាំង​ប្រាំ​បាន​តស៊ូ​ទប់​ឥទ្ធិពលកុម្មុយនិស្ត

នៅពេលនោះ រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន បានព្យាយាមផ្តល់ការលើកលែងទោស ដល់អតីតពួកសកម្មប្រយុទ្ធហុ៊កបាល្លាហាប់ ដែលបានបង្កជម្លោះប្រដាប់អាវុធនៅលូហ្ស៊ុន ក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1950 ដែលស្ទើរតែនាំទៅដល់ការដួលរលំនៃរដ្ឋាភិបាលកណ្តាល។

ជម្លោះរវាងយោធាឥណ្ឌូណេស៊ី និង បក្សកុម្មុយនិស្តឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលកំពុងកើនឡើងទំនងជាបានបញ្ចប់នៅចុងឆ្នាំ១៩៦៥ ជាមួយនឹងការផ្លាស់ប្តូរទៅកាន់របបផ្តាច់ការនៃ "លំដាប់ថ្មី" របស់ស៊ូហារតូ បន្ទាប់ពីភាពភ័យរន្ធត់នៃការសម្លាប់រង្គាលឥណ្ឌូនេស៊ីនៅឆ្នាំ១៩៦៥-១៩៦៦ ត្រូវបានអនុវត្ត។ []

លទ្ធិកុម្មុយនិស្ត ក៏បាននាំឱ្យមានគំនិតនៃការច្របាច់បញ្ចូលគ្នានៃសហព័ន្ធម៉ាឡាយ៉ា សារ៉ាវ៉ាក សិង្ហបុរី និង បូណេអូខាងជើង ទៅជាអង្គភាពតែមួយ ដែលមានចេតនាលុបបំបាត់លទ្ធភាពដែលសិង្ហបុរីធ្លាក់ចូលទៅក្នុងកុម្មុយនិស្ត។ សិង្ហបុរីត្រូវបានបណ្តេញចេញពីសហព័ន្ធក្នុងឆ្នាំ១៩៦៥ ដោយសារភាពតានតឹងផ្នែកពូជសាសន៍ និងរបៀបដែលសហព័ន្ធគួរតែត្រូវបានគ្រប់គ្រង ប៉ុន្តែនៅតែជាសង្គមប្រជាធិបតេយ្យមូលធននិយមដែលមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសជិតខាងថ្មី។

ភាពតានតឹងរវាងអ្នកជិតខាង

[កែប្រែ]

បញ្ហាពាក់ព័ន្ធមួយគឺការបង្កើតប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ នៅឆ្នាំ១៩៦១ នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡាយ៉ា លោកទុនគូ អាប់ដុលរ៉ាម៉ាន់ បានប្រកាសសំណើបង្កើតសហព័ន្ធថ្មីមួយហៅថា ម៉ាឡេស៊ី។ នេះត្រូវបានជំទាស់ដោយឥណ្ឌូណេស៊ី និងហ្វីលីពីន ដោយសារតែឥណ្ឌូនេស៊ីជឿថាការបង្កើតថ្មីនេះគឺជាទម្រង់នៃអាណានិគមនិយម ខណៈពេលដែលហ្វីលីពីនបានទាមទារភាគខាងកើតបូណេអូខាងជើង (សាបា) ជាផ្នែកនៃទឹកដីរបស់ខ្លួន។

ដើម្បី​បំបាត់​ភាព​តានតឹង សហព័ន្ធ​មិន​ប្រកាន់​នយោបាយ​ហៅ​ថា ម៉ាភីលីនដូ ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នេះមិនជោគជ័យទេ ដោយសារតែការយល់ឃើញថា ម៉ាភីលីនដូ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីពន្យារ ឬរារាំងការបង្កើតប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។

ទោះបីជាមានការប្រឆាំងក៏ដោយ ម៉ាឡេស៊ីត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៦៣។ នេះបាននាំឱ្យមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងឥណ្ឌូនេស៊ី-ម៉ាឡេស៊ី ។ ហ្វីលីពីន​បាន​ដក​ចំណង​ការទូត​ចេញ ធ្វើ​ឲ្យ​ទំនាក់ទំនង​នៅ​តែ​ជូរចត់​រហូត​ដល់​ការ​បង្កើត​អាស៊ាន។

វាត្រូវបានអ្នកប្រាជ្ញជឿថា ការបង្កើតអាស៊ានបានរារាំងអរិភាពរវាងរដ្ឋអាស៊ីអាគ្នេយ៍[] []

សូម​មើល​ផង​ដែរ

[កែប្រែ]

ឯកសារយោង

[កែប្រែ]
  1. "The Asean Declaration (Bangkok Declaration) Bangkok, 8 August 1967". ASEAN. Retrieved 7 May 2017.
  2. The Asia-Pacific Profile. 1998. ល.ស.ប.អ. 0-415-17279-9. https://books.google.com/books?id=l07ak-yd6DAC&q=%22Bangkok+Declaration%22+ASEAN&pg=RA1-PA311. 
  3. "ASEAN Day". ASEAN. Retrieved 11 February 2015.
  4. Bevins, Vincent (20 October 2017). "What the United States Did in Indonesia". TheAtlantic.com. The Atlantic Monthly Group. Retrieved 30 December 2020.
  5. Globalisation: encyclopaedia of trade, labour, and politics by Ashish K. Vaidya
  6. The Genesis of Konfrontasi: Malaysia, Brunei, Indonesia 1945-1965, Greg Poulgrain