Jump to content

ចាកាតា

ពីវិគីភីឌា
ចាកាតា
Daerah Khusus Ibukota Jakarta
ដែនដីរដ្ឋធានីពិសេសនៃចាកាតា
ជើងមេឃពេលយប់នៅចាកាតា
ជើងមេឃពេលយប់នៅចាកាតា
ជើងមេឃពេលយប់នៅចាកាតា
Flag of ចាកាតា
Flag
Official seal of ចាកាតា
Seal
ឈ្មោះហៅក្រៅ: ធុរេនធំ
បាវចនា: Jaya Raya
(ភាសាខ្មែរ): "វិបុលភាពនិងមហិមា"
ចាកាតា is located in Indonesia
ចាកាតា
ទីតាំងចាការតានៅឥណ្ឌូនេស៊ី
កូអដោនេ: 6°16′0″S 106°48′0″E / 6.26667°S 106.80000°E / -6.26667; 106.80000
ប្រទេស ឥណ្ឌូនេស៊ី
ខេត្ត ចាការតា
រដ្ឋបាល
 - ប្រភេទ តំបន់រដ្ឋបាលពិសេស
 - អភិបាលក្រុង អានីសបាវីដាន (Anies Baswedan)
ក្រលាផ្ទៃ
 - ក្រុង ៧៤០,២៨ km² (Expression error: Unrecognized punctuation character "៧". sq mi)
 - Land ៦៦២,៣៣ km² (Expression error: Unrecognized punctuation character "៦". sq mi)
 - Water ៦ ៩៧៧,៥ km² (Expression error: Unrecognized punctuation character "៦". sq mi)
រយៈកំពស់ ៧  (២៣ បត)
ប្រជាជន (២០១០)
 - ក្រុង ៩ ៥៨០ ០០០
 - ដង់ស៊ីតេ ១៤ ៤៦៤,០៨/km² (Expression error: Unrecognized punctuation character "១"./sq mi)
 - មេត្រូ ២៦ ៦០០ ០០០
ល្វែងម៉ោង WIB (ម.ស.ស.+7)
កូដតំបន់ +6221
គេហទំព័រ: www.jakarta.go.id

ហ្សាការតា (ឥណ្ឌូណេស៊ី: Daerah Khusus Ibukota Jakarta (DKI Jakarta, Jakarta Raya)) ជារដ្ឋធានី​និងជាទីក្រុងធំជាងគេនៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។ វាក៏ជាទីក្រុងដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងលំដាប់ទី១២លើពិភពលោក។ វាមានឈ្មោះពីមុនៗដូចជា ស៊ុនដា កេឡាប៉ា(Sunda Kelapa) (ពីឆ្នាំ៣៩៧ដល់១៥២៧) ចាយ៉ាការតា(Jayakarta) (ពីឆ្នាំ១៥២៧ដល់១៦១៩) បាតាវីយ៉ា(Batavia) (ពីឆ្នាំ១៩១៦ដល់១៩៤២) និង ដ្ចាការតា(Djakarta) (ពីឆ្នាំ១៩៤២ដល់១៩៧២)។ ទីក្រុងនេះមានទីតាំងនៅប៉ែកពាយ័ព្យ​កោះជ្វា និងមានផ្ទៃក្រលា ៦៦១,៥២គ.ម និងមានប្រជាជនប្រហែល៩.៦លាននាក់នៅឆ្នាំ២០១០។ ចាការតាជាមជ្ឈមណ្ឌលសេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌និងនយោបាយរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ី។

ភូមិវិទ្យា

[កែប្រែ]
អាគារខ្ពស់ៗនៅចាការតា

ចាការតា​មានទីតាំងស្ថិតនៅឆ្នេរពាយ័ព្យកោះជ្វា នៅត្រង់កន្លែងស្ទឹងស៊ីលីវូងហូរចូលឆកសមុទ្រហ្សាការតា។ ផ្នែកខាងជើងនៅហ្សាការតាជា​ខ្ពង់រាបមួយដែលមានកំពស់ប្រហែល៨ម៉ែត្រពីផ្ទៃសមុទ្រ ចំនែកផ្នែកខាងត្បូង​ជាតំបន់កូនភ្នំ។ មានស្ទឹងទាំងអស់១៣​ហូរកាត់ហ្សាការតា ដែលភាគច្រើនហូរពីតំបន់កូនភ្នំនៅខាងត្បូង​ឆ្ពោះទៅខាងជើង ចូលទៅក្នុងសមុទ្រជ្វា។ ខាងកើតក្រុងហ្សាការតាគឺ ខេត្តជ្វាខាងលិច និងនៅខាងលិចជា ខេត្តបានតេន។ កោះចំនួន១០៥នៅក្នុងឆកសមុទ្រចាការតា ស្ថិតនៅក្រោមរដ្ឋបាលក្រុងហ្សាការតា។

អាកាសធាតុ

[កែប្រែ]
សីតុណ្ហភាព​និង​កំពស់ទឹកភ្លៀងប្រចាំឆ្នាំនៅចាការតា

ក្រុងហ្សាការតា​មានអាកាសធាតុត្រូពិចអេក្វាទ័រ (ក្ដៅសើម)។ កំពស់ទឹកភ្លៀងនៅហ្សាការតា​នៅរដូវវស្សាមាន ៣៥០មម (អតិបរមានៅខែមករា) និងនៅរដូវប្រាំងមាន ៦០មម (អប្បបរមានៅខែសីហា)។ ទីក្រុងនេះមានសំនើមពេញមួយឆ្នាំ​ដោយមានសីតុណ្ហភាព​ប្រែប្រួលក្នុងចន្លោះពី ២៥°C ទៅ ៣៨°C។

ប្រវត្តិ

[កែប្រែ]

ឈ្មោះបុរាណរបស់ហ្សាការតាគឺស៊ុនដា កេឡាប៉ា។ កំណត់ត្រាចាស់ជាងគេ​មួយបានពណ៌នាតំបន់នេះថាជារាជធានីរបស់​រាជាណាចក្រតារូម៉ាណាហ្គារ៉ានៅសតវត្សរ៍ទី៤។ នៅឆ្នាំ៣៩ ព្រះរាជា ពួណៈវរ្ម័ន(Purnawarman) បានបង្កើតរាជធានីថ្មីមួយនៅ ស៊ុនដាបុរៈ(Sunda Pura) ស្ថិតនៅផ្នែកខាងកើតកោះជ្វា។ ពួណៈវរ្ម័ន បានបន្សល់ទុកនូវសិលាចារឹក៧ផ្ទាំង​ដែលមានចារព្រះនាម​របស់ព្រះអង្គ ដែលគេបានរកឃើញនៅតំបន់នោះ។

បន្ទាប់ពី​រាជាណាចក្រតារូម៉ាណាហ្គារ៉ា​ចុះខ្សោយអំណាច ដែនដីរបស់វាទាំងអស់​រួមទាំងស៊ុនដាបុរៈ បានធ្លាក់ក្រោមកណ្ដាប់ដៃ​រាជាណាចក្រស៊ុនដា។ តំបន់កំពង់ផែត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះជាស៊ុនដា កេឡាប៉ា និងបានក្លាយជាកំពង់ផែជំនួញដ៏សំខាន់របស់រាជាចក្រនេះនៅសតវត្សរ៍ទី១៤។ ក្រុមនាវាអឺរ៉ុបដែលមកដល់ដំបូងគេគឺ នាវា៤ព័រទុយហ្គាល់គ្រឿងពីម៉ាឡាកា ដែលបានចូលចតនៅឆ្នាំ១៥១៣ ក្នុងសម័យព័រទុយហ្គាល់រុករកផ្លូវគ្រឿងទេស។

រាជាណាចក្រស៊ុនដា​បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពជាមួយព័រទុយហ្គាល់​ ដោយបានអនុញ្ញាតអោយព័រទុយហ្គាល់​សាងសង់កំពង់ផែមួយ​នៅឆ្នាំ១៥២២ ដើម្បីការពារតទល់នឹងរាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃដេម៉ាកដែលកំពុងមានឥទ្ធិពលខ្លាំងនៅភាគកណ្ដាលកោះជ្វា។ នៅឆ្នាំ១៥២៧ មេទ័ពហ្វាតាហ៊ីលឡា (Fatahillah) របស់រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃដេម៉ាក​​ បានវាយប្រហាររាជាណាចក្រស៊ុនដា និងចូលកាន់កាប់កំពង់ផែនោះដោយជោគជ័យ​នៅថ្ងៃទី២២ កក្កដា ១៥២៧។ ចាប់ពីពេលនោះមក ស៊ុនដា កេឡាប៉ា បានប្ដូរឈ្មោះជា ចាយ៉ាការតា

តាមរយៈទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​ស្ដេច ចាយ៉ាវិការតានៃរាជាណាចក្រស៊ុលតង់​នៃបានតេន នាវាហុល្លង់ បានចូលចតនៅចាយ៉ាការតានៅឆ្នាំ១៥៩៦។ នៅឆ្នាំ១៦០២ នាវារបស់ British East India Company​ បានមកដល់អាសេ និងបានបន្តដំនើរមកដល់បានតេន រួចពួកគេក៏បានបោះទីតាំងជំនួយមួយនៅទីនោះ។ កន្លែងនោះក្លាយជាមជ្ឍមណ្ឌលជំនួញរបស់អង់គ្លេស​នៅឥណ្ឌូណេស៊ីរហូតដល់ឆ្នាំ១៦៨២។

ស្ដេច​ចាយ៉ាវិការតា​ហាក់ដូចជាមានទំនាក់ទំនងផ្នែកជំនួញជាមួយ​ពាណិជ្ជករអង់គ្លេស​ដែលជាគូប្រជែងជាមួយហុល្លង់​ផងដែរ ដោយគេឃើញពួកអង់គ្លេសមានសិទ្ធិសង់ផ្ទះ​តភ្ជាប់ពីអាគារនានារបស់ហុល្លង់នៅឆ្នាំ១៦១៥។ ពេលដែលទំនាក់ទំនងរបស់ស្ដេចនោះ​ជាមួយហុល្លង់បែកបាក់ កងទ័ពព្រះអង្គបានវាយបកលើបន្ទាយរបស់ហុល្លង់ ដោយមានជំនួយគាំទ្រពីនាវាអង់គ្លេស១៥គ្រឿង ប៉ុន្តែត្រូវបរាជ័យ។ ផ្ទុយទៅវិញពួកហុល្លង់​បានដុតបន្ទាយអង់គ្លេសចោល និងបានបង្ខំនាវាអង់គ្លេសអោយចាកចេញ។ តាមរយៈជ័យជំនះនេះ អំនាចរបស់ហុល្លង់នៅក្នុងតំបន់នេះកាន់តែខ្លាំងក្លា។ ពួកគេបានប្ដូរឈ្មោះក្រុងចាយ៉ាការតាទៅជា បាតាវីយ៉ា

បាតាវីយ៉ានៅឆ្នាំ១៨៧០

នៅក្នុងកំផែងបាតាវីយ៉ា អភិជនហុល្លង់បានសាងសង់​ផ្ទះខ្ពស់ៗ​និងព្រែកជីកខ្វាត់ខ្វែង។ ភាពអំនោយផលដល់ជំនួញ​បានទាក់ទាញជនចំនូលស្រុកជនជាតិឥណ្ឌូណេស៊ី​និងចិន ដែលកំនើនពួកនេះ​បានបង្កបញ្ហា​ដល់ក្រុង។ ភាពតានតឹងកើនឡើងពេលដែល​រដ្ឋាភិបាលអាណានិគម​ព្យាយាមដាក់កំហិតការហូរចូលជនជាតិចិន តាមរយៈការធ្វើបត្យាប័ន​អោយត្រលប់ទៅវិញ។ នៅថ្ងៃទី៩ តុលា ១៧៤០ ជនជាតិចិនចំនួន៥ពាន់នាក់​ត្រូវគេសំលាប់យ៉ាងរង្គាល ហើយនៅឆ្នាំបន្ទាប់​អ្នកតាំងទីលំនៅជនជាតិចិនទាំងអស់​ត្រូវគេបណ្ដេញចេញពីកំផែង។

ទីក្រុងនេះបានប្ដូរឈ្មោះជាហ្សាការតា​ដោយកងទ័ពជប៉ុន ពេលដែលពួកគេបានចូលមកកាន់កាប់​ឥណ្ឌូណេស៊ីនៅកំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២។ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ពួកឥណ្ឌូណេស៊ីសាធារណរដ្ឋបានចាកចេញពីហ្សាការតាដែលពេលនោះកាន់កាប់​ដោយពួកសម្ព័ន្ធមិត្ត ទៅបង្កើតរដ្ឋធានីថ្មីនៅយុហ្គយ៉ាការតា ក្នុងបេសសកកម្មប្រយុទ្ធដើម្បីឯករាជ្យឥណ្ឌូណេស៊ី។ នៅឆ្នាំ១៩៥០ ពេលដែលឯករាជ្យត្រូវបានធានា ហ្សាការតា​បានក្លាយជារដ្ឋធានីជាថ្មីម្ដងទៀត។ ក្នុងគោលបំនងប្រែក្លាយហ្សាការតាជាទីក្រុងអន្តរជាតិ ប្រធានាធិបតីដំបូងគេ លោក ស៊ូការណូ បានផ្ដួចផ្ដើមនូវគំរោងស្ថាបត្យកម្មទំនើបៗនិងមានលក្ខណៈស្នេហាជាតិ ដែលមានការឧបត្ថម្ភដោយរដ្ឋាភិបាល។ គំរោងទាំងនោះមានការស្ថាបនា​ផ្លូវហាយវេយ​មានដើមដូងចែមនៅសងខាង មហាវិថី រមណីយដ្ឋាន សណ្ឋាគារធំៗ និងអាគាររដ្ឋសភាថ្មី។

នៅឆ្នាំ១៩៦៦ ហ្សាការតា​ត្រូវគេប្រកាសជា សង្កាត់រដ្ឋធានីពិសេស (ជាភាសាអង់គ្លេស៖special capital city district, ជាភាសាឥណ្ឌូណេស៊ី៖daerah khusus ibukota) ដែលមានឋានៈប្រហាក់ប្រហែលនឹងរដ្ឋឬខេត្តមួយដែរ។ ឧត្តមសេនីយឯក អាលី សាឌីគីន បានធ្វើជាអភិបាលក្រុង​តាំងពីពេលនោះរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៧។ គាត់បានជួសជុលផ្លូវ ស្ពាន សាងសង់មន្ទីរពេទ្យនិងសាលារៀនជាច្រើន។ គាត់បានព្យាយាមលុបបំបាត់រទេះអូស(ឆៃកែវ) និងអ្នកលក់ដូរតាមដងផ្លូវហាមឃាត់។ គាត់ក៏បានគ្រប់គ្រងការធ្វើចំនូលស្រុក ដើម្បីការពារកំនើនប្រជាជនច្រើនពេក​និងភាពក្រីក្រ។ ការរៀបចំដីធ្លីឡើងវិញ​ ការកែលំអចនាសំព័ន្ធ និងវិនិយោគទុនពីបរទេស​បានបំផុសបំផុល​ការជួញដូរអចលនវត្ថុ ដែលបានផ្លាស់ប្ដូរមុខមាត់ទីក្រុង។ ការរីកលូតលាស់នេះ​បានបញ្ចប់ដោយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីឆ្នាំ១៩៩៧ ដែលបានធ្វើអោយហ្សាការតាក្លាយ​ជាកន្លែងប្រកបដោយអំពើហឹង្សា ការតវ៉ាប្រឆាំង និងឆាកប្រយុទ្ធនយោបាយ។ ប្រធានាធិបតីស៊ូហារតូដែលកាន់អំនាចយ៉ាងយូរ ចាប់ផ្ដើមអស់អំនាចចាប់ពីពេលនោះ។ ភាពតានតឹងបានឡើងដល់កំពូលនៅក្នុង កុបកម្មខែឧសភាឆ្នាំ១៩៩៨នៅហ្សាការតា ដែលក្នុងនោះនិស្សិត៤នាក់ត្រូវកំលាំងរក្សាសន្ដិសុខ​បាញ់ស្លាប់​នៅសាកលវិទ្យាល័យទ្រីសាក់ទី។ រយៈពេលតែ៤ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ មានមនុស្សប្រមាណ១២០០នាក់ស្លាប់ និងអាគារ៦០០០ ត្រូវបានបំផ្លាញ ក្នុងកុបកម្មនិងអំពើហឹង្សានេះ។ ស៊ូហារតូ​បានចុះចេញពីតំណែង ប៉ុន្តែហ្សាការតា​នៅតែជាទីតាំងសំខាន់សំរាប់កំនែទំរង់ប្រជាធិបតេយ្យនៅឥណ្ឌូណេស៊ី។

រដ្ឋបាល

[កែប្រែ]

និយាយជាផ្លូវការ ហ្សាការតាមិនមែនជាទីក្រុងទេ ប៉ុន្តែជាខេត្តមួយដែលមានឋានានុក្រមពិសេសជារដ្ឋធានីរបស់​ឥណ្ឌូណេស៊ី។ វាមានរចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រង​ដូចទៅនឹងខេត្តផ្សេងៗទៀតនៅឥណ្ឌូណេស៊ីដែរ ដោយវាមានអភិបាលក្រុងម្នាក់(ឋានៈដូចអភិបាលខេត្ត) នឹងចែកជាអនុតំបន់រដ្ឋបាលតូចៗជាច្រើន។ ហ្សាការតាចែកចេញជា ៥ កូតា (kota ស្មើនឹងសង្កាត់របស់ខ្មែរ) និង ១ កាប៊ូប៉ាតិន (kabupaten)។ នៅខែសីហា ២០០៧ ចាការតា​បានរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអភិបាលក្រុង ជាលើកដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្លួន ដែលពីមុន អភិបាលក្រុងត្រូវជ្រើសតាំងដោយរដ្ឋាភិបាល។ ការបោះឆ្នោតនេះជាផ្នែកមួយនៃ​យុទ្ធនាការ​ជំរុញវិមជ្ឍការនៅទូទាំងប្រទេស។

កូតា ទាំង៥នៅចាការតាមាន៖

កាប៊ូប៉ាតិន៖

  • កោះមួយពាន់ (Kepulauan Seribu)៖ ពីមុនជាអនុស្រុក​របស់ចាការតាខាងជើង។

វប្បធម៌

[កែប្រែ]
សារមន្ទីរជាតិឥណ្ឌូនេស៊ី

ដោយសារតែចាការតាជារដ្ឋធានីសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ី វាបានទាក់ទាញអ្នកចំនូលស្រុកពីបរទេស​ក៏ដូចជាក្នុងស្រុក។ ហេតុនេះ ចាការតាមានវប្បធម៌ចំរុះជាតិសាសន៍។ អ្នកចំនូលស្រុកភាគច្រើនមកពីតំបន់ផ្សេងៗនៅលើកោះជ្វា ដោយពួកគេបាននាំមកជាមួយនូវ​ល្បាយគ្រាមភាសាក្នុងអំបូរភាសាជ្វានិងភាសាស៊ុនដា ក៏ដូចជាម្ហូបអាហារនិងទំនាមទំលាប់ប្រពៃណីផងដែរ។

បេតាវី ជាពាក្យសំរាប់ហៅកូនចៅរបស់អ្នកដែលរស់នៅជុំវិញបាតាវីយ៉ា (ឈ្មោះរបស់ចាការតានៅសម័យហុល្លង់កាន់កាប់) និងត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជា​កុលសម្ព័ន្ធមួយពីស.វទី១៨។ ជនជាតិបេតាវី​មានខ្សែស្រលាយពី​ក្រុមជនជាតិភាគតិចផ្សេងៗនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលបានមកធ្វើការនៅបាតាវីយ៉ា។ ភាសានិងវប្បធម៌របស់ពួកនេះ​ខុសប្លែកពីជនជាតិស៊ុនដានិងជនជាតិជ្វា។ ភាសាពួកនេះមានលក្ខណៈជាគ្រាមភាសាម៉ាឡេខាងកើត ដែលសំបូរពាក្យកម្ចីពីភាសាជ្វា ចិន និងអារ៉ាប់។

គេឃើញមានសហគមន៍ចិនចំបងមួយនៅចាការតា​តាំងពីច្រើនសតវត្សរ៍។ ពួកនេះ​មានចំនួន៦% នៃប្រជាជនចាការតា។

ចាការតា​មានមជ្ឍមណ្ឌលសំដែងសិល្បៈច្រើនកន្លែង ដូចជាមជ្ឍមណ្ឌលសិណាយ៉ាន់ (Senayan center) ជាដើម។ គេឃើញមានការសំដែងតន្ត្រីបុរាណដូចជា ភ្លេងវ៉ាយ៉ាង(wayang) និង ភ្លេងហ្គាមេឡាន(gamelan) នៅសណ្ឋាគារលំដាប់ខ្ពស់ៗ។ ចាការតាទាក់ទាញអ្នកមានទេពកោសល្យ​សិល្បៈពីក្នុងនិងក្រៅប្រទេស ដែលមានបំនងរកជោគជ័យក្នុងសិល្បៈ។

គួរអោយចំលែក ដែលគេកំរឃើញមានសិល្បៈរបស់ពួកបេតាវី នៅចាការតាណាស់​ ដោយសារតែភាពមិនសូវល្បី​ និងការធ្វើចំនាកទៅកាន់ជាយក្រុង​បណ្ដាលមកពីរលកអន្តោរប្រវេសន៍។ គេអាចរកឃើញពិធីមង្គលការបែបជ្វាដោយងាយ ជាងពិធីមង្គលការបែបបេតាវី។ គេអាចរកស្ដាប់ភ្លេងហ្គាមេឡានជ្វា(Javanese Gamelan) បានដោយងាយ ជាងភ្លេងហ្គាំបាង ក្រូម៉ុង(Gambang Kromong) (ល្បាយរវាងតន្ត្រីបេតាវីនិងចិន) ឬក៏ភ្លេងតានជីដរ(Tanjidor) (ល្បាយរវាងតន្ត្រីបេតាវីនិងព័រទុយហ្គាល់) ឬក៏ភ្លេងម៉ារ៉ាវីស(Marawis) (ល្បាយរវាងតន្ត្រីបេតាវីនិងយ៉ាម៉ាន់)។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេឃើញមានបុណ្យទានខ្លះៗដូចជាបុណ្យចាឡាន់ ចាក់សា(Jalan Jaksa Festival)​ ឬ បុណ្យកេម៉ាង(Kemang Festival) ដែលព្យាយាមរក្សាសិល្បៈវប្បធម៌បេតាវី តាមរយៈការអញ្ជើញសិល្បៈករអោយសំដែងសិល្បៈផ្សេងៗ។

គមនាគមន៍

[កែប្រែ]
ផ្លូវសំខាន់មួយនៅចាការតា

ចាការតាដែលជាទីក្រុងមួយដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេលើពិភពលោក ឈឺក្បាលខ្លាំងដោយបញ្ហាគមនាគមន៍។ នៅឥណ្ឌូនេស៊ី មធ្យោបាយធ្វើដំនើរសាធារណៈជិតៗគឺ បេម៉ូ (កូនឡានក្រុង​ដែលដំនើរការដោយក្រុមហ៊ុនឯកជន)។

ផ្លូវថ្នល់

[កែប្រែ]
ទិដ្ឋភាពចរាចរណ៍នៅចាការតា

ទោះជាចាការតាមានផ្លូវទូលាយច្រើនក៏ដោយ ក៏វានៅតែមានការកកស្ទះចរាចរណ៍នៅតាមទីប្រជុំជនពាណិជ្ជកម្មសំខាន់ៗ ដោយសារយានយន្តច្រើន។ ដើម្បីកាត់បន្ថយការស្ទះចរាចរណ៍ តាំងពីឆ្នាំ១៩៩២ ក្រុងបានដាក់អោយប្រើច្បាប់បីនាក់ក្នុងឡានមួយ នៅម៉ោងដែលមានចរាចរណ៍មមាញឹក ដោយហាមប្រាមមិនអោយឡានដែលមានអ្នកជិះតិចជាង​៣នាក់ធ្វើដំនើរវិថីមួយចំនួន។

វិថីនៅចាការតា​ល្បីខាងសំបូរអ្នកបើកបរគ្មានវិន័យ ដែលតែងតែប្រព្រឹត្តល្មើសច្បា់ចរាចរណ៍​ប៉ុន្តែគ្មានការផាកពិន័យ និងការស៊ីសំនូករបស់ប៉ូលីសចរាចរណ៍នៅគ្រប់ទីកន្លែង។ គំនូសសញ្ញាចរាចរណ៍នៅលើទ្រូងផ្លូវ​គ្មានន័យឡើយ ដោយគេតែងឃើញ​មានយានយន្ត៤ទៅ៥​ធ្វើដំនើរស្របគ្នា​លើផ្លូវដែលចែកសំរាប់តែយានយន្ត២គ្រឿងប៉ុណ្ណោះ។ វាមិនមែនជារឿងចំលែកទេ ក្នុងការឃើញយានយន្តធ្វើដំនើរបញ្ច្រស់ទិសចរាចរណ៍។ ជាងនេះទៅទៀត នាពេលថ្មីៗនេះ ចំនួនម៉ូតូនៅលើដងផ្លូវបានកើនឡើងយ៉ាងគំហុក។ ម៉ូតូ១០០ទៅ២០០cc ដ៏មហាសាល​កំពុងតែបំពុលខ្យល់និងសំលេង នៅចាការតា។

បាត់ចាយ៖​ម៉ូតូកង់៣នៅចាការតា

បាត់ចាយ(bajaj៖ ម៉ូតូរ៉ឺម៉កកង់៣) ជាមធ្យោបាយធ្វើដំនើរតាមកូនផ្លូវតូចៗនៃទីក្រុង។ បាត់ចាយជាមធ្យោបាយធ្វើដំនើរក្នុងស្រុកទូទៅ​តាំងពីដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ៤០ដល់ឆ្នាំ១៩៩១​។ នៅឆ្នាំ១៩៦៦ មានបាត់ចាយប្រមាណ ១៦០ ០០០គ្រឿងដំនើរការនៅចាការតា ហើយអ្នកបើកបរបាត់ចាយមានចំនួន១៥%នៃកំលាំងពលកម្មសរុបនៅចាការតា។ នៅឆ្នាំ១៩៧១ រដ្ឋបានហាមប្រាមបាត់ចាយ​មិនអោយបើកបរលើផ្លូវធំៗ ដែលបានធ្វើអោយចំនួនបាត់ចាយចុះថយយ៉ាងខ្លាំង។ យុទ្ធនាការពិសេសមួយក្នុងការលុបបំបាត់​បាត់ចាយបានសំរេចនៅឆ្នាំ១៩៩០និង១៩៩១ ប៉ុន្តែក្នុងពេលដែលមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនៅឆ្នាំ១៩៩៨ បាត់ចាយបានលេចមុខឡើងវិញ ដោយសាររដ្ឋខ្វះសមត្ថភាពគ្រប់គ្រងវាអោយមានប្រសិទ្ធភាព។

ឡានក្រុង​ត្រានចាការតា

សេវាកម្មត្រានចាការតាបានចាប់ដំនើរការនៅលើផ្លូវពិសេសសំរាប់ឡានក្រុង តាមផ្លូវដែលមានចរាចរណ៍មមាញឹក។

ផ្លូវដែកនិងផ្លូវទឹក

[កែប្រែ]
ទិដ្ឋភាពក្នុងរថភ្លើង​នៅចាការតា

ផ្លូវអាកាស

[កែប្រែ]
តុឆែកអ៊ីន​នៅអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិស៊ូការណូហាត់តា

វិស័យអប់រំ

[កែប្រែ]
សាកលវិទ្យាល័យឥណ្ឌូនេស៊ី

ចាការតាជាទីតាំងរបស់មហាវិទ្យាល័យជាច្រើន។ សាកលវិទ្យាល័យដែលចំនាស់ជាងគេគឺ​សាកលវិទ្យាល័យឥណ្ឌូនេស៊ី​របស់រដ្ឋ និងសាកលវិទ្យាល័យណាស្យូណាល់របស់ឯកជន។ សាកលវិទ្យាល័យឯកជនធំៗមាន​សាកលវិទ្យាល័យទ្រីសាក់ទីនិងសាកលវិទ្យាល័យតារូម៉ាណាហ្គារ៉ា ។ និស្សិតជាច្រើនមកពីតំបន់ផ្សេងៗរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ី​មករៀននិងស្នាក់នៅតាមអន្តេរវិសិកដ្ឋាន​និងបុរីនិស្សិត។ ដូចគ្នានឹងទីក្រុងនៅប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍនៅអាស៊ីដែរ ចាការតាមានសាលាហ្វឹកហ្វឺនជំនាញជាច្រើន។ ចំពោះការអប់រំគ្រឹះ មានសាលាបឋមសិក្សានិងមធ្យមសិក្សា​ ដែលមានផ្លាកជា សាធារណៈ(រដ្ឋ) ឯកជន(និងទ្វេភាសា) និងអន្តរជាតិ។ សាលាអន្តរជាតិធំៗ២នៅចាការតាគឺ​សាលាអន្តរជាតិចាការតានិងសាលាអន្តរជាតិអនុស្សាវរីយ៍គន្ធី

វិស័យកីឡា

[កែប្រែ]
ពហុកីឡាដ្ឋានប៊ុងការណូ​ពេលប្រកួតពានរង្វាន់បាល់ទាត់អាស៊ី​ រវាងក្រុមជំរើសជាតិឥណ្ឌូនេស៊ីនិងអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត

តាំងពីសម័យស៊ូការណូ ចាការតា​តែងត្រូវបានគេជ្រើសរើសធ្វើជាកន្លែង​ប្រកួតកីឡាអន្តរជាតិផ្សេងៗ។ ចាការតាធ្លាប់ធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះអាស៊ីហ្គេមឆ្នាំ១៩៦២ ពានរង្វាន់បាល់ទាត់អាស៊ីឆ្នាំ២០០៧ និង ស៊ីហ្គេមជាច្រើនលើក។ ចាការតាក៏ជាទីតាំងរបស់ក្រុមបាល់ទាត់អាជីពផងដែរ ដូចជាក្រុមបាល់ទាត់ពែរស៊ីចា(Persija) ក្រុមបាល់ទាតពែរស៊ីតារ៉ា(Persitara) ក្រុមបាល់ទាត់វ៉ារណា អាហ្គុង(Warna Agung) និងក្រុមបាល់ទាត់ចាយ៉ាការតា(Jayakarta ) ជាដើម។ ពហុកីឡាដ្ឋានធំជាងគេនៅចាការតាគឺពហុកីឡាដ្ឋានប៊ុងការណូ ដែលមានចំនុះ១សែនកៅអី។ ចំពោះកីឡាបាល់បោះ គេមាន Kelapa Gading Sport Mall ដែលមានចំនុះ៧ពាន់កៅអី ជាទីលានប្រកួតសំរាប់ក្រុមបាល់បោះជំរើសជាតិ។ បរិវេណកីឡាសេនេយ៉ាង ប្រជុំដោយអាគារកីឡាជាច្រើនមាន ទីលានបាល់ទាត់ប៊ុងការណូ ពហុកីឡាដ្ឋានម៉ាត់យ៉ា Istora Senayan ទីលានបាញ់កាំភ្លើង ទីលានតិននីស និងទីលានវាយកូនហ្គោល។

បណ្ដាញពត៌មាន

[កែប្រែ]

សារពត៌មាន

[កែប្រែ]

ចាការតាមានកាសែតប្រចាំថ្ងៃជាច្រើនដូចជា Bisnis Indonesia, Investor Daily, The Jakarta Post, Indo Pos, Seputar Indonesia, Kompas, Media Indonesia, [http://en.wikipedia.org/wiki/Republika_(Indonesian_newspaper) Republika], Pos Kota, Warta Kota, Lampu Merah និង Suara Pembaruan

ទូរទស្សន៍

[កែប្រែ]

ស្ថានីយ៍ទូរទស្សន៍រដ្ឋ៖ TVRI

ស្ថានីយ៍ទូរទស្សន៍ជាតិឯកជន៖ TPI, RCTI, Metro TV, Indosiar, StarANTV, SCTV, Trans TV, TV ONE, Trans 7, និង​Global TV

ស្ថានីយ៍ទូរទស្សន៍ក្នុងស្រុក៖ Jak-TV, O-Channel, និង Space-Toon

ស្ថានីយ៍ទូរទស្សន៍ខ្សែកាប៖First Media, TelkomVision(ទូរទស្សន៍ផ្កាយរណប), Indovision, Astro Nusantara, TelkomVision, Aora TV

វិទ្យុ

[កែប្រែ]

បញ្ហាផ្សេងៗ

[កែប្រែ]
កន្លែងចាក់សំរាម

កំនើនប្រជាជនលើសពីហេដ្ឋារចនាសំព័ន្ឋ

[កែប្រែ]

ដូចទីក្រុងនៅប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍដទៃទៀតដែរ ចាការតាទទួលរងនូវបញ្ហារៀបចំក្រុងចំបងៗជាច្រើន។ ចំនួនប្រជាជនបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងក្លាពី ១,២លាននាក់នៅឆ្នាំ១៩៦០​ ដល់ ៨,៨លាននាក់នៅឆ្នាំ២០០៤ (គិតត្រឹមតែអ្នករស់នៅស្របច្បាប់)។ បើបូកបញ្ចូលទាំងប្រជាជនរស់នៅក្បែរៗចាការតាទៀតនោះ ចំនួនឡើងដល់២៣លាននាក់ ធ្វើអោយវាក្លាយជាទីក្រុងមានប្រជាជនច្រើនជាងគេទី៤លើលោក។ កំនើនប្រជាជនដ៏លឿននេះ ហួសពីសមត្ថភាពរដ្ឋាភិបាលក្នុងការផ្ដល់​នូវតំរូវការមូលដ្ឋានសំរាប់ប្រជាជនទាំងអស់។ ដោយសារតែលក្ខខណ្ឌសេដ្ឋកិច្ចល្អ ចាការតាទាក់ទាញមនុស្សមកធ្វើការយ៉ាងច្រើន​ រហូតដល់មានមនុស្សនៅថ្ងៃធ្វើការ២ដងច្រើនជាងថ្ងៃចុងសប្ដាហ៍។ ដោយសាររដ្ឋាភិបាលអសមត្ថភាពក្នុងការផ្ដល់មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនសមរម្យសំរាប់​ប្រជាជនដ៏ច្រើនសំបើមនេះ ចាការតាបានប្រឈមមុខនឹង​ការកកស្ទះចរាចរណ៍យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ​ស្ទើររាល់ថ្ងៃ។ ការបំពុលបរិយាកាស​និងការគ្រប់គ្រងកាកសំនល់ក៏ជាបញ្ហាធ្ងនធ្ងរផងដែរ។ គេប្រមាណថាប្រជាជនចាការតាអាចកើនឡើងដល់២៤,៩លាននាក់នៅឆ្នាំ២០២៥។

អនាម័យ

[កែប្រែ]

ការសិក្សាបានបង្ហាញថា តិចជាង១ភាគ៤នៃប្រជាជនចាការតា​មានទឹកបណ្ដាញប្រើប្រាស់គ្រប់គ្រាន់។ ក្រៅពីនេះប្រើប្រាស់ទឹកផ្ទាល់ពីទន្លេនិងបឹង ឬក៏ទិញទឹកពីឯកជន។ មនុស្ស៧,២លាននាក់​គ្មានទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ទេ។

ទឹកជំនន់

[កែប្រែ]

នៅរដូវវស្សា ចាការតាទទួលរងគ្រោះទឹកជំនន់​ដែលបណ្ដាលមកពី​ការកកស្ទះបណ្ដាញបង្ហូរទឹកស្អុយ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងលក្ខណៈសណ្ឋានដី(៤០%នៃផ្ទៃដីរបស់វា​ស្ថិតនៅក្រោមកំពស់ទឹកសមុទ្រ)។ គ្រោះទឹកជំនន់ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនៅឆ្នាំ២០០៧បានបំផ្លាញហេដ្ឋារចនាសំព័ន្ធនិងអាគាររដ្ឋ​ នានាដែលគិតជាទឹកប្រាក់ចំនួន ៥,២លានលានរូព្យាស (ប្រហែល ៥៧២លានដុល្លាអាមេរិក) និងសំលាប់ប្រជាជនយ៉ាងហោច៨៥នាក់ និងបង្ខំអោយប្រជាជន៣៥ម៉ឺននាក់ចាកចោលទីលំនៅ។ ប្រហែលជា៧០%ទៅ៧៥%នៃផ្ទៃដីចាការតាសរុប​ត្រូវលិចលង់ក្នុងកំពស់ទឹកដល់ទៅ៤ម៉ែត្រ។

បញ្ហាផ្សេងទៀត

[កែប្រែ]

នៅខែកញ្ញាឆ្នាំ២០០៧ ច្បាប់ថ្មីមួយត្រូវបានប្រកាសដាក់អោយប្រើ​ដើម្បីរៀបចមសណ្ឋាប់ធ្នាប់​សាធារណៈ។ ច្បាប់នេះហាមប្រាមមិនអោយ​ ផ្ដល់ប្រាក់កាសដល់អ្នកសុំទាន ហាមមិនអោយមានការដើរលក់ឥវ៉ាន់ ហាមមិនអោយសាងសង់កន្លែងស្នាក់នៅតាមមាត់ស្ទឹងនិងផ្លូវហាយវេយ និងហាមមិនអោយខាកស្ដោះ​ឬជក់បារីនៅលើមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនសាធារណៈ។ ជនទាំងឡាយណាដែលលាងកញ្ចក់ឡាន​និងធ្វើការបញ្ជាចរាចរណ៍នៅ​ផ្លូវកាត់ទទឹងដែលមមាញឹក ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតត្រឹមត្រូវ​នឹងត្រូវផាកពិន័យ។ ច្បាប់នេះទទួលរងនូវការរិះគន់​ថាពិបាកនឹងពង្រឹងសុពលភាព និងបានមើលរំលងភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាជនក្រុងយ៉ាងច្រើននោះ។

ទីក្រុងជាបងប្អូន

[កែប្រែ]

ចាការតាមានទំនាក់ទំនងជាទីក្រុងបងប្អូនជាមួយទីក្រុងនិងតំបន់មួយចំនួននៅលើពិភពលោក​ដូចជា៖

តំនភ្ជាប់ក្រៅ

[កែប្រែ]
វិគីមេឌា Commons មានមេឌា​ដែលបានទាក់ទងនឹង: