នីហ្សេរីយ៉ា

ពីវិគីភីឌា

ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា (ភាសាអង់គ្លេសNigeria) ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធនីហ្សេរីយ៉ា (Federal Republic of Nigeria) គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អាហ្រ្វិកខាងលិច។ វាត្រូវជាប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅទ្វីបអាហ្រ្វិក។ នីហ្សេរីយ៉ាមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រនៅរវាងវាលលំហសាហែលទៅភាគខាងជើង និង ឈូងសមុទ្រគីនេនៅភាគខាងត្បូងក្នុងមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក ដោយគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុប ៩២៣,៧៦៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងមានប្រជាជនជាង ២១១ លាននាក់។ នីហ្សេរីយ៉ាមានព្រំដែនជាប់នឹងប្រទេដនីហ្សេនៅភាគខាងជើង ប្រទេសឆាដនៅភាគឦសាន កាមេរូននៅភាគខាងកើត និងបេណាំងនៅភាគខាងលិច។ នីហ្សេរីយ៉ាគឺជា សាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធ ដែលមានរដ្ឋចំនួន ៣៦ និងដែនដីរដ្ឋធានីសហព័ន្ធមួយពោលគឺទីក្រុង អាប៊ូសា។ ទីក្រុងធំបំផុតនៅក្នុងប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ាគឺទីក្រុងឡាហ្គោសដែលជាទីក្រុងមួយក្នុងចំណោមទីក្រុងធំៗទាំងអស់នៅលើពិភពលោក និងធំបំផុតទីពីរប្រចាំទ្វីបអាហ្វ្រិក។

សាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធនីហ្សេរីយ៉ា
Federal Republic of Nigeria (ភាសាអង់គ្លេស)
Jamhuriyar Taraiyar ta Najeriya (ភាសាហូសា)
Orílẹ̀-èdè Olómìniira Àpapọ̀ Nàìjíríà (ភាសាយ៉ូរូបា)
Ọ̀hàńjíkọ̀ Ọ̀hànézè Naìjíríyà (ភាសាអ៊ីកបូ)
បាវចនា
"Unity and Faith, Peace and Progress"
"សាមគ្គីភាព និងទំនុកចិត្ត, សន្តិភាព និងវឌ្ឍនភាព"
ភ្លេងជាតិ
"Arise, O Compatriots"
ក្រោកឡើង ឱ! ជនរួមជាតិទាំងអស់ ​
ទីតាំងប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា (ក្រហម) នៅលើភូគោល
ទីតាំងប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា (ក្រហម) នៅលើភូគោល
រដ្ឋធានីអាប៊ូសា
9°4′N 7°29′E / 9.067°N 7.483°E / 9.067; 7.483
ទីក្រុងធំបំផុតឡាហ្គោស
ភាសាផ្លូវការភាសាអង់គ្លេស
ភាសាជាតិ
ភាសា​ដ៏​ទៃ​ទៀត[២]ជាង ៥២៥ ភាសា[១] រួមមាន៖
ក្រុមជនជាតិ
(ឆ្នាំ ២០១៨)[៣]
រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធប្រធានាធិបតីនិយម
មូហាំម៉ាឌូ ប៊ូហារី
យេមី អូស៊ីនបាចូ
អាម៉េដ ឡាវ៉ាន
ហ្វេមី ក្បាចាប៊ីអាមីឡា
តានកូ មូហាំម៉ាដ
នីតិបញ្ញត្តិរដ្ឋសភា​
ព្រឹទ្ធសភា
សភាតំណាងរាស្រ្ត
ទទួលឯករាជ្យ 
១ តុលា ១៩៦០
- ប្រកាសជាសហព័ន្ធ
១ តុលា ១៩៦៣
២៩ ឧសភា ១៩៩៩
ក្រឡាផ្ទៃ
- ផ្ទៃសរុប
៩២៣,៧៦៩ គ.ម   (ទី៣២)
- ផ្ទៃទឹក (%)
១.៤
ប្រជាជន
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)
២១១,៤០០,៧០៨[៤] (ទី៧)
- ជំរឿន (ឆ្នាំ ២០០៦)
១៤០,៤៣១,៦៩១
២១៨ នាក់/គ.ម   (ទី៤២)
GDP (PPP)ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)
- សរុប
១.១១៦ ទ្រីលានដុល្លារ[៥] (ទី២៥)
- ក្នុងម្នាក់
៥,២៨០ ដុល្លារ (ទី១២៩)
GDP (ចារឹក)ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)
- សរុប
៥១៤.០៤៩ ពាន់លានដុល្លារ[៥] (ទី២៧)
- ក្នុងម្នាក់
២,៤៣២ ដុល្លារ (ទី១៣៧)
ជីនី (២០២០)positive decrease ៣៥.១[៦]
មធ្យម
HDI (២០១៩)increase ០.៥៣៩[៧]
ទាប · ទី១៦១
រូបិយវត្ថុណៃរ៉ា (₦) (NGN)
ល្វែងម៉ោងUTC+០១:០០ (WAT)
ទិសបើកបរស្ដាំ[៨]
កូដហៅទូរស័ព្ទ+២៣៤
ដែនកម្រិតខ្ពស់.ng

នីហ្សេរីយ៉ា គឺជាទីលំនៅរបស់រដ្ឋនិងអាណានិគមជនជាតិដើមភាគតិចជាច្រើនចាប់តាំងពីសហសវត្សទី២ មុនគ្រឹស្តសករាជដោយមានអរិយធម៌ន័ក នៅសតវត្សទី១៥ មុនគ្រឹស្តសករាជ ដែលជាការសម្គាល់ការបង្រួបបង្រួមផ្ទៃក្នុងជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេស។ រដ្ឋទំនើបមានដើមកំណើតពីអាណានិគមរបស់អង់គ្លេសនៅសតវត្សទី១៩ ដោយយករូបរាងទឹកដីបច្ចុប្បន្នជាមួយនឹងការបញ្ចូលគ្នានៃអាណាព្យាបាលនីហ្សេរីយ៉ាខាងត្បូង និងអាណាព្យាបាលនីហ្សេរីយ៉ាភាគខាងជើង ក្នុងឆ្នាំ១៩១៤។ ជនជាតិអង់គ្លេសបានបង្កើតរចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋបាល និងផ្លូវច្បាប់ ខណៈពេលដែលកំពុងអនុវត្តការគ្រប់គ្រងដោយប្រយោល តាមរយៈការដឹកនាំបែបប្រពៃណីនៅក្នុងតំបន់នីហ្សេរីយ៉ា។ នីហ្សេរីយ៉ាបានក្លាយជាសហព័ន្ធឯករាជ្យជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី១ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦០។ វាបានឆ្លងកាត់សង្រ្គាមស៊ីវិលពីឆ្នាំ១៩៦៧ ដល់ឆ្នាំ១៩៧០ បន្ទាប់មកដោយការបន្តបន្ទាប់នៃរបបផ្តាច់ការយោធា និងរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលដែលជាប់ឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ រហូតដល់សម្រេចបាននូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យស្ថិរភាពនៅក្នុងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីឆ្នាំ១៩៩៩។ ការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ២០១៥ គឺជាលើកទីមួយដែលប្រធានាធិបតីដែលកំពុងកាន់អំណាចនឹងចាញ់ការបោះឆ្នោតឡើងវិញ។

នីហ្សេរីយ៉ា គឺជារដ្ឋពហុជាតិសាសន៍មួយដែលរស់នៅដោយក្រុមជនជាតិភាគតិចជាង២៥០ ដែលនិយាយ៥០០ ភាសាខុសៗគ្នា ដែលទាំងអស់កំណត់អត្តសញ្ញាណជាមួយនឹងវប្បធម៌ចម្រុះ។ ក្រុមជនជាតិភាគតិចធំជាងគេទាំងបីគឺ ហូសានៅភាគខាងជើង យ៉ូរូបានៅភាគខាងលិច និងអ៊ីកបូ នៅភាគខាងកើត រួមជាមួយនឹងជាង៦០% នៃចំនួនប្រជាជនសរុប។ ភាសាផ្លូវការគឺភាសាអង់គ្លេសដែលត្រូវបានជ្រើសរើសដើម្បីជួយសម្រួលដល់ការរួបរួមភាសានៅកម្រិតជាតិ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា ធានានូវសេរីភាពខាងសាសនា ហើយវាជាជម្រកសម្រាប់ប្រជាជនម៉ូស្លីម និង គ្រិស្តសាសនាធំជាងគេមួយចំនួនរបស់ពិភពលោកក្នុងពេលដំណាលគ្នា។ នីហ្សេរីយ៉ាត្រូវបានបែងចែកជាពាក់កណ្តាលរវាងអ្នកកាន់សាសនាឥស្លាម ដែលភាគច្រើនរស់នៅភាគខាងជើង និងគ្រិស្តសាសនា ដែលភាគច្រើនរស់នៅភាគខាងត្បូង។ សាសនាជនជាតិដើម ដូចជាជនជាតិដើមរបស់ អ៊ីកបូ និងយ៉ូរូបា គឺស្ថិតនៅក្នុងជនជាតិភាគតិច។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ[កែប្រែ]

ភូមិសាស្ត្រ[កែប្រែ]

មើលផងដែរ[កែប្រែ]

ឯកសារយោង[កែប្រែ]

  1. Blench, Roger. An Atlas Of Nigerian Languages. Oxford: Kay Williamson Educational Foundation. 
  2. "Languages of Nigeria". Ethnologue. Retrieved 12 September 2010.
  3. "Africa: Nigeria". The World Factbook. ទីភ្ញាក់ងារស៊ើបការណ៍កណ្តាល. Retrieved 2020-06-21.
  4. "Nigeria Population Growth Rate 1950-2021". macrotrends. Retrieved 21 មិថុនា 2021.
  5. ៥,០ ៥,១ "World Economic Outlook Database, October 2020 – Nigeria". មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ. Retrieved 15 តុលា 2020.
  6. "Poverty and Inequality Index". ការិយាល័យស្ថិតិជាតិ. Retrieved 8 មិថុនា ២០២០. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)
  7. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene. កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ. 15 December 2020. pp. 343–346. ល.ស.ប.អ. 978-92-1-126442-5. http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf។ បានយកមក 16 ធ្នូ 2020. 
  8. Akinbode, Ayomide (2 April 2019). "Why Nigeria changed from Right-Hand Drive to Left-Hand Drive in 1972". www.thehistoryville.com. Archived from the original on 9 កក្កដា 2021. Retrieved 9 កក្កដា 2021. The terms 'right- and left-hand drive' refer to the position of the driver in the vehicle and are the reverse of the terms 'right- and left-hand traffic'.