វត្តបួនព្រះភក្ត្រ
វត្តបួនព្រះភក្ត្រ | |
---|---|
ពត៌មាន | |
Chùa Bốn Mặt ឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា ព្រះបួនព្រះភ័ក្ត្រ វត្តបារាយណ៍ វត្តព្រះបួនមុខ វត្តបួន-ព្រះ-ភក្ត្រ ឬ វត្តព្រះអង្គព្រះបួនព្រះភក្ត្រ ជា ភាសាខ្មែរ ។ ប្រាសាទបុរាណក្នុងប្រព័ន្ធវត្ត ខ្មែរ ក្នុងខេត្ត សុកត្រាំង ។ សាងសង់នៅដើម សតវត្ស 16 [១] ហើយមានអាយុកាលជិត 500 ឆ្នាំហើយ [២] វត្តនេះនៅតែរក្សាដដែល ខ្លោងទ្វារ Tam Quan ព្រះវិហារ សាលា ចេតិយ កុដិព្រះសង្ឃ ជាមួយនឹងរចនាប័ទ្មស្ថាបត្យកម្មអង្គរ-ខ្មែរមានលក្ខណៈធម្មតា នៅតំបន់ភាគនិរតីនៃប្រទេសវៀតណាម។ [២] [៣]
កន្លែងនេះគឺជាគោលដៅវប្បធម៌របស់ សុកត្រាង ជាមួយនឹងការរចនាធម្មតា និងសកម្មភាពសាសនា វប្បធម៌ ការបង្រៀន និងការកម្សាន្តប្រចាំខែសម្រាប់កុមារក្នុងតំបន់។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ទីធ្លាប្រាសាទក៏រៀបចំពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាច្រើនរបស់ ជនរួមជាតិខ្មែរ នៅ ខេត្តសុកត្រាំង ។ [៤]
ប្រភព
[កែប្រែ]រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ នៅមានភាពចម្រូងចម្រាសច្រើនអំពីប្រវត្តិនៃការបង្កើតប្រាសាទ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ កំណែមួយក្នុងចំណោមកំណែដែលបានអនុម័តជាទូទៅគឺនៅ សតវត្ស ១៦ [១] ខណៈពេលដែលកំពុងឈូសឆាយដីទុកសម្រាប់ដាំដុះ និងអភិវឌ្ឍន៍ កសិកម្ម អ្នកស្រុកបានប្រទះឃើញព្រះពុទ្ធបដិមាថ្មមួយអង្គដោយចៃដន្យ មានមុខបួនបែរមុខទៅទិសទាំងបួន ដែលទិសនីមួយៗមានព្រះពុទ្ធរូបប្រាំផ្សេងទៀត។ ប្រជាជនជឿថានេះជាប្រផ្នូលល្អ ដូច្នេះនៅ ឆ្នាំ ១៥៣៧ ប្រជាជននៅតំបន់នោះបានរួមគ្នាសាងសង់វត្តមួយដើម្បីគោរពបូជាព្រះពុទ្ធរូបមុខបួននេះ។ ដំបូង វត្តមានស្ថាបត្យកម្មធ្វើពីឫស្សី និងស្លឹក។ បន្ទាប់មកវាត្រូវបានជួសជុលបន្តិចម្តងៗ និងសាងសង់យ៉ាងរឹងមាំ រហូតដល់វាក្លាយជាដូចសព្វថ្ងៃនេះ។ [៥]
ស្ថាបត្យកម្ម
[កែប្រែ]បរិវេណវត្ត និងព្រះវិហារ
[កែប្រែ]វត្តបួនមុខ ត្រូវបានសាងសង់លើផ្ទៃដីទំហំ 6.5 ហិកតា ស្ថិតនៅក្នុងភូមិ Phuoc Thuan ឃុំ Phu Tan ស្រុក Chau Thanh ខេត្ត សុត្រាង ។ [៦] ស្ថិតនៅប្រហែល 6 គីឡូម៉ែត្រពីកណ្តាល ទីក្រុង សុកត្រាង គីឡូម៉ែត្រទៅទិសពាយ័ព្យ (ស្រុក កែសាច )។ [៧]
Tam Quan Gate គឺជាគម្រោងទីមួយនៃវត្តបួនមុខ ដែលរចនាដោយប្រាង្គមូលប្រាំជាន់ចំនួនបី។ ប្រាង្គមានរូបចម្លាក់សំខាន់ៗក្នុងសាសនាខ្មែររួមមាន ព្រះរាហ៊ូ ព្រះពស់ ព្រះនាគ និង គរុឌ ។ នៅក្នុងបរិវេណប្រាសាទមានរូប នាគ ក្បាលប្រាំបួនមួយគូ ប្រវែងជាង២០ម៉ែត្រ។ យោងទៅតាមរឿងព្រេងរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា នាគរាជបានជ្រក ព្រះពុទ្ធសក្យមុនី ពីភ្លៀង ហើយក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរត្រូវបានគេមើលឃើញថាជានិមិត្តរូបនៃសុខុមាលភាព ភាពរុងរឿង បណ្តេញវិញ្ញាណអាក្រក់ និងដឹកនាំផ្លូវទៅកាន់ ឋានសួគ៌ ។ [៧] ច្រករបៀង ដំបូលវត្ត និងផ្លូវដើរក្នុងវត្ត សុទ្ធតែមានរូបពស់នាគរាជ ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងវប្បធម៌ខ្មែរ និងព្រះពុទ្ធសាសនា។ [៧]
ព្រះវិហារនៃវត្តបួនមុខក្នុងខេត្តសុកត្រាំងមានផ្ទៃដី ២២៥ម២ ដែលសាងសង់ពីវត្ថុធាតុបុរាណខ្មែរគ្របចំបើង ខ្សាច់ ដីឥដ្ឋ រួចលាបពណ៌មាសធ្វើឱ្យមានសំឡេងពិសេសពេលបិតជញ្ជាំង។ ដំបូលនៃព្រះវិហារត្រូវបានរចនាឡើងជាបីជាន់ នៅចំកណ្តាលមានប្រាង្គវែង មានរូបព្រះមុខបួនរបស់មហាព្រហ្ម ដែលជាព្រះអ្នកបង្កើត ព្រហ្មញ្ញសាសនា ។ [៨] ព្រះវិហារត្រូវបានបើកដោយមានបន្ទប់ពីរជាបួនជ្រុង បែរមុខទៅទិសខាងកើត ខាងលិច ខាងត្បូង និងខាងជើង នេះជាប្លង់ស្ថាបត្យកម្មដែលមើលពីទិសទាំងបួននៃសកលលោក តាម លទ្ធិព្រហ្មញ្ញសាសនា ។
គែម និងជ្រុងដំបូលត្រូវបានឆ្លាក់ដោយរូប នាគខ្មែរ [៩] ជាទេពអប្សរមានរាងដូចបក្សី ឃីន័រ។ រូបសំណាករបស់ព្រះ គរុឌ ដែលមានត្បូងទទឹមនៅក្នុងមាត់របស់គាត់ឈរនៅក្រោមប្រសព្វនៃដំបូលនិងសសរដែលជានិមិត្តរូបនៃកម្លាំងដែលគាំទ្រដល់ព្រះវិហារ។ នៅខាងក្នុង រូបសំណាកព្រះពុទ្ធមុខបួន ធ្វើពីថ្ម ត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងរឿងព្រេងនៃការបង្កើតវត្ត មានអាយុកាល 500 ឆ្នាំមកហើយ ហើយត្រូវបានគេគោរពបូជានៅខាងមុខបែរមុខទៅទិសខាងលិច។ [១០] នៅខាងក្រោយបន្ទប់ខាងមុខគឺជាកន្លែងគោរពបូជាព្រះពុទ្ធបដិមាចំនួន ៤០ អង្គទៀត។ នៅឆ្នាំ ២០២០ រូបសំណាកថ្មបុរាណដែលគេជឿថាជា ព្រះវិស្ណុ ត្រូវបានគេរកឃើញនៅក្នុងទីធ្លា ក្បែរវត្តមុខទាំងបួន បន្ទាប់មករូបបដិមានេះក៏ត្រូវបានមនុស្សនាំយកទៅបូជាក្នុងព្រះវិហារ។
ការងារបន្ទាប់បន្សំ
[កែប្រែ]វត្តមុខបួន Soc Trang ត្រូវបានជួសជុលឡើងវិញ ហើយសំណង់ជាច្រើនទៀតត្រូវបានសាងសង់ជាបន្តបន្ទាប់។ អ្វីដែលគួរអោយកត់សំគាល់បំផុតនោះគឺ ស្រះទឹក មច្ឆលិញ ដែលមានប៉មខ្ពស់ 20 ម៉ែត្រ នៅខាងក្នុងមានរូបសំណាកព្រះសក្យមុនី គង់លើពស់នាគ ហើយលាតត្រដាងដើម្បីការពារព្រះពុទ្ធ។ នៅជុំវិញស្រះមានរូបចម្លាក់ព្រះពុទ្ធមុខបួន និងសត្វរាសីខ្មែរចំនួនដប់ពីរក្បាល៖ ១០ក្បាលជាពូជយួន និងពីរទៀតជាឆ្មា ក្របីជំនួសដោយទន្សាយ និងគោខ្មែរ។ ទាំងនេះជានិមិត្តសញ្ញាដ៏សំខាន់នៃ ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទខ្មែរ ។ ជុំវិញវត្តមានប្រព័ន្ធជំនួយពេញលេញសម្រាប់ការប្រតិបត្តិ៖ ផ្ទះសំណាក់ កន្លែងបូជាសព ចេតិយ ចេតិយព្រះសង្ឃ ផ្ទះសក្ការៈ...
- ↑ ១,០ ១,១ "Lễ Phật Đản - Đi Sóc Trăng vãn cảnh chùa". Tổng cục Du lịch. 13/05/2008 08:05:31. Retrieved ngày 14 tháng 5 năm 2023.
{{cite web}}
: Check date values in:|access-date=
(help) - ↑ ២,០ ២,១ "Độc đáo chùa Bốn Mặt (Sóc Trăng)". Tổng cục Du lịch. 24/10/2017. Retrieved ngày 10 tháng 5 năm 2023.
{{cite web}}
: Check date values in:|access-date=
(help) - ↑ Cao Long. "Buôl Pres Phek - chùa Bốn Mặt độc đáo gần 500 năm tuổi ở Sóc Trăng". dulich.laodong.vn. Retrieved 2023-05-10.
{{cite web}}
: CS1 maint: url-status (link) - ↑ GIA UYÊN. "Tết Chôl Chnăm Thmây đầm ấm ở các phum, sóc". Báo Quân đội nhân dân. 23/04/2023. Retrieved ngày 10 tháng 5 năm 2023.
{{cite web}}
: Check date values in:|access-date=
(help) - ↑ Trung tâm TTXTDL Sóc Trăng. "Chùa Bốn Mặt". soctrang.gov.vn. 16/07/2013. Retrieved ngày 10 tháng 5 năm 2023.
{{cite web}}
: Check date values in:|access-date=
(help) - ↑ Quốc Quân (20 tháng 9 năm 2017). "Chùa Buôl Pres Phek (chùa Bốn Mặt) đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh". Trung tâm xúc tiến du lịch và Hiệp hội du lịch Sóc Trăng – Sở Văn hóa, thể thao và du lịch Sóc Trăng. Archived from the original on 1 tháng 8 năm 2023. Retrieved 1 tháng 8 năm 2023.
{{cite web}}
: Check date values in:|access-date=
,|date=
, and|archive-date=
(help); More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (help); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (help) - ↑ ៧,០ ៧,១ ៧,២ Ngọc Diễm. "Chùa Bốn Mặt đón nhận bằng xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh". www.baosoctrang.org.vn. 20/09/2017. Retrieved ngày 10 tháng 5 năm 2023.
{{cite web}}
: Check date values in:|access-date=
(help) - ↑ Chùa Bốn Mặt, điểm đến tâm linh độc đáo ở Sóc Trăng Archived 2022-08-14 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន., Hiệp hội Du Lịch TP.
- ↑ Văn hóa người Khmer vùng đồng bằng sông Cửu Long. Văn hóa dân tộc.
- ↑ Nhận diện văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam. Nhà xuất bản Văn hóa dân tộc. https://books.google.com/books?id=QjtSAQAAMAAJ.Nguyễn Duy Đăng (2004).