ហង់រី ម៉ាហ្សាល់
អ្នកអភិរក្សអង្គរ លោក ហង់រី ម៉ាហ្សាល់ (១៨៧៦ – ១៩៧០) ឬលោកតា "ស" គឺជាអ្នកស្រាវជ្រាវបារាំងដែលចំណាយពេលសឹងមួយជីវិតដើម្បីស្រោចស្រង់អង្គរ។[១] គាត់ជាអ្នកជួសជុលប្រាសាទបន្ទាយស្រី។
ជីវប្រវត្តិ
[កែប្រែ]លោក ហង់រី ម៉ាហ្សាល់ កើតនៅ ទីក្រុងប៉ារីស នៅថ្ងៃទី ២៤ ខែមិថុនាឆ្នាំ១៨៧៦។ បន្ទាប់ពីគា់តបានទទួល បរិញ្ញាបត្រ នៅឆ្នាំ១៨៩៥ គាត់ត្រូវបានគេអនុញ្ញាតឱ្យចូលរៀននៅ សាលាវិចិត្រសិល្បៈ ផ្នែក ស្ថាបត្យកម្ម។
លោកក្លាយទៅជាអធិការសំណង់ស៊ីវិលនៃ ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ១៩០៥។ នៅឆ្នាំ១៩១០ គាត់បានទទួលអាជ្ញាប័ណ្ណ ជាភាសាខ្មែរ ហើយត្រូវបានតែងតាំងជាជំនួយការអ្នកថែរក្សានៃសារមន្ទីរ សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេសនៅ ទីក្រុងភ្នំពេញ ។ នៅឆ្នាំ១៩១២ គាត់បានទៅ ទីក្រុងព្រៃនគរ ដោយឡើងជាអធិការនៃអគារស៊ីវិលនៃ កូសាំងស៊ីន ទាំងមូល។
បន្ទាប់ពីពួកចោរបានសម្លាប់ លោក ហ្សង់ កូម៉ៃ ដោយធ្វើឃាតកសម្លាប់ខណៈពេលគាត់យកប្រាក់ឈ្នួលដល់កម្មករ នៅឆ្នាំ១៩១៦ លោក ហង់រី ម៉ាហ្សាល់ ត្រូវបានបញ្ជូនទៅ អង្គរ ដើម្បីគ្រប់គ្រង ក្រសួង អភិរក្សអង្គរ។ គាត់បានបន្តការងារសម្អាត ប្រាសាទអង្គរវត្ត និងការជីកកកាយវិមានសំខាន់ៗនៅកណ្តាល អង្គរធំដូចជា៖[២] បាពួន, បាយ័ន, ប្រាសាទភិមានអាកាស, ព្រះពិទូ, ព្រះបរមរាជវាំង ជាដើម។
បន្ទាប់មក លោក ហង់រី ម៉ាហ្សាល់ ក៏ចាប់ផ្តើមជីកកកាយ និងសម្អាតបូជនីយដ្ឋានផ្សេងទៀតនៅខាងក្រៅអង្គរធំ៖ ប្រាសាទតាព្រហ្ម (ឆ្នាំ ១៩២០) ប្រាសាទព្រះខ័ន ប្រាសាទនាគព័ន្ធ ប្រាសាទភ្នំបាខែង (១៩២២-២៩) ប្រាសាទក្រវ៉ាន់ (ជាមួយ លោកហេនរី ផាមេនយេយេ និង លោកវិកទ័រ ហ្គូលូបវ ) និង ប្រាសាទបន្ទាយស្រី ។[៣]
នៅឆ្នាំ១៩៣០ គាត់បានទៅ កោះជ្វា ដើម្បីរៀនពីគោលការណ៍នៃ អាណាស្ទីលឡូស ពីជាតិហូឡង់បូព៌ា ដោយដឹងពីដែនកំណត់នៃវិធីសាស្ត្របង្រួបបង្រួមដែលធ្លាប់ប្រើពីមុននៅក្នុងអង្គរ។ [៤] ពេលត្រឡប់មកវិញ លោកក៏សម្រេចចិត្តអនុវត្តវិធីសា ជាលើកដំបូងនៅអង្គរលើប្រាសាទ បន្ទាយស្រី ។ ការស្តារឡើងវិញត្រូវបានអបអរសាទរជាឯកច្ឆ័ន្ទថាជាជោគជ័យ។
ដោយសារលោក ហង់រី ម៉ាហ្សាល់ ស្រឡាញ់អង្គរ និងអរិយធម៌ខ្មែរ គា់តបានសម្រេចចិត្តចូលនិវត្តន៍នៅ ខេត្តសៀមរាបនៅឆ្នាំ១៩៥៧។ គាត់បានស្លាប់នៅទីនោះនៅថ្ងៃទី ១០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ ទាំងមានអាយុ ៩៣ ឆ្នាំផង។
ស្នាដៃ
[កែប្រែ]- Marchal, Henri (1918). "Monuments secondaires et terrasses bouddhiques d'Ańkor Thom" (PDF). BEFEO 18/8. ISSN 0336-1519. Retrieved on 2009-08-28.[តំណភ្ជាប់ខូច]
- Marchal, Henri (1922). "Le temple de Prah Palilay" (PDF). BEFEO 22: 101–134. ISSN 0336-1519. DOI:10.3406/befeo.1922.2913. Retrieved on 2009-08-28.
- 1924–26 – "Les portes monumentales du groupe d'Angkor", AAK 2/1, p. ១–២៦, ប., ភី.
- 1924–26 – "Notes sur le Palais Royal d' Angkor Thom ", AAK 2/3, p. ៣០៣–៣២៨។
- 1925 – "Pavillons d'entrée du Palais Royal d'Angkor Thom" នៅ Études asiatiques (2), Paris, EFEO/G. van Oest (PEFEO 20), ទំ។ ៥៧–៧៨ ប. ៣២-៤១។
- 1937 - "Kutîçvara » និង « Notes sur les Terrasses des Éléphants, du Roi lépreux et le Palais Royal d'Angkor Thom", BEFEO 37/2, p. ៣៣៣–៣៦០។
- 1939 – La collection khmère, (Musée Louis Finot ), Hanoi, EFEO, 170 p., 13 pl.
- 1948 – L'architecture comparée dans l'Inde et dans l'Extrême-Orient, Paris, G. van Oest, 262 p.
- 1951 – Le décor et la sculpture khmers, Paris, G. van Oest, 135 p.
- 1957 – Le Temple de Vat Phou, province de Champassak , Saigon, edited by departement des Cultes du Gouvernement Royal du Laos, 37 ទំ.
ឯកសារយោង
[កែប្រែ]- ↑ សៀន, ហួរ (១៧ សីហា ២០២២). "ហង់រី ម៉ាហ្សាល់ ឬលោកតា "ស" គឺជាអ្នកស្រាវជ្រាវបារាំងដែលចំណាយពេលសឹងមួយជីវិតដើម្បីស្រោចស្រង់អង្គរ". Sabay.com.kh. Retrieved 2022-10-13.
{{cite web}}: Check date values in:|date=(help); zero width space character in|website=at position 1 (help) - ↑ Marchal, 1918, BEFEO 18/8
- ↑ World Monuments Fund (September 1992). "Considerations for the conservation and presentation of the historic city of Angkor" (PDF). pp. 80–81. Archived from the original (PDF) on 16 May 2011. Retrieved 27 August 2009.
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ EFEO (1930). "Documents administratifs" (PDF). BEFEO 30. ISSN 0336-1519. Retrieved on 2009-08-28.[តំណភ្ជាប់ខូច]