នរោត្តម សីហមុនី

នរោត្តម សីហមុនី
នរោត្តម សីហមុនី
ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា
រជ្ជកាល	២៩ តុលា ២០០៤ – បច្ចុប្បន្ន
រាជាភិសេក	២៩ តុលា ២០០៤
អង្គមុន	នរោត្តម សីហនុ
នាយករដ្ឋមន្រ្តី	ហ៊ុន ម៉ាណែត
ប្រសូត	១៤ ឧសភា ១៩៥៣ ; រាជធានីភ្នំពេញ, ប្រទេសកម្ពុជា
វង្ស	រាជវង្សនរោត្ដម
បិតា	នរោត្តម សីហនុ
មាតា	នរោត្តម មុនិនាថ សីហនុ
សាសនា	ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ

ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្ដមសីហមុនី (ព្រះរាជសម្ភពនាថ្ងៃទី ១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៣) គឺជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រះអង្គគឺជាព្រះរាជបុត្រព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ព្រះមហាវីរក្សត្រ ព្រះវររាជបិតាឯករាជ្យ បូរណភាពទឹកដី និងឯកភាពជាតិខ្មែរ «ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ» និងព្រះមាតាព្រះនាម សម្ដេចព្រះមហាក្សត្រី នរោត្ដម មុនីនាថ សីហនុ ព្រះវររាជមាតាជាតិខ្មែរ ក្នុងសេរីភាព សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ និងសុភមង្គល។ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី មានព្រះរៀមនិងព្រះអនុជម្តាយទីទៃសរុបចំនួន១៣អង្គ។ ព្រះអង្គមានព្រះអនុជបង្កើតតែមួយអង្គគត់គឺ សម្តេច នរោត្តម និន្ទ្រពង្ស ដែលទ្រង់ប្រសូតនៅថ្ងៃទី១៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៥៤ ហើយសុគតនៅថ្ងៃទី០៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៣។ ព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ទ្រង់ត្រូវបានក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិជ្រើសតាំងឲ្យឡើងសោយរាជ្យបន្តពីព្រះបិតា ក្រោយពីព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ដែលជាព្រះវររាជបិតាដាក់រាជ្យជាលើកទី២ កាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែ តុលា ឆ្នាំ២០០៤។ មុនពេលដែលទ្រង់ក្លាយជាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ដែលព្រះគោរម្យងាស្ដេចផែនដីកម្ពុជាបានប្រទានដោយ ព្រះវររាជបិតារបស់ព្រះអង្គគឺព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ទ្រង់ព្រះរាជទាន នាថ្ងៃទី០១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៩៤ ក្រោយមកព្រះអង្គត្រូវបានតម្លើងជា «សម្ដេចព្រះបរមនាថ» នាថ្ងៃទី៣១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៤។ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ត្រូវបានក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិជ្រើសតាំងជាឯកច្ឆ័ន្ទជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បន្ទាប់ពី ព្រះវររាជបិតារបស់ព្រះអង្គបានដាក់រាជ្យកាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤។ ព្រះរាជពិធីរាជាភិសេកព្រះអង្គជាផ្លូវការគឺត្រូវបានប្រារព្ធឡើងនៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំង រាជធានីភ្នំពេញ រយៈពេល៣ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី២៨-៣០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤ ដោយមានព្រះបរមនាមថា« ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី'» ^[១] 2024

ល្បីល្បាញដោយស្នាព្រះហស្ថរបស់ព្រះអង្គជាឯកអគ្គរាជទូតវប្បធម៌នៅអង្គការយូនេស្កូ(UNESCO) និងជាគ្រូបង្ហាត់របាំបុរាណដ៏ចំណាន។

ព្រះបរមនាម

ព្រះរាជជីវប្រវត្តិ

ប្រវត្តិដំបូង

ព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្ដម សីហមុនី ទ្រង់ព្រះរាជសម្ភពនាថ្ងៃទី១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៣ នា រាជធានីភ្នំពេញ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ទ្រង់ជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ និងសម្ដេចព្រះមហាក្សត្រី នរោត្ដម មុនីនាថ សីហនុ ព្រះវររាជមាតាជាតិខ្មែរ ជាទីគោរពសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត ។ ព្រះអនុជព្រះអង្គគឺសម្ដេច នរោត្ដម នរិន្ទ្រពង្ស (យាងចូលព្រះទិវង្គត)។ ព្រះអង្គជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន បន្តព្រះរាជសម្បត្តិពីព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ជាព្រះវររាជបិតា។

មុនពេលព្រះប្រសូត្រទ្រង់និងព្រះអនុជរបស់ព្រះអង្គ ព្រះមាតារបស់ទ្រង់មានដើមកំណើតជាសញ្ជាតិបារាំង អ៊ីតាលី និងខ្មែរ ដែលជាព្រះមហេសីមួយអង្គក្នុងចំណោមមហេសីទាំង៦អង្គ-នាក់របស់ព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ បន្ទាប់ពីបានក្លាយជាគូនឹងគ្នាចាប់តាំងពីថ្ងៃដែលទ្រង់បានជួបគ្នានៅឆ្នាំ១៩៥១ នៅពេលនោះកញ្ញាម៉ូនិច-អ៊ីហ៊្សីដែលមានវ័យក្មេងបានឈ្នះជ័យលាភីលេខមួយក្នុងការប្រកួតបវរកញ្ញាថ្នាក់ជាតិ។^[២] ទ្រង់ត្រូវបានផ្ដល់គោរម្យងារជាអ្នកម្នាង ប៉ូល ម៉ូនិក សីហនុ រៀបអភិសេករបស់ទ្រង់ជាមួយព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុនៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៥២។ បន្ថែមទៀត អ្នកម្នាង ម៉ូនិក គឺជាកូនស្រីនៃលោកស្រី ប៉ុម ពាង និង ជាកូនប្ដីទីពីររបស់គាត់គឺលោក ហ្សង់ ហ្វ្រង់ស្វ័រ អ៊ីហ្ស៊ី ធនាគារិកសញ្ជាតិបារាំង-អ៊ីតាលី។^[៣]

ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី មានព្រះរៀមនិងព្រះអនុជម្តាយទីទៃសរុបចំនួន១៣អង្គ។ ព្រះអង្គមានព្រះអនុជបង្កើតតែមួយអង្គគត់គឺសម្តេច នរោត្តម នរិន្ទ្រពង្ស (១៨ កញ្ញា ១៩៥៤ - ៨ តុលា ២០០៣)។

អំឡុងរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០ដោយលោកសេនាប្រមុខលន់ នល់ ព្រះអង្គស្តេចគង់នៅប្រទេសឆេកូស្លូវ៉ាគី។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ ព្រះអង្គទ្រង់យាងចាកចេញពីទីក្រុងប្រាគ និងបានចាប់ផ្តើមការសិក្សាទាក់ទងនឹងវិស័យភាពយន្តនៅប្រទេសកូរ៉េខាងជើង។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ ព្រះអង្គយាងមាតុភូមិនិវត្តន៍មកកាន់ប្រទេសកំណើតវិញ។ ភ្លាមៗនោះខ្មែរក្រហមដែលកំពុងកាន់អំណាចបានប្រឆាំងនឹងរាជានិយម និងបានឃុំព្រះអង្គនៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំងជាមួយព្រះរាជវង្សានុវង្សដទៃទៀតរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រោមការអន្តរាគមន៍ពីសំណាក់ប្រទេស ខណៈប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានប្រទេសវៀតណាមវាយរំដោះផងនោះ។ នៅឆ្នាំ១៩៨១ ព្រះអង្គទ្រង់យាងទៅកាន់ទីក្រុងប៉ារីសដើម្បីបង្ហាត់បង្រៀនរបាំបាឡេ និងបានទទួលព្រះតួនាទីជាប្រធានសមាគមរបាំខ្មែរ។ ព្រះអង្គទ្រង់គង់នៅប្រទេសបារាំងជិត២០ឆ្នាំ ប៉ុន្តែព្រះអង្គបានយាងទៅទីក្រុងប្រាគជារឿយៗជាទីដែលព្រះអង្គបានចំណាយពេលយ៉ាងច្រើនក្នុងព្រះជន្មក្មេងវស្សា។ ព្រះអង្គជាព្រះមហាក្សត្រតែមួយគត់ដែលមានព្រះរាជសមត្ថភាពមានព្រះរាជបន្ទូលជាភាសាឆេក។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ ព្រះអង្គត្រូវបានតែងតាំងជាប្រតិភូកម្ពុជាប្រចាំអង្គការយូនេស្កូដែលមានទីស្នាក់ការនៅទីក្រុងប៉ារីសប្រទេសបារាំង ជាទីដែលព្រះអង្គមានប្រជាប្រិយភាពចំពោះការតស៊ូធ្វើការយ៉ាងស្វិតស្វាញ និងភក្តីភាពចំពោះវប្បធម៌កម្ពុជា។ ព្រះអង្គធ្លាប់បានបដិសេធចំពោះការតែងតាំងព្រះអង្គជាឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសបារាំង។ ^[៤]

នៅថ្ងៃទី១៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤ ព្រះអង្គត្រូវជ្រើសរើសដោយសមាជិកទាំង៩អង្គនាក់នៃក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បតិ្ត ជាផ្នែកមួយនៃដំណើរការយ៉ាងឆាប់រហ័ស និងសមស្រប ក្រោយពីដំណឹងដ៏គួរអោយភ្ញាក់ផ្អើលនៃការដាក់រារាជ្យរបស់ព្រះ ករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ កាលពីមួយសប្តាហ៍មុន។ ការជ្រើសរើសនេះគឺស្របតាមការយល់ព្រមពីសំណាក់សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងសម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ អតីតព្រះប្រធានរដ្ឋសភាដែលជាព្រះរៀមម្តាយទីទៃនៃព្រះមហាក្សត្រថ្មី ដែលបុគ្គលទាំងពីរសុទ្ធតែជាសមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិ។ សម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ទ្រង់ឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិនៅថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤ ^[៥]

ត្រឡប់មកមាតុភូមិវិញដោយពួកខ្មែរក្រហម

ទោះបីជានៅឆ្នាំ១៩៧៦ ព្រះអង្គត្រូវបានបង្ខំឱ្យត្រលប់មកកម្ពុជាវិញ បន្ទាប់ពីត្រូវបានពួកខ្មែរក្រហមបោកប្រាស់ដោយទូរលេខក្លែងក្លាយ ដែលចុះហត្ថលេខាដោយព្រះបាទនរោត្តម សីហនុបញ្ជាឱ្យត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ។ ភ្លាមៗនោះ របបខ្មែរក្រហមដែលដឹកនាំដោយ ប៉ុល ពត បានប្រឆាំងនឹងរបបរាជានិយមជាខ្លាំង ហើយបានដាក់អោយសមាជិករាជវង្សានុវង្សរួមមាន ព្រះអង្គនរោត្តម សីហមុនី ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម នរិន្ទ្រពង្ស មាតារបស់ព្រះអង្គ នរោត្តម មុនីនាថ ព្រះបិតារបស់ព្រះអង្គ នរោត្តម សីហនុ ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការឃុំខ្លួននៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំងក្នុងរយៈពេលជាយូរ នៅក្នុងសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅកម្ពុជាជាលទ្ធផលបានធ្វើឱ្យសមាជិករាជវង្សមួយចំនួននៃព្រះរាជវង្សានុវង្សជាច្រើននាក់ត្រូវបានសម្លាប់ ហើយព្រះអង្គសីហមុនី និងសមាជិករាជវង្សភ្លាមៗនោះពួកទ្រង់ទាំងអស់រស់នៅក្នុងសេចក្ដីភាពភ័យខ្លាចជាប្រចាំសម្រាប់ជីវិតរបស់ពួកទ្រង់ ដោយបានបិទទ្វារចេញពីពិភពខាងក្រៅប្រកបដោយមានសុវត្ថិភាពនឹងប្រសិទ្ធភាព។ ពេញមួយរយៈពេលនៃការឃុំខ្លួនក្នុងព្រះរាជវាំង ព្រះអង្គទ្រង់បានរៀបរាប់ពីរបៀបដែលពួកខ្មែរក្រហមត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យទាក់ទងជាមួយនរណាម្នាក់ ហើយត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យមានអ្នកបម្រើនៅក្នុងវាំងនោះទេ។ ពួកទាហានខ្មែរក្រហមនឹងផ្តល់ព្រះក្រយាដល់ពួកទ្រង់រួមមានអង្ករ និងត្រី ដែលត្រូវបានកំណត់ត្រឹមតែពីរដងក្នុងមួយសប្តាហ៍ ហើយពួកទ្រង់មួយចំនួនភាគច្រើនធ្វើស្រែចំការដោយខ្លួនឯងពីសួនច្បារក្នុងវាំង។ ជាមួយនឹងការរំដោះទីក្រុងភ្នំពេញដោយរណសិរ្សសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជាឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលបានបណ្តេញពួកខ្មែរក្រហម សមាជិករាជវង្សានុវង្សត្រូវបានឡើងតាមយន្តហោះទៅកាន់ប្រទេសចិន ហើយហើយព្រះអង្គសីហមុនីបានធ្វើការជាលេខាសម្រាប់បិតារបស់ទ្រង់ជាបន្តបន្ទាប់។

ការងារ

នៅឆ្នាំ១៩៨១ ព្រះអង្គទ្រង់បានផ្លាស់ទៅប្រទេសបារាំងដើម្បីបង្រៀនរបាំបាឡេជាសាស្រ្តាចារ្យផ្នែករបាំបុរាណ និងគរុកោសល្យសិល្បៈ ដែលជាមុខតំណែងដែលទ្រង់បានកាន់អស់រយៈពេលជិតពីរទសវត្សរ៍មកហើយ។ ក្រោយមកព្រះអង្គក៏ជាប្រធានសមាគមរបាំខ្មែរនៅទីនោះផងដែរ។ ព្រះអង្គបានរស់នៅក្នុងប្រទេសបារាំងអស់រយៈពេលជិត ២០ឆ្នាំ ហើយបានបន្តការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ទ្រង់ក្នុងវិស័យសិល្បៈ ដោយបានបង្កើតក្រុមរបាំ "របាំបាឡេ" ដែលជាក្រុមរបាំដើម ដែលក្នុងនោះទ្រង់បានបម្រើការជាអ្នកគ្រប់គ្រងទូទៅ និងជានាយកផ្នែកសិល្បៈ រួមជាមួយនឹងប្រធានក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មភាពយន្តខ្មែរ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៅក្រៅប្រទេសនេះ មួយគ្រា ព្រះអង្គបានចូលបួសជាព្រះសង្ឃក្រោមការឧបត្ថម្ភរបស់សម្តេច បួរ គ្រី ដែលក្រោយមកបានក្លាយជាសម្ដេចសង្ឃរាជរបស់កម្ពុជា។

នៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិកំពូលរបស់កម្ពុជា ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយដំណោះស្រាយលេខ៦៦៨ របស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ជាផ្នែកមួយនៃដំណើរការអន្តរកាលក្នុងប្រទេស ស្របតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ បានជ្រើសរើសជាឯកច្ឆ័ន្ទព្រះអង្គម្ចាស់សីហមុនី ជាអ្នកតំណាងអចិន្ត្រៃយ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ នៅឆ្នាំ១៩៩៣ ព្រះអង្គម្ចាស់ត្រូវបានតែងតាំងជាអ្នកតំណាងអចិន្ត្រៃយ៍របស់កម្ពុជា ប្រចាំអង្គការយូណេស្កូ នៅទីក្រុងប៉ារីស ដែលជាតួនាទីដែលទ្រង់បានកាន់រហូតដល់ទ្រង់ឡើងសោយរាជ្យនៅឆ្នាំ២០០៤។ ក្នុងតួនាទីនេះ ទ្រង់ត្រូវបានគេស្គាល់ដោយសារការខិតខំប្រឹងប្រែង និងការលះបង់ចំពោះវប្បធម៌កម្ពុជា។ ព្រះអង្គធ្លាប់បានបដិសេធការតែងតាំងជាឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសបារាំង។ នៅឆ្នាំ២០០៣ ព្រះអង្គត្រូវបានតែងតាំងជាទីប្រឹក្សាឯកជនជាន់ខ្ពស់របស់ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុនៅពេលនោះ។

ការអប់រំនិងជីវិតនៅបរទេស

សាបារាំង និងឆែកយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ។ ក្រៅពីនេះ ទ្រង់ក៏អាចប្រាស្រ័យភាសាអង់គ្លេស និងរុស្សីបានយ៉ាងប្រសើរផងដែរ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ ព្រះអង្គបានចាកចេញពីប្រាហ្ក ដើម្បីទៅសិក្សាផ្នែកខ្សែភាពយន្ត នៅប្រទេសកូរ៉េខាងជើង ហើយបន្ទាប់មកទ្រង់បានត្រឡប់ចូលមាតុភូមិវិញនៅឆ្នាំ១៩៧៧។ នៅឆ្នាំ១៩៨១ ព្រះអង្គបានផ្លាស់ទៅប្រទេសបារាំង ដើម្បីបង្រៀនរបាំបាឡេ ហើយបន្ទាប់មកព្រះអង្គធ្វើជាប្រធានសមាគមរបាំខ្មែរ។ ព្រះអង្គទ្រង់គង់នៅប្រទេសបារាំងអស់រយៈពេលជាង២០ឆ្នាំ។

ព្រះរាជគោរម្យងារ

មុនពេលដែលទ្រង់ក្លាយជាព្រះមហាក្សត្រ ^[៦]ព្រះអង្គមានគោរម្យងារជាព្រះមហាក្សត្រស្ដេចផែនដីប្រទេសកម្ពុជា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ទ្រង់ព្រះរាជទាន នាថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៩៤ បន្ទាប់មកត្រូវបានតំឡើងជា "សម្ដេចព្រះបរមនាថ" នាថ្ងៃទី៣១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៤។

ព្រះរាជាភិសេកព្រះមហាក្សត្របរមនាថ នរោត្ដម សីហមុនី 2004

ព្រះអង្គត្រូវបានក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិ ជ្រើសតាំងជាឯកច្ឆ័ន្ទ ជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រះរាជពិធីរាជាភិសេកព្រះអង្គជាផ្លូវការគឺត្រូវបានប្រារព្ធឡើងនៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំងចតុមុខមង្គល រាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤ ដោយមានព្រះបរមនាមថា« ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី សមានភូមិជាតិសាសនា រក្ខតខត្តិយា ខេមរារដ្ឋរាស្ត្រ ពុទ្ធិន្ទ្រាធរាមហាក្សត្រ ខេមរាជនា សមូហោភាស កម្ពុជឯករាជរដ្ឋបូរណសន្តិ សុភមង្គលា សិរីវិបុលា ខេមរាស្រីពិរាស្ត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី» ដែលត្រូវបានប្រែជាមានអត្ថន័យថា «អ្នកបម្រើមាតុភូមិ សាសនា ប្រជាជាតិ និងប្រជារាស្ត្រខ្មែរ ដោយស្វាមីភ័ក្តិ និងភ័ក្ដីភាព។ មហាក្សត្រដែលព្រះពុទ្ធ និងព្រះឥន្ទ្រលោកឧបត្ថម្ភ។ អ្នករួបរួមខេមរជនទាំងអស់។ អ្នកការពារឯករាជ្យ បូរណភាពទឹកដី និងសន្តិភាពរបស់កម្ពុជា ព្រមទាំងសុភមង្គល សេរីភាព និងវិបុលភាព របស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ»៕^[៧]

ក្រុមប្រឹក្សារាជបល្ល័ង្ក

នៅថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៨ ព្រះអង្គសីហមុនីបានជ្រើសរើសសមាជិកចំនួន ២៦នាក់នៃព្រះរាជវង្សានុវង្សកម្ពុជាទៅកាន់ក្រុមប្រឹក្សារបស់ព្រះអង្គ ដែលក្នុងនោះមានញាតិសាច់សាលោហិតខាងប្រុងរបស់ព្រះអង្គ និងអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីព្រះអង្គនរោត្តម រណឫទ្ធិ ជាប្រធានទីប្រឹក្សា និងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សា។ ជម្រើសផ្សេងទៀតរួមមាន ព្រះអង្គស៊ីសុវត្ថិ សិរិរ័ត្ន ព្រះនាងនរោត្តម ម៉ារី (មហេសីរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់រណឫទ្ធិ) និងព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ ធម្មិកោ។ ញាតិសាច់សាលោហិតខាងស្រីរបស់ព្រះអង្គ និងជាអតីតឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ព្រះនាងនរោត្តម អរុណរស្មី និងព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម សិរិវុឌ្ឍ ក៏ត្រូវបានតែងតាំងជាសមាជិកស្របច្បាប់។

ការតែងតាំងនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថានៅពេលនោះដោយអ្នកសង្កេតការណ៍ថាជាសញ្ញានៃការបញ្ឈប់សមាជិករាជវង្សចូលរួមក្នុងនយោបាយ ដូចដែលទ្រឹស្តីរដ្ឋធម្មនុញ្ញមិនអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកបម្រើក្នុងពេលដំណាលគ្នាក្នុងរាជវាំង និងរដ្ឋាភិបាលទេ។ ជាការពិត របបរាជានិយមគឺជាកត្តាសំខាន់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនយោបាយកម្ពុជាតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ ជាមួយនឹងសម័យកាលដែលគណបក្សរាជានិយមធ្លាប់បានគ្រប់គ្រងប្រទេស ដូចជាសង្គមរាស្ត្រនិយមរបស់សម្ដេចសីហនុក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០-៦០ និងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់រណឫទ្ធិក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០។ ឆ្លើយតបទៅនឹងការអត្ថាធិប្បាយនេះមន្ត្រីបក្សកាន់អំណាចមួយចំនួន និងសមាជិករាជវង្សបានទទូចថា មិនមានរបៀបវារៈនៅពីក្រោយការផ្លាស់ប្តូរនេះទេ ហើយវាមិនគួរត្រូវបានបកស្រាយថាជាការហាមឃាត់ ឬបញ្ចប់ការពាក់ព័ន្ធនយោបាយរបស់រាជវង្ស ទោះបីជាមានឥទ្ធិពល និងការបោះឆ្នោតក៏ដោយ ជោគជ័យនៃគណបក្សនយោបាយរាជានិយមបានធ្លាក់ចុះគួរឱ្យកត់សម្គាល់។

នៅចុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ បន្ទាប់ពីការលាលែងពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លោកត្រូវបានប្រកាសថា ព្រះមហាក្សត្រនឹងតែងតាំងលោកឱ្យឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារាជបល័្លង្កបន្តពីព្រះអង្គ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ដែលបានទទួលសោយទិវង្គតនៅឆ្នាំ២០២១។ នេះស្របនឹងការប្រកាសតែងតាំងប្រធានរដ្ឋសភាលោក ហេង សំរិន រដ្មន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពាជាតិលោក ទៀ បាញ់ និង លោកស្រី ម៉ែន សំអន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងទំនាក់ទំនងរដ្ឋសភា និង ព្រឹទ្ធសភា និង អធិការកិច្ចដែលក្នុងនោះមានឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីទាំងបីរូបព្រមគ្នា ត្រូវបានតែងតាំងជាអ្នកផ្តល់ប្រឹក្សារាជបល័្លង្ក នៅពេលដែលពួកលោកបានលាឈប់ពីមុខតំណែងរៀងៗខ្លួន។ ការតែងតាំងចូលជាធរមាននៅពេលក្រោយក្នុងខែបន្ទាប់។

តួនាទីក្នុងនយោបាយ

ព្រះមហាក្សត្រមានអំណាចក្នុងនយោបាយនៅមានកម្រិត ហើយទ្រង់ហាក់ដូចជាកម្រនឹងចូលរួមក្នុងឆាកនយោបាយរបស់កម្ពុជាឡើយ ដោយព្រះអង្គអនុលោមតាមតួនាទីរបស់ព្រះអង្គជាព្រះមហាក្សត្រគ្មានកាន់អំណាចដូចបានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក៏មានពួកឥស្សរជនមកគណបក្សប្រឆាំងរបស់កម្ពុជាមួយចំនួនបានអំពាវនាវឱ្យព្រះអង្គមានសន្ទរកថា និងពាក់ព័ន្ធដោយផ្ទាល់ក្នុងបញ្ហានយោបាយរបស់ប្រទេស ដូចជាសម្ដេចនរោត្តម សីហនុ ជំនាន់មុនដែរ ដោយអះអាងថា ព្រះមហាក្សត្រមានសិទ្ធិធ្វើរដ្ឋធម្មនុញ្ញនូវល័ក្ខខ័ណ្ឌនៃអំណាចស្របតាមរបស់ព្រះអង្គ។ ផ្ទុយទៅវិញ មានអ្នកខ្លះផ្សេងទៀតបានព្រមានប្រឆាំងនឹងការយល់ឃើញនេះ ដោយលើកឡើងថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញធានាយ៉ាងតឹងតែងចំពោះព្រះមហាក្សត្រ។ ដោយកត់សម្គាល់ថា ការងាកទៅរកការធ្វើអន្តរាគមន៍ផ្នែកនយោបាយ មិនមែនជាផលប្រយោជន៍យូរអង្វែងរបស់រាជាធិបតេយ្យ ឬប្រទេសជាតិនោះទេ។ ព្រះអង្គសីហមុនី ចាប់តាំងពីដើមរជ្ជកាលរបស់ទ្រង់បានសន្យា និងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលជំហរនយោបាយយ៉ាងទូលំទូលាយ។

ក្នុងអំឡុងពេលដំណើរការជ្រើសរើសរាជាធិបតេយ្យ ព្រះបាទនរោត្ដម សីហនុ បានត្រាស់បង្គាប់ថា វិធីសាស្រ្តអព្យាក្រិត្យ និងមិនលំអៀងរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់សីហមុនីចំពោះនយោបាយថាជាចរិតសំខាន់សម្រាប់មូលហេតុដែលទ្រង់ស័ក្តិសមនឹងតួនាទី។ ការកំណត់ធ្វើនយោបាយណាមួយនៃរបបរាជានិយមជាស្ថាប័នមួយ ខណៈពេលដែលរក្សាបាននូវអព្យាក្រឹតភាព ក៏ដូចជាភាពស្របច្បាប់ ជាពិសេសចំពេលបរិបទដ៏ចម្រូងចម្រាស និងចលាចលនៃនយោបាយកម្ពុជា។

គ្រឿងឥស្សរិយយស

ឥស្សរិយយស ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ថ្នាក់មហាសេរីវឌ្ឍន៍
ឥស្សរិយយស មុនីសារាភ័ណ្ឌ ថ្នាក់មហាសេរីវឌ្ឍន៍
មន្ត្រីធំនៃកងពលកិត្តិយស នៃសាធារណរដ្ឋបារាំង
មេដាយប្រាក់នៃក្រុងប៉ារីស នៃសាធារណរដ្ឋបារាំង

តួនាទីសំខាន់

ភាសា

ក្រៅពីភាសាខ្មែរ ព្រះករុណាស្តេចទ្រង់អាចប្រើប្រាស់ភាសាឆេក ភាសាបារាំង និងភាសាអង់គ្លេសយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ។

ការងារសប្បុរសធម៌

នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះអង្គ បានផ្តោតលើសុខុមាលភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ ព្រះអង្គត្រូវបានអ្នកខ្លះចាត់ទុកថាជា ព្រះមហាក្សត្រដ៏សុរាបសារមួយអង្គ ដោយសារតែកាប្រឹងប្រែងការងារសប្បុរសធម៌របស់ព្រះអង្គ និង ល្បីល្បាញខាងធ្វើសកម្មភាពមនុស្សធម៌ ។

កាលនៅឆ្នាំ២០០៦ ដែលនៅពេលដែលការផ្លាស់ប្តូរទីតាំងនៃសាខាមួយនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈបានបង្កឱ្យមានការរអាក់រអួលដល់សិស្ស និងលោកគ្រូ អ្នកគ្រូ រួមទាំងការបារម្ភពីសុវត្ថិភាពផងដែរនោះ ព្រះអង្គបានរៀបចំការបរិច្ចាគរថយន្តចំនួន ៣គ្រឿងដល់ ជួយក្នុងការដឹកជញ្ជូន។ នៅអំឡុងពេលក្រោយការរត់ជាន់គ្នានៅទីក្រុងភ្នំពេញឆ្នាំ២០១០ នៅកោះពេជ្រដែលបានឃើញមនុស្សរាប់រយនាក់ស្លាប់ និងរបួស ព្រះអង្គបានទៅជួយជនរងគ្រោះ និងក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ ដោយបរិច្ចាគថវិកាដល់គ្រប់ៗគ្រួសារដែលបានបាត់បង់សមាជិកគ្រួសារក្នុងឧបទ្ទវហេតុនេះផងដែរ។ ជាជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដល់អ្នកដែលរងរបួស ។ ក្នុងឆ្នាំំ២០១៦ ព្រះអង្គបានបរិច្ចាគទឹកប្រាក់រាចំនួន ៦.៥ លានដុល្លារពីប្រាក់ចំណូលដែលទទួលបានពីការលក់ព្រះរាជលំនៅឋាននៅខេត្តកោះកុង ដល់មូលនិធិគន្ធបុប្ផា ដែលមើលការខុសត្រូវលើក្រុមមន្ទីរពេទ្យកុមារល្បីៗទូទាំងប្រទេស។ ក្នុងឆ្នាំ២០១៨ តាមការដឹងពីទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋខេត្តដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយទឹកជំនន់ លោកបានប្រគល់ទំនិញសំខាន់ៗដល់ប្រជាពលរដ្ឋជាង ៥០០ គ្រួសារ។ ពេលខ្លះ ព្រះអង្គថែមទាំងបានជួយដល់បងប្អូនជនរួមជាតិរបស់ទ្រង់ដោយផ្ទាល់ដៃក្នុងពេលមានឧប្បត្តិហេតុមិនល្អ ដូចជាការចេញចូលទៅក្នុងតំបន់លិចទឹក និងប្រគល់ទំនិញដល់ជនរងគ្រោះដោយផ្ទាល់ ហើយត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាបានស្នើសុំឱ្យរថយន្តរដ្ឋផ្លូវការរបស់ទ្រង់ឈប់ ដូច្នេះទើបព្រះអង្គ អាចផ្តល់ភួយដល់ជនជាតិខ្មែរវ័យចំណាស់ម្នាក់ ដែលទ្រង់បានឃើញនៅតាមដងផ្លូវ។ បន្ថែមពីនេះ ព្រះអង្គត្រូវបានគេនិយាយថានឹងបរិច្ចាគដល់កាកបាទក្រហមកម្ពុជាជាប្រចាំនិងបានអនុញ្ញាតពីព្រះមហាក្សត្រសម្រាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ សាលារៀន មណ្ឌលកុមារកំព្រា សហគមន៍ដែលកំពុងតស៊ូ ស្ថាប័នសាសនា មនុស្សដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយពិការភាព មជ្ឈមណ្ឌលស្តារនីតិសម្បទា អង្គការសុខភាពផ្លូវចិត្ត ជនរងគ្រោះនៃអំពើហិង្សា និងឧបត្ថម្ភការធ្វើដំណើររបស់សិស្ស ក្នុងចំណោមអ្នកដទៃទៀត។ សកម្មភាពសប្បុរសធម៌របស់ទ្រង់បានពង្រីកនៅក្នុងបរិបទអន្តរជាតិផងដែរ ដូចជា បន្ទាប់ពីព្យុះសង្ឃរាកាទ្រីណា ព្រះមហាក្សត្របានធ្វើអំណោយផ្ទាល់ខ្លួនដល់ជនរងគ្រោះដោយព្យុះ។ ចំពេលមានការរាតត្បាតជាសកលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ព្រះមហាក្សត្រ សីហមុនី រួមជាមួយសម្តេចព្រះមហាក្សត្រី នរោត្តម មុនីនាថ បានប្រោសព្រះរាជទានថវិកាចំនួនជាង ១លានដុល្លារ ដល់ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីដោះស្រាយស្ថានការណ៍នៅកម្ពុជា ដោយជំរុញឱ្យមានយុទ្ធនាការសាធារណៈរួមគ្នាទូទាំងប្រទេស។ ជាងនេះទៅទៀត ព្រះមហាក្សត្របានចូលរួមចំណែកក្នុងការផ្តល់នូវការផ្គត់ផ្គង់សំខាន់ៗ រួមទាំងការបរិច្ចាគអាហារ ទឹក និងម៉ាសដល់ប្រជាជនកម្ពុជាដែលរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយជំងឺកូវីដ-១៩។ នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ ទ្រង់បានបរិច្ចាគ ៥០០,០០០ដុល្លារ ដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដោះមីនដែលកំពុងបន្តនៅក្នុងប្រទេស ដែលនៅតែញាំញីដោយបញ្ហាមីនដែលបន្សល់ពីជម្លោះជាច្រើនទសវត្សរ៍។

ឯកសារយោង

↑ បូរិន, នួន (2020-05-14). "ព្រះជីវប្រវត្តិ៖ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា". WMC (in American English). Archived from the original on 2023-08-24. Retrieved 2023-08-24.
↑ "The First Lady of the Kingdom"; The Royal House of Cambodia by Julio A. Jeldres, 2003 ISBN 974-90881-0-8
↑ "King's biography". Archived from the original on 2008-04-27. Retrieved 2013-08-04. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
↑ The Weekend Australian, 16–17 October 2004
↑ "In Pictures: King Sihamoni's coronation". BBC News. 2004-10-29. Retrieved 2012-06-11.
↑ .
↑ បូរិន, នួន (2020-05-14). "ព្រះជីវប្រវត្តិ៖ ព្រះបាទនរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា". WMC (in American English). Retrieved 2023-08-24.^{[តំណភ្ជាប់ខូច]}

មុនដោយ ព្រះបាទសម្ដេចនរោត្តម សីហនុ.	សម្ដេចព្រះមហាក្សត្នៃរកម្វុជទេឝ	តដោយ យកតំណែងឥឡូវនេះ.

[1] បូរិន, នួន (2020-05-14). "ព្រះជីវប្រវត្តិ៖ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា". WMC (in American English). Archived from the original on 2023-08-24. Retrieved 2023-08-24.

[2] "The First Lady of the Kingdom"; The Royal House of Cambodia by Julio A. Jeldres, 2003 ISBN 974-90881-0-8

[3] "King's biography". Archived from the original on 2008-04-27. Retrieved 2013-08-04. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)

[4] The Weekend Australian, 16–17 October 2004

[5] "In Pictures: King Sihamoni's coronation". BBC News. 2004-10-29. Retrieved 2012-06-11.

[6] .

[7] បូរិន, នួន (2020-05-14). "ព្រះជីវប្រវត្តិ៖ ព្រះបាទនរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា". WMC (in American English). Retrieved 2023-08-24.^{[តំណភ្ជាប់ខូច]}

[១]

[២]

[៣]

[៤]

[៥]

[៦]

[៧]

​ព្រះបរមនាម