រុទ្រវម៌្ម (អង្គរ)

រុទ្រវម៌្ម
រជ្ជកាល	កំឡុងសតវត្សទី៩
រាជ្យមុន	ជយវម៌្មទី៣
រាជ្យបន្ត	ប្ឫថិវេន្ទ្រវម៌្ម
ស្វាមី/មហេសី	រាជេន្ទ្រទេវី
បុត្រ	ព្រះប្ឫថិវេន្ទ្រវម៌្ម
បច្ឆាមរណនាម រុទ្រេឝ្វរ
វង្ស	អនិន្ទិតបុរ
សន្តតិវង្ស	កៅណ្ឌិន្យ
សុគត	អង្គរ កម្វុជទេឝ
សាសនា	ព្រហ្មញ្ញសាសនា

វ្រះបាទរុទ្រវម៌្ម (សតវត្សទី៩) ទ្រង់ជាបុព្វការីជនរបស់វ្រះបាទឥន្ទ្រវម៌្មទី១។ តាមរយៈសិលាចារឹកប្រាសាទព្រះគោ បានធ្វើកិច្ចឧទ្ទិសនៅថ្ងៃចន្ទ ទី២៥ មករា ឆ្នាំគ.ស ៨៨០ (សិលាចារឹក K.៧១៣ ប្រាង្គប្រាសាទបីគូសាងឱ្យ ព្រះមហាក្សត្រដែលបានសោយទិវង្គតបីអង្គ និ​ងព្រះមហេសីរបស់ពួកទ្រង់ត្រូវបានសាងឡើងដោយព្រះអង្គជាប្រភេទប្រាសាទ រំលឹក "អនុស្សាវរីយ៍" តាមរយៈអ្វីដែលយើងបានដឹងដោយសិលាចារឹកជាច្រើននៅតាមក្លោងទ្វារនៃប្រាសាទ: ប្រាង្គកណ្ដាលឧទ្ទិសដល់ជយវម៌្មទី២ក្រោមបច្ឆាមរណនាមថា បរមេឝ្វរ និងព្រះមហេសីទ្រង់ ធរណីន្ទ្រទេវី (K.៣២០ ក) ប្រាង្គខាងជើងឧទ្ទិសដល់រុទ្រវម៌្ម (បានបូជាឧទ្ទិសជារុទ្រេឝ្វរ) និង រាជេន្ទ្រទេវី (K.៣១៨ ក) មាតាបិតារបស់មាតាទ្រង់ និងប្រាង្គខាងត្បូងឧទ្ទិសដល់ ប្ឫថិវេន្ទ្រវម៌្ម (ឧទ្ទិសឱ្យជាប្ឫថិវេន្ទ្រេឝ្វរ) និង ប្ឫថិវេន្ទ្រទេវី (K.៣១៥ ក) និង K.៧១៣ ខ )។ វ្រះបាទរុទ្រវម៌្ម មានបរមមរណនាមថា រុទ្រេឝ្វរ។

វិភាគពីពង្សាវតារ

ជាក់ស្ដែង ការស្នងរាជ្យនៃក្សត្រពីបុរាណនៅក្នុងសតវត្សទី៩ត្រូវបានលើកយកមកជំទាស់ ដោយពួកអ្នកអភិលេខន៍ខ្លះដូចជាលោក កមលេស្វរ-ភត្តចរ្យ និងលោកខាលហេនហ្ស៍-ហ្គោលហ៊្សីអូ។ ដោយហេតុតែ ព្រះរាជសកម្មភាពមិនសូវមាន ហើយការកត់ត្រានៃជយវម៌្មទី៤ និងវត្តមាននៃប្រាង្គឧទ្ទិសនៃប្រាសាទព្រះគោ អ្នកទាំងពីរក៏បានបកប្រែសិលាចារឹកសំស្ក្រឹតមួយចំនួននៅរលួសដែលបង្ហាញភស្តុតាងនៃអត្ថិភាពរបស់ក្សត្រពីរអង្គចន្លោះព្រះអង្គ និង ឥន្ទ្រវម៌្ម: គឺ រុទ្រវម៌្មនិង ប្ឫថិវេន្ទ្រវម៌្ម។ តាមរយៈសិលាចារឹកលលៃ K. ៣២៤ នៃក្សត្រស្នងរាជ្យបន្តពីវ្រះបាទឥន្ទ្រវម៌្មទី១ យឝោវម៌្មទី១ បានចុះកាលត្រូវនឹងថ្ងៃ ៨ កក្កដា ឆ្នាំគ.ស ៨៩៣ រុទ្រវម៌្ម ជាព្រះអនុជភាតានៃមាតារបស់ព្រះនាង 'ធរណីន្ទ្រទេវី' ព្រះមហេសីនៃវ្រះបាទជយវម៌្មទី២ និងត្រូវជាមាតានៃវ្រះបាទជយវម៌្មទី៣ (ដែលឥន្ទ្រវម៌្មទី១ បានវែកញែកក្រោមព្រះបច្ឆាមរណនាមថាជា វិឝ្ណុលោក ក្នុងសិលាចារឹកបាគងរបស់ទ្រង់ K.៨២៦ ក្នុងបាទ XXX ចុះកំណត់ គ.ស ៨៨១/៨២។) ទោះបីយ៉ាងនេះក្ដី លោកម៉ៃឃើល-វិខ្ខឺរី បានបង្ហាញថាពួកទ្រង់មិនត្រូវបានវែកញែកក្នុងសម័យកាលក្រោយៗមកទៀតទេ និង បុព្វការីជន ដែលមានបច្ច័យបទ "-វម៌្ម" របស់ឥន្ទ្រវម៌្មទី១ ទាំងនេះអាចពន្យល់ដោយងាយថាជាការដំឡើងឋានៈបច្ឆាមរណនាមនៃព្រះមាតាបិតារបស់ក្សត្រអង្គនេះ ដែលប្រហែលបានកើតឡើងរួចជាស្រេចហើយក្នុងសម័យដែលពួកទ្រង់មានព្រះជន្មនៅឡើយ ការពិតបន្តបន្ទាប់គួរតែស្ថិតក្នុងករណីទី ១) សិលាចារឹកនៃសតវត្សទី៩ទាំងនេះបានរៀបរាប់អំពីព្រឹត្តិការណ៍ ឧ. ពង្សាវលី និង ពង្សាវតារទាក់ទង យោងទៅតាមសម័យកាលនៃសតវត្សទាំងនោះដោយឯកឯង។ ២) មួយទៀតគួរឱ្យមានមន្ទិលធំផ្ដោតលើទំនុកចិត្តលើសិលាចារឹកសម័យក្រោយៗមកទៀត ដែលកត់ត្រាខុសសម័យរជ្ជកាល និងរឿងរ៉ាវអំពីខ្សែស្រឡាយវង្សត្រកូល ត្រូវបានគេដឹងលឺពីមុន ហើយត្រូវបានបកស្រាយជាពិសេសដោយលោកវិខ្ខឺរី ៣) សិលាចារឹកសម័យក្រោយៗមកទៀតបានបំភ្លេចព្រះនាមក្សត្រមួយចំនួនជារឿយៗ មិនត្រឹមតែក្សត្រពីរអង្គនេះទេ ប៉ុន្តែក៏មានក្សត្រសំខាន់ៗផ្សេងទៀតដែរ (ជយវម៌្មទី៤ បានវែកញែកត្រឹមតែព្រះនាមក្សត្រសោយរាជ្យមុនទ្រង់បីអង្គតែប៉ុណ្ណោះ រាជេន្ទ្រវម៌្មទី២ ស្ថាបនិករាជវង្សថ្មី ត្រូវបានគេបំភ្លេចចោលក្នុងសិលាចារឹកបក្សីចាំក្រុងរបស់ទ្រង់ K.២៨៦ ដែលចុះកាលបរិច្ឆេទថ្ងៃ ២៣ កុម្ភៈ ឆ្នាំ៩៤៨ បូករួមទាំងក្សត្រសោយរាជ្យមុនៗទ្រង់ទាំងប៉ុន្មាន ដោយលើកលែងតែវ្រះបាទជយវម៌្មទី២ និង ជយវម៌្មទី៣ ចេញតែប៉ុណ្ណោះ) ៤) នៅសតវត្សទី៩ គោរម្យងារ "-វម៌្ម" ត្រូវទុកប្រើចំពោះតែពួកក្សត្រ (អញ្ជឹង រុទ្រវម៌្មក៏មិនមែនជាបិតាស្ដេចអង្គណាមួយឡើយ) ៥) គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលណាស់ដែលសិលាចារឹកសម័យក្រោយៗមកទៀតត្រូវបានគេរាប់ថាជាសិលាចារឹកមានតំលៃគួរឱ្យជឿទុកចិត្តបានជាងបណ្ដាសិលាចារឹកសហសម័យទៅទៀត ដោយការច្របាច់បញ្ចូលគ្នានូវរឿងរ៉ាវព្រឹត្តិការណ៍ជំនួសឱ្យការយកលំនាំតាមក្បួនប្រវត្តិសាស្ត្រម៉ត់ចត់ពេកទៅវិញ។

ពង្សាវលី

• ទ្រង់មានបុព្វការីជន ជាព្រាហ្មណ៍នាម វេទវតី និង មហេសី ព្រះនាងដែលត្រូវជាបុត្រីនៃព្រះបាទន្ឫបតីន្ទ្រវម៌្មទី១
  • ព្រះមាតានៃព្រះនាងធរណីន្ទ្រទេវី ជាព្រះរៀមរបស់ព្រះអង្គ
    • មហេសីព្រះនាមរាជេន្ទ្រទេវី
      • បុត្រព្រះនាម ប្ឫថិវេន្ទ្រវម៌្ម
      • ព្រះភាគិនេយ្យក្សត្រី គឺព្រះនាង ធរណីន្ទ្រទេវី
        • ព្រះនត្តា ព្រះនាមឥន្ទ្រវម៌្មទី១ ព្រះនត្តាភគិនី ព្រះនាម ជយវម៌្មទី៣

ឯកសារយោង

គោរម្យងារសំរាប់រាជ្យ
មុនដោយ ជយវម៌្មទី៣	ចក្រវរ្តិននៃកម្វុជទេឝ សតវត្សទី៩	តដោយ ប្ឫថិវេន្ទ្រវម៌្ម