បសេនទិកោសល

ពីវិគីភីឌា
ផ្នែកជាបន្តបន្ទាប់នៃ
ព្រះពុទ្ធសាសនា


គ្រោងមតិកា · ក្លោងទ្វារ

ប្រវត្តិ
កាលប្បវត្តិ · សង្គាយនា
ព្រះពុទ្ធ · សាវ័ក

ព្រះធម៌Concepts

អរិយសច្ច៤ · បញ្ចក្ខន្ធ
អនិច្ចំ · ទុក្ខំ · អនត្តា
បដិច្ចសមុប្បាទ
លោកុត្តរបដិច្ចសមុប្បាទ១១
មជ្ឈិមគ្គបដិបទា · សុញ្ញតា
ច្បាប់នៃកម្ម · ជាតិ (ជាតិ
សង្សារវដ្ត · លោកធាតុ

ការបដិបត្តិ

ព្រះរតនត្រ័យ
សិក្ខាបទ៥ · សិក្ខាបទ៨
សមាធិ · បញ្ញា
អរិយអដ្ឋង្គិកមគ្គ
ពោធិបក្ខិយធម៌

និព្វាន
និព្វាន៤ថ្នាក់ · ព្រះអរហន្ត
ពុទ្ធភាពពោធិសត្វ · ពោធិសត្វ

ប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនា
គម្ពីរធម៌ · ថេរវាទ
គម្ពីរបាលី · មហាយាន
គម្ពីរធម៌ចិន · វិជ្រយាន
គម្ពីរធម៌ទីបេ

ព្រះបាទបសេនទិកោសល (Pasenadi, Prasenajit) ជា​ព្រះមហាក្សត្រ​សោយ​រាជ​នៅ​​ក្រុង​សាវត្ថី ក្នុងដែន​កោសល ។ ទ្រង់​ជា​បុត្រ​របស់​ព្រះ​បាទមហាកោសល ។ ទ្រង់​មាន​អគ្គ​មហេសី​ដ៏​វ័យ​ឆ្លាត​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម មល្លិកាទេវី ដែល​តែង​តែ​ជួយ​ចាត់​ចែង​ទាន​យ៉ាង​ប្រណិត​ថ្វាយ​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ

អាពាហ៍ពិពាហ៍​នយោបាយ[កែប្រែ]

ដោយ​ចង់ឲ្យ​ជាប់​សាច់​ឈាម​ជា​មួយ​នឹង​ព្រះ​ពុទ្ធ​ ដើម្បី​ងាយ​ស្រួល​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ទាន ព្រះ​បាទ​បសេនទិ​ក៏​បាន​ផ្ញើរ​ដំណឹង​​សុំ​ដណ្តឹង​យក​ព្រះរាជ​ធីតា​មួយ​ព្រះ​អង្គ​ពី​សក្យៈ​ត្រកូល​ គឺ​ត្រកូល​ព្រះ​បាទ​មហានាម (Mahānāma) ។ ព្រះ​បាទ​មហានាម​កាល​នៅ​ជា​បុថុជ្ជន ជា​មនុស្ស​ប្រកាន់​យ៉ាង​ខ្លាំង​ព្រោះ​ត្រកូល​សក្យៈ​ជា​ត្រកូល​ខ្ពង់​ខ្ពស់ ។ ប៉ុន្តែ​​ដោយ​ខ្លាច​អានុភាព​របស់​ព្រះ​បាទ​បសេនទិ ព្រះ​បាទ​មហានាម​ក៏​បាន​បញ្ជូន​ស្រ្តី​ម្នាក់ឈ្មោះ​វាសវខត្តិយា ​(Vāsavakhattiyā) ដែល​ជា​កូន​របស់​ស្រី្ត​បម្រើនិង​ព្រះ​បាទ​មហានាម (តែ​ព្រះ​អង្គ​មិន​ទទួល​ស្គាល់​កូន​ស្រី​នោះ​ថាជាបុត្រ​ព្រះអង្គ​ឡើយ ព្រោះ​កើត​ចេញ​ពី​អ្នក​បម្រើ​) ទៅ​អភិសេក​ជា​មួយ​ព្រះ​បាទ​បសេនទិ ។ ក្រោយ​មក​ នាង​វាសវខត្តិយា បាន​ប្រសូត្រ​បុត្រ​មួយ​អង្គ​ឈ្មោះ វិឌូឌភៈ (Viḍūḍabha) ។

ពុទ្ធសាសនា[កែប្រែ]

ព្រះ​បាទ​បសេនទិ គឺ​ជា​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​មួយ​រូប​​ដែល​មាន​សទ្ធា​យ៉ាង​ខ្លាំងក្នុង​ការ​ជួយ​ជ្រោម​ជ្រែង​ពុទ្ធ​សាសនា ។ ព្រះ​អង្គ​តែង​តែ​ងយាងទៅស្តាប់ព្រះធម៌ទេសនារាល់ពេលទំនេរ​ពី​រាជ​កិច្ច ។ សម័យ​មួយ​ ព្រះ​អង្គ​បាន​ធ្វើ​ទាន​ប្រណាំង​ប្រជែង​នឹង​អ្នក​នគរជា​ច្រើន​លើកច្រើន​សារ ប៉ុន្តែ​មិន​អាច​ដឹង​ពី​លទ្ធផល​នៃ​ការ​ឈ្នះ​ចំពោះ​ការ​ថ្វាយ​ទាន​នេះ ។ ទ្រង់​ក៏​បាន​ទៅ​ពិភាក្សាជាមួយ​នឹង​ព្រះ​អគ្គ​មហេសី​ព្រះ​អង្គ​ ព្រះ​នាម​មល្លិកាទេវី ។ ដោយ​មាន​ការ​ជួយ​ជ្រោម​ជ្រែង​ពី​ព្រះ​អគ្គមហេសី ការ​ថ្វាយ​ទាន​នៅ​ថ្ងៃ​បន្ទាប់​ធ្វើ​ឲ្យ​អ្នក​នគរ​ទាំង​ឡាយ​សុំ​ចុះ​ចាញ់​ដោយ​អស់​ចិត្ត ព្រោះ​មិន​អាច​មាន​អ្នក​ណា​ម្នាក់​ថ្វាយ​ទាន​យ៉ាង​ប្រណីត​ជាង​នេះ​បាន ។


ការចូលទីវង្គត[កែប្រែ]

ព្រះ​បាទ​បសេនទិ តែង​តែ​ចូល​ទៅ​គាល់​ដើម្បី​ស្តាប់​ព្រះ​ធម៌​ទេសនា​របស់​ព្រះ​មាន​ព្រះភាគ ។ រាល់​ពេល​ដែល​ព្រះ​អង្គ​ចូល​គាល់​ព្រះ​សាស្តា ទ្រង់​តែង​ដោះ​គ្រឿងឥស្សរិយយស​ចេញ (មាន​ម្កុដរាជ​ ព្រះ​ខ័ណ្ឌ​រាជ​ជាដើម ដែល​ជា​តំណាង​របស់​ព្រះ​មហាក្សត្រ) ។ ឆ្លៀត​ឱកាស​នេះ ព្រះ​រាជ​បុត្រ​របស់​ព្រះ​អង្គ​ ព្រះ​នាម​វិឌូឌភៈ បាន​យក​គ្រឿង​ឥស្សរិយយស​​ទាំង​នេះ​ទៅ​ឯ​ព្រះ​នគរ​ដើម្បី​សោយ​រាជ​ជា​ស្តេច​ខ្លួន​ឯង ។ ព្រះ​បាទ​បសេនទិ លុះ​យ៉ាង​ចេញ​ពី​សម្នាក់​ព្រះពុទ្ធ​​វិញ ទតឃើញ​តែ​ស្រី​បម្រើ​ម្នាក់​ និង​សេះ​មួយ​ក្បាល ។ ព្រះ​អង្គ​ជ្រាប​ថា បុត្រ​របស់​ព្រះ​អង្គ​ក្បត់ ទ្រង់​ក៏​លើក​ស្រី​បម្រើ​នោះ​ដាក់​លើ​ខ្នង​សេះ ជិះសំដៅ​ទៅ​ក្រុង​រាជ​គ្រឹះ​ដែល​ជា​ដែន​ដីស្ថិត​ក្រោម​ការ​គ្រប់​គ្រង​​របស់​ព្រះ​បាទ​អជាតសត្តុ ដែល​ត្រូវ​ជា​ក្មួយ​របស់​ព្រះ​អង្គ ដើម្បី​សុំ​ជំនួយ ។ (ព្រះ​នាង​វេទេហី​ដែល​ជា​មាតា​របស់​ព្រះ​បាទ​អជាតសត្តុ ត្រូវ​ជា​អនុជត្រី​របស់​ព្រះ​បាទបសេនទិកោសល ) ។ លុះ​ព្រះ​បាទ​បសេនទិ យ៉ាង​ដល់​ក្លោង​ទ្វារ​ព្រះ​នគរ​រាជ​គ្រឹះ ដោយ​ក្នុង​ពេល​នោះ​គឺ​វេលា​រាត្រី ហើយ​ព្រះ​អង្គ​គ្មាន​គ្រឿង​ឥស្សរិយយស​ដើម្បីសម្គាល់​​ខ្លួន​ព្រះ​អង្គ​ថា​ជា​ព្រះ​មហាក្សត្រ អ្នក​យាម​នៅ​ក្លោង​ទ្វារ​មិន​អាច​នឹង​ចំណាំ​ព្រះ​អង្គ​បាន គេ​ក៏​មិន​អាច​នឹង​បើក​ទ្វារ​ឲ្យ​ព្រះ​អង្គ​ចូល​ឡើយ ។ ដោយ​មាន​ការ​ហេវ​ហត់​ អស់​កម្លាំង ព្រោះ​ដោយ​សារ​ខ្លួន​ចាស់​ ហើយ​ត្រូវ​ធ្វើ​ដំណើរ​រាប់​យោជន៍​ទៀតនោះ ព្រះ​អង្គ​ក៏​សុគត​នៅ​លើ​ភ្លៅ​របស់​នាង​ទាសី​ក្នុង​គ្រា​នោះ​ឯង ។

បុព្វកម្ម[កែប្រែ]

សម័យ​មួយ ពួក​និគ្រន្ថ (Nigrantha, Jain monks) ​​បាន​គិត​គ្នា​ រក​មូល​ហេតុ​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ពុទ្ធ​សាសនា​រីក​ចម្រើន សម្បូណ៌​លាភសក្ការៈ ពួក​គេ​ក៏​បាន​គិត​ថា ព្រោះ​ដី​នៅ​ត្រង់​នោះ​ល្អ ពួក​គេ​ក៏​បាន​ប្រមូល​គ្នា​បាន​១ពាន់​កហាបនៈ យក​ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះរាជា​បសេនទិដើម្បី​សុំ​សាង​សង់​វិហារ​របស់​និគ្រន្ថ​នៅ​ជិត​នឹង​វត្ត​ពុទ្ធ​សាសនា ។ ដោយ​ឃើញ​ហេតុ​ការណ៍​មិន​ល្អ ព្រោះ​វត្តជេតពន​មិន​អាច​នឹង​ស្ងាត់បាន​ដោយ​មាន​លាយ​ឡំ​នឹងពួក​និគ្រន្ថ ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់​បាន​បញ្ជូន​ភិក្ខុសង្ឃ​មួយ​ចំនួន​ទៅ​រាជ​វាំង​ដើម្បី​សុំ​គាល់​ព្រះ​រាជា ។ ព្រះ​រាជា​មិន​ព្រម​ចេញ​មក​ទទួល​ព្រះ​ភិក្ខុសង្ឃ​ឡើយ។ ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ក៏​បញ្ជូន​អគ្គ​សាវ័ក​ទាំង​ពីរ គឺ​ព្រះ​សារីបុត្រ និង​ព្រះ​មហាមោគ្គល្លានទៅ​បន្ត ។ ព្រះ​រាជា​ក៏​នៅ​មិន​ព្រម​មក​ជួប​ដោយ​យក​លេស​ថា​រវល់រាជកិច្ច ។ ព្រះ​ពុទ្ធ​ជាម្ចាស់​បាន​ព្យាករណ៍ព្រះរាជាថា ព្រះរាជាអង្គនេះ នឹង​មិន​អាច​សោយទីវង្គតដោយ​មាន​យស​សេរី​បាន​ឡើយ ដោយ​សារ​កម្ម​ដែល​មិន​ព្រម​ចេញ​មក​ទទួល​ព្រះ​ភិក្ខុសង្ឃ និង​អគ្គសាវ័ក​របស់​តថាគត ។ ដោយ​សារ​បុព្វកម្ម​នេះ ព្រះ​បាទ​បសេនទិ ទ្រង់​សោយ​ទី​វង្គត​យ៉ាងអធម ។

ឯកសារយោង[កែប្រែ]

អដ្ឋកថា
http://www.budsas.org/ebud/rdbud/rdbud-03.htm