សោ ភឹម
| សោ ភឹម | |
|---|---|
| ឈ្មោះកំណើត | សោ ភឹម |
| កើត | សូ វណ្ណា ១៩២៥ ខេត្តស្វាយរៀង, កម្ពុជា, អាណានិគមនិយមបារាំង |
| ស្លាប់ | 3 June 1978 (អាយុ Expression error: Unrecognized punctuation character "{". ឆ្នាំ) ខេត្តកំពង់ចាម, កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ |
| អាជីព | មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ដែលត្រូវបានខ្មែរក្រហមបោសសំអាត |
សោ ភឹម ឬ សូ វណ្ណា ជាខ្មែរឥស្សរៈ លេខ៣ នៃការិយាល័យអចិន្ត្រៃយ៍ និងការិយាល័យយោធានៃគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា អនុប្រធានកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធរំដោះជាតិប្រជាជនកម្ពុជាលេខាបូព៌ា។ តំបន់នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនៃខ្មែរក្រហម រហូតដល់លោកមិនព្រមអនុវត្តរបបប្រល័យពូជសាសន៍កម្ពុជា ដែលរចនាឡើងដោយ ប៉ុល ពត និងសមមិត្តរបស់លោកដែលបណ្តាលឱ្យលោកស្លាប់នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៨។ [១]
ជីវប្រវត្តិ[កែប្រែ]
កូនកសិករខ្មែរតស៊ូដើម្បីឯករាជ្យ[កែប្រែ]
សោ ភីម កើតនៅឆ្នាំ១៩២៥ ជាកូនអ្នកស្រែចំការ។ លោកកើតនៅពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៣០ នៅភូមិមួយក្នុងខេត្តស្វាយរៀង ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ [១] លោកគឺជា "បុរសមុខមូល កម្ពស់ប្រហែល ១,៨ ម៉ែត្រ ជាមួយនឹងស្បែកពណ៌ខ្មៅស្រអែម និងសក់ខ្មៅត្រង់" ។ [២] លោកត្រូវបានគេចាត់ទុកថាឈ្លើយ ហើយអាចគំរាមមិត្តរួមការងាររបស់លោកដោយកាំភ្លើងរបស់លោក។ [៣]
សោ ភីម ក្រោយពីធ្វើទាហានបានមួយរយៈហើយបានចូលរួមជាមួយរណសិរ្សសាមគ្គីឥស្សរៈ ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអាណាព្យាបាលបារាំងរបស់កម្ពុជា ជាមួយនឹងទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយពួកកុម្មុយនិស្តវៀតណាម ។ លោកបានចូល បក្សកុម្មុយនិស្តឥណ្ឌូចិន នៅឆ្នាំ១៩៥១ ក្រោមឈ្មោះបដិវត្តន៍របស់ សូ វណ្ណា។ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥២ ក្រុមតន្ត្រីនៅខេត្តព្រៃវែងបានរួមបញ្ចូលគ្នាទៅជាអង្គភាពចល័តមួយ ហើយក្រោមការដឹកនាំរបស់ សោ ភីម ពួកគេបានយកឈ្មោះអង្គភាពអាចារ្យ ហែមចៀវ ដែលជាព្រះសង្ឃដែលបានដឹកនាំការបះបោរឆ័ត្រឆ្នាំ ១៩៤២ ប្រឆាំងនឹងអាណានិគមបារាំង។ [៤] បន្ទាប់ពីការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងហ្សឺណែវ ក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៥៤ លោកត្រូវបានបង្ខំឱ្យដូចជានាយកប្រតិបត្តិមួយពាន់នាក់ផ្សេងទៀតឱ្យទៅនិរទេសខ្លួននៅទីក្រុងហាណូយ។
ការឡើងកេរ្ដិ៍ឈ្មោះនៃបដិវត្តន៍កុម្មុយនិស្ត[កែប្រែ]
សោ ភឹម បានក្លាយជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៥៥។ គាត់បានឡើងឋានន្តរស័ក្តិដើម្បីក្លាយជាសមាជិក "សាកល្បង" នៃគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សនៅចុងបញ្ចប់នៃទសវត្សរ៍នេះ។ លោកត្រូវបានដំឡើងឋានៈជាសមាជិក “សិទ្ធិពេញលេញ” នៃគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៦៦ ហើយលោកត្រូវបាន ប៉ុល ពត តែងតាំងជាអនុប្រធាននាយកដ្ឋាននយោបាយនៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធរំដោះជាតិប្រជាជនកម្ពុជា និងជាលេខាធិការនៃ ភូមិភាគបូព៌ាដែលគាត់បានដឹកនាំរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ ជាមួយមិត្តភឿង (បន្ទាប់ពី សេង ហុង) និង ស៊ូ ណាវ ដែលជាលេខាតំបន់២៤ [១] នៅឆ្នាំ១៩៦៧ គាត់បានចូលរួមក្នុងចលនាបះបោរសំឡូត វាយលុកចូលក្រុងកណ្តោលជ្រុំ ដោយសម្លាប់អតីតចៅហ្វាយស្រុកម្នាក់ និងធ្វើឱ្យភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលម្នាក់ទៀតរងរបួស។ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៤ លោកបានចុះហត្ថលេខាលើក្រឹត្យមួយបញ្ជាឱ្យមានការបង្ក្រាបដ៏គួរឱ្យភ័យខ្លាចនៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាម ប្រឆាំងនឹងការបះបោរនៅក្នុងភូមិចាមចំនួនពីរ ដែលជាការគាបសង្កត់លើកដំបូងនៃការតម្រៀបប្រឆាំងនឹងប្រជាជនឥស្លាមកម្ពុជា ។ [៥]
ធ្លាក់ក្នុងក្រសែភ្នែក ប៉ុល ពត[កែប្រែ]
មិនយូរប៉ុន្មានបន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃទីក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងខែមេសាឆ្នាំ១៩៧៥ ភាពតានតឹងបានចាប់ផ្តើមកើតឡើងរវាងបុរស តាម៉ុក និងពួកសោភឹម។ កម្មាភិបាលដែលជាប់ឃុំក្នុង គុក ស-២១ គុកទួលស្លែង តែងតែចោទ សោ ភឹម ថាជាជនក្បត់ជាតិផ្សេងទៀត ដរាបណាលោកបដិសេធ ការបោសសម្អាតជាតិសាសន៍ ដោយផ្អែកលើគោលលទ្ធិនៃភាពបរិសុទ្ធនៃពូជសាសន៍ខ្មែរ។ នួន ជា ក៏បានការពារលោក សោ ភឹម ប្រឆាំងនឹងអ្នកដែលចោទលោកថាលួចលក់អង្ករខ្មែរឲ្យយួន។ [៦]
"បានជាប់ឆ្នោត" អនុប្រធានទីមួយនៃរដ្ឋ គណៈកម្មាធិការជាតិ នៅថ្ងៃទី១១ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៦ បន្ទាប់ពី ខៀវ សំផន ជំនួស សម្ដេចសីហនុ ជាប្រមុខរដ្ឋ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ វាគ្រាន់តែជាតំណែងបន្ទាប់បន្សំប៉ុណ្ណោះ។ [៧]
លោក និង ប៉ុល ពត សេង ហុង ដែលជាអ្នកទទួលបន្ទុកកងទ័ពនៅភូមិភាគ ក៏កើតមានជម្លោះ។ ផ្ទុយពី សេង ហុង សោ ភឹម ស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការប្រើអំពើហឹង្សាច្រើន ហើយចោទសួរពីសុពលភាពនៃនយោបាយប្រឆាំងយួន កាន់តែខ្លាំងឡើងដែលបន្តដោយអង្គការ ។ ចាប់ពីខែឧសភា ដល់ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧៦ លោកបានទៅប្រទេសចិន ដើម្បីព្យាបាលជម្ងឺ។ ក្នុងអំឡុងពេលនោះ រចនាសម្ព័ន្ធអំណាចរបស់គាត់នៅតំបន់បូព៌ាត្រូវបានរុះរើដោយការិយាល័យកណ្តាល។ [៨]
ទោះបីជាមានអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងក៏ដោយ លេខ៣នៃការិយាល័យយោធានៃការិយាល័យអចិន្ត្រៃយ៍នៃគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា បានចុះហត្ថលេខាលើបញ្ជាវាយប្រហារវៀតណាមនៅដើមឆ្នាំ ១៩៧៧។ នៅដើមខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៧ រដ្ឋមន្ត្រីម៉ៅនិយមចិន លោក ឆេន យ៉ុងជី បានមកទស្សនកិច្ចនៅភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជា ហើយបានទទូចថា ខ្មែរក៏គួរតែ រៀនពីដាសៃសក្នុងវិស័យកសិកម្ម ផងដែរ ខណៈដែលលោកក៏បានត្រួតពិនិត្យ "រណសិរ្សខាងត្បូង" នៃសមរភូមិដែលកំពុងបន្តរបស់ចិនជាមួយវៀតណាម។ [៩] ត្រូវបានដកចេញពីអំណាច ទោះបីគាត់បម្រើល្អ និងស្មោះត្រង់ក៏ដោយ ក៏សោភឹម បានបង្កើតអង្គការប្រឆាំងនៅខែវិច្ឆិកា ហៅថា កងកម្លាំងបដិវត្តន៍កម្ពុជាពិតប្រាកដ។ [១]
ជាប់ដោយខ្មែរក្រហម[កែប្រែ]
នៅថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៨ សោ ភឹម បានធ្វើអន្តរាគមន៍សង្គ្រោះជីវិតលោកហេង សំរិន ដែលត្រូវបានឃុំខ្លួននៅមន្ទីរស-២១ ដោយ កែ ពក ។ លោក បានកោះហៅ ហេង សំរិន មកក្រុងសួង ហើយបញ្ជូនគាត់ទៅខេត្តព្រៃវែង ក្នុងតួនាទីជាអនុប្រធានតំបន់។ [១០] បបន្ទាប់មកលោក ដែលត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ថាបានរៀបចំផែនការធ្វើរដ្ឋប្រហារប្រឆាំងនឹង ប៉ុល ពត ត្រូវបាន កែពក អញ្ជើញឲ្យចូលរួមប្រជុំ។ ដោយដឹងថាវាជាអន្ទាក់ លោកបានបញ្ចប់ជីវិតខ្លួនឯងនៅថ្ងៃទី៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៨ នៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីភូមិព្រែកប្រា តាមផ្លូវតភ្ជាប់ពីស្រុកសន្ធរ និង ស្រុកពារាំង ។ [១] ដូច្នេះហើយ គាត់បានគេចពីការធ្វើទារុណកម្មដូច កុយ ធួន សមាជិកការិយាល័យម្នាក់ទៀត ដែលទទួលបន្ទុករាជធានីភ្នំពេញ ហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថា មានលក្ខណៈមធ្យមផងដែរ។ [១១] ប្រពន្ធកូនរបស់លោកត្រូវបានគេចាប់យកទៅធ្វើឃាត ខណៈពួកគេរៀបចំសពលោកសម្រាប់ធ្វើបុណ្យតាមបែបព្រះពុទ្ធសាសនា។ [១២]
កេរដំណែល[កែប្រែ]
ការគាបសង្កត់ជនជាតិចាមក្រោមរបបខ្មែរក្រហម[កែប្រែ]
លោក ជាលេខាធិការនៃភូមិភាគបូព៌ានៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលជាតំបន់ដែលមានចំណែកច្រើនជាងគេនៃប្រជាជនចាមឥស្លាមនៅកម្ពុជា។ ដូច្នេះ ទំនួលខុសត្រូវរបស់លោកក្នុងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើជនជាតិភាគតិចសាសនានេះដោយរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យបានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍។ ខណៈពេលដែលលោកបានចុះហត្ថលេខាលើបទបញ្ជាទីមួយដែលកំណត់គោលដៅជាពិសេសដល់សហគមន៍ចាមចំនួនពីរនៅក្នុងស្រុកក្រូចឆ្មារ នោះ លោកក៏ត្រូវបានមនុស្សមួយចំនួនចាត់ទុកថាបានប្រឆាំងនឹងគោលនយោបាយនៃការបោសសម្អាតជនជាតិភាគតិចដែលរៀបចំឡើងដោយពួកអង្គការ។ [១៣]
តស៊ូប្រឆាំងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍កម្ពុជា[កែប្រែ]
លោកគឺជាឧទាហរណ៍មួយនៃការតស៊ូប្រឆាំង នឹងគោលនយោបាយម៉ៅនិយម របស់ ប៉ុល ពត ដែលកម្រមានណាស់ ព្រោះការស្លាប់គឺជាផលវិបាកជាក់លាក់របស់វា។ [១៤] ការបាត់ខ្លួនរបស់លោកគឺត្រូវបន្តដោយការបោសសំអាតដ៏ធំនៅក្នុងតំបន់បូព៌ា ដែលបង្កើតបានជនរងគ្រោះចំនួន ១០០,០០០នាក់ ទាំងក្នុងក្រុមមូលដ្ឋាន និងនៅក្នុងបរិក្ខារក្នុងស្រុកដែលធ្លាប់បញ្ជាដោយលោក សោ ភឹម។ [១]
បំផុសការតស៊ូក្នុងការនិរទេស[កែប្រែ]
ការបាត់ខ្លួនរបស់ សោ ភឹម ក៏បានលើកទឹកចិត្តដល់ការរត់គេចខ្លួនរបស់យុវជនកម្ពុជា ដែលខ្លាចភាពឆ្កួតនៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍កម្ពុជានឹងកើតឡើងតាមពួកគេផងដែរ។ ដូច្នេះ អនាគតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងអនាគតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃលោកស ខេង ស្ថិតក្នុងចំណោមយុវជនជំនាន់ក្រោយ ដែលយល់ព្រមបដិសេធការសម្លាប់រង្គាលដោយ សោភឹម ហើយដែលសម្រេចចិត្តភៀសខ្លួនទៅប្រទេសវៀតណាម។ ដោយដឹងថា ពួកគេនឹងមិនអាចទម្លាក់ ប៉ុល ពត ដោយខ្លួនឯងបានទេ មុនពេលដែលពួកគេត្រូវបានទម្លាក់ដោយលោក ពួកអ្នករត់ចោលជួរខ្មែរក្រហមបានចាប់ផ្តើមបណ្តុះបណ្តាលកម្មាភិបាលថ្មីជាមួយនឹងជំនួយពីវៀតណាមនៅសាលាមួយនៅ ថូឌឹក ។ [១៥] ពួកគេបានដឹកនាំការតស៊ូប្រឆាំងនឹងខ្មែរក្រហមពីបរទេស រហូតដល់ពួកគេបានកម្ចាត់ពួកគេនៅឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយមានការគាំទ្រពីកងទ័ពវៀតណាម។
ឯកសារយោង[កែប្រែ]
- ↑ ១,០ ១,១ ១,២ ១,៣ ១,៤ ១,៥ Kane, Solomon (2007) (ជាfr). Dictionnaire des Khmers rouges. Aux lieux d'être. pp. 349 sq. ល.ស.ប.អ. 978-2-916063-27-0. https://books.google.com/books?id=fOc-AQAAIAAJ&q=dictionnaire+des+khmers+rouges. Cite error: Invalid
<ref>tag; name ":0" defined multiple times with different content - ↑ Kiernan, Ben (2008-10-01) (ជាen). The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia Under the Khmer Rouge, 1975-79. Yale University Press. pp. 89–90. ល.ស.ប.អ. 978-0-300-14299-0. https://books.google.com/books?id=Mq8sAcvg-AgC&dq=%22So+Phim%22&pg=PA90.
- ↑ Short, Philip (2007-04-01) (ជាen). Pol Pot: Anatomy of a Nightmare. Henry Holt and Company. pp. 231. ល.ស.ប.អ. 978-1-4299-0093-5. https://books.google.com/books?id=XW24koscGMkC&q=Philip+Short%5B%C2%AB+Pol+Pot,+anatomy+of+a+nightmare+%C2%BB%5D,.
- ↑ Hayes, Michael (1998-10-02). "The legacy of Achar Hem Chieu". Phnom Penh Post (in អង់គ្លេស). Retrieved 2022-09-30.
- ↑ Kiernan, Ben (2008-10-01) (ជាen). The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia Under the Khmer Rouge, 1975-79. Yale University Press. pp. 265. ល.ស.ប.អ. 978-0-300-14299-0. https://books.google.com/books?id=Mq8sAcvg-AgC&dq=%22So+Phim%22&pg=PA90.
- ↑ Chon, Gina (2011-06-03) (ជាen). Behind the Killing Fields: A Khmer Rouge Leader and One of His Victims. pp. 115. ល.ស.ប.អ. 978-0-8122-0159-8. https://books.google.com/books?id=lh1xLeCJaG0C&dq=%22So+Phim%22&pg=PA115.
- ↑ Chandler, David Porter (1988) (ជាen). Pol Pot Plans the Future: Confidential Leadership Documents from Democratic Kampuchea, 1976-1977. pp. 7. ល.ស.ប.អ. 978-0-938692-35-5. https://books.google.com/books?id=OBlkQgAACAAJ&q=pol+pot+plans.
- ↑ (ជាen) The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia Under the Khmer Rouge, 1975-79. 2008-10-01. pp. 324. ល.ស.ប.អ. 978-0-300-14299-0. https://books.google.com/books?id=Mq8sAcvg-AgC&dq=%22So+Phim%22&pg=PA90.
- ↑ Kiernan, Ben (2008-10-01) (ជាen). The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia Under the Khmer Rouge, 1975-79. Yale University Press. pp. 354. ល.ស.ប.អ. 978-0-300-14299-0. https://books.google.com/books?id=Mq8sAcvg-AgC&dq=%22So+Phim%22&pg=PA90.
- ↑ Kiernan, Ben (2008-10-01) (ជាen). The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia Under the Khmer Rouge, 1975-79. Yale University Press. pp. 394. ល.ស.ប.អ. 978-0-300-14299-0. https://books.google.com/books?id=Mq8sAcvg-AgC&dq=%22So+Phim%22&pg=PA90.
- ↑ Kiernan, Ben (2008-10-01) (ជាen). The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia Under the Khmer Rouge, 1975-79. Yale University Press. pp. 313. ល.ស.ប.អ. 978-0-300-14299-0. https://books.google.com/books?id=Mq8sAcvg-AgC&dq=%22So+Phim%22&pg=PA90.
- ↑ Thion, Serge (1981) (ជាfr). Khmers rouges!: matériaux pour l'histoire du communisme au Cambodge. J.-E. Hallier, Albin Michel. pp. 177. ល.ស.ប.អ. 978-2-86297-050-9. https://books.google.com/books?id=cpEcAAAAMAAJ&q=Serge+Thion+et+Ben+Kiernan,+Khmers+rouges+!+:+mat%C3%A9riaux+pour+l'histoire+du+communisme+au+Cambodge.
- ↑ Kiernan, Ben (2008-10-01) (ជាen). The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia Under the Khmer Rouge, 1975-79. Yale University Press. pp. 274. ល.ស.ប.អ. 978-0-300-14299-0. https://books.google.com/books?id=Mq8sAcvg-AgC&dq=%22So+Phim%22&pg=PA90.
- ↑ Hamel, Bernard (1980) (ជាfr). Résistances en Indochine: 1975-1980. IREP. ល.ស.ប.អ. 978-2-86539-001-4. https://books.google.com/books?id=GBZpJnBy_goC&q=phim.
- ↑ Chanda, Nayan (1988) (ជាen). Brother Enemy: The War After the War. Collier Books. pp. 255. ល.ស.ប.អ. 978-0-02-049361-7. https://books.google.com/books?id=eqtnQgAACAAJ&q=chanda+brother+ennemy.