អូរកែវ
អូរកែវ | |
— កំពង់ផែអូរកែវ — | |
ទីតាំងនៅកម្ពុជាក្រោម | |
កូអដោនេ: 10°15′17″N 105°9′6″E / 10.25472°N 105.15167°E | |
---|---|
ប្រទេស | កម្ពុជាក្រោម |
ខេត្ត | ខេត្តមាត់ជ្រូក |
ស្រុក | ស្រុកបាថេរ |
ល្វែងម៉ោង | ម.ស.ស.+៧ (ម.ស.ស.+៧) |
អូរកែវ (យួន:Óc Eoដែលជាការកត់សម្លេងតាមពាក្យខ្មែរ) គឺជាស្ថានីយបុរាណវត្ថុនៅស្រុកថ្វាយសឺននៅភាគខាងត្បូងខេត្តអានយ៉ាង វៀតណាម នៅតំបន់ដីសណ្ដទន្លេមគេង្គនៅវៀតណាម។ វាក៏ជាឃុំមួយនៃឃុំសម័យទំនើបរបស់វៀតណាមដែរ។ អូរកែវប្រហែលធ្លាប់ជាកំពង់ផែដ៏មមាញឹកនៃ នគរវ្នំ រវាងសតវត្សទី១ និងទី៧គ.ស.។ ពួកអ្នកប្រាជ្ញប្រើពាក្យ វប្បធម៌អូរកែវ សំដៅលើវប្បធម៌សម្ភារៈបុរាណនៃតំបន់ដីសណ្ដមេគង្គដែលត្រូវបានធ្វើការកត់សម្គាល់ដោយវត្ថុបុរាណជាច្រើនដែលបានមកនៅអូរកែវតាមរយៈការស្វែងរកខាងបុរាណវត្ថុវិទ្យាយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់។
ស្ថានីយ៍បុរាណវត្ថុ
[កែប្រែ]កំណាយនៅអូរកែវបានចាប់ផ្ដើមនៅថ្ងៃ ១០កុម្ភៈ ១៩៤២ បន្ទាប់ពីពួកបុរាណវិទូបារាំងបានរកឃើញស្ថានីយ៍នេះតាមរយៈការប្រើប្រាស់ការថតរូបពីលើអាកាស។ កំណាយទីមួយត្រូវបានដឹកនាំដោយលោកលូវីស-ម៉ាលឡឺហ្រេត។ ស្ថានីយ៍គ្របដណ្ដប់៤៥០ហ.ត.។
អូរកែវស្ថិតនៅក្នុងបណ្ដាញនៃអូរបុរាណជាច្រើនដែលខ្វាត់ខ្វែងដែនដីរាបស្មើទាបនៃដីសណ្ដមេគង្គ។ មួយក្នុងចំណោមអូរទាំងនោះភ្ជាប់អូរកែវទៅកាន់ផែសមុទ្រទីប្រជុំជន ដែលកាលណោះមួយទៀតទៅ៤២ម៉ាយ ឦសានឆៀងខាងជើងទៅអង្គរបុរី។ អូរកែវគឺត្រូវបានបែងចែកជាពីរតាមបណ្ដោយដោយអូរមួយ និងមានអូរទទឹងបួនរួមគ្នាដែលផ្ទះជាច្រើនទ្រគរគ្នាប្រហែលជាត្រូវបាននៅខាងៗ។ [១]
ស្ថានីយបុរាណវិទ្យាដែលឆ្លុះបញ្ចាំងវប្បធម៌សម្ភារៈនៃអូរកែវរីកសាយភាយពាសពេញវៀតណាមខាងត្បូង ប៉ុន្តែភាគច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាច្រើននៅតំបន់នៃដីសណ្ដទន្លេគង្គទៅភាគខាងត្បូង និងខាងលិចនៃទីក្រុងហូជីមិញ។ ស្ថានីយ៍គួរឱ្យកត់សម្គាល់បំផុត ម្ខាងទៀតមកពីអូរកែវខ្លួនឯង គឺនៅខាងជើងថាបម្វឺយនៃទន្លេទៀនយ៉ាង ដែលក្នុងចំណោមសំណល់ផ្សេងៗជាច្រើន គោលថ្មចារឹកមួយជាមួយអក្សរសំស្ក្រឹតសតវត្សទី៦ត្រូវបានគេរកឃើញ។
ការថតរូបពីលើអាកាសនៅឆ្នាំ១៩៥៨ បានឱ្យដឹងថាកំឡុងសម័យវ្នំ ដៃនៃមេគង្គបានចូលទៅក្នុងឈូងសមុទ្រថៃក្នុងបរិវេណតាកែវ ដែលក្រោយមកទៀតលើខ្សែច្រាំងប៉ុន្តែតាំងពីពេលនោះមកបានបែកខ្ញែកតាមចន្លោះខ្លះពីសមុទ្រជាលទ្ធផលនៃការនាំមកនូវដីល្បប់។ នៅពេលនោះ តាកែវត្រូវបានភ្ជាប់ដោយប្រឡាយមួយជាមួយអូរកែវ ដែលអនុញ្ញាតវាអោយចូលដល់ឈូងសមុទ្រនេះ។[២] របាយចែកនៃមេគង្គដែលបានបង្ហាញឱ្យឃើញនៅក្នុងការថតរូបពីលើអាកាសប្រហែលជា សេអេនណុស បានវែកញែកក្នុងភូមិសាស្ត្ររបស់ខ្លោឌៀសផ្តូលេមី ជាសាខាខាងលិចនៃមេគង្គ ដែលផ្តូលេមីហៅថា ឃុតទាំររីស។[៣]
សំណល់
[កែប្រែ]សំណល់នានាដែលបានរកឃើញនៅអូរកែវរួមមានគ្រឿងស្មូន ឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ គ្រឿងអលង្ការ ពុម្ពសម្រាប់ធ្វើគ្រឿងអលង្ការ កាក់ និងបដិមាករសាសនាជាច្រើន។[៤] ចំណោមការរកឃើញជាច្រើនគឺជាគ្រឿងអលង្ការមាសដែលចម្លងតាមកាក់មកពីចក្រភពរ៉ូមនៃសម័យអាន់តូនិននូស។[៥] សំណល់ជាច្រើនត្រូវបានគេប្រមូលនិងតាំងពិព័រណ៍នៅសារមន្ទីរប្រវត្តិសាស្ត្រវៀតណាមនៅទីក្រុងហូជីមិញ។
ចំណោមកាក់ទាំងនោះបានរកឃើញនៅអូរកែវដោយលោកម៉ាលឡឺហ្រេតគឺប្រាំបីបានបង្កើតឡើងដោយប្រាក់ដែលលេចរូបមាន់បារាំង (Crested Argus) ជាក់ស្ដែងបានបោះនៅវ្នំ។[៦]
អូរកែវ និង វ្នំ
[កែប្រែ]អូរកែវត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាកម្មសិទ្ធិទៅនឹងនគរវ្នំ (扶南) ដែលបានចម្រើនរុងរឿងនៅដីសណ្ដមេគង្គរវាងសតវត្សទី១និងទី៦គ.ស.។ នគរវ្នំត្រូវបានធ្វើឱ្យយើងដឹងដោយស្នាដៃនៃពួកអ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រចិនបុរាណ ជាពិសេសពួកអ្នកសរសេរពីប្រវត្តិសាស្ត្ររាជវង្ស ដែលនៅពេលនោះបានទាញចេញពីសក្ខីភាពនៃពួកអ្នកការទូតនិងអ្នកដំណើរចិន និងពួកគណៈទូតបរទេស (រួមមានវ្នំ) ទៅកាន់អធិរាជវាំងចិន។ ពិតមែនហើយ ឈ្មោះ ហ៊្វូណាន (វ្នំ) ខ្លួនឯង គឺជាការប្រឌិតឡើងដោយពួកអ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រចិន និងមិនឃើញមាននៅក្នុងកំណត់ត្រាបុរាណលេខន៍នៃវៀតណាម រឺ កម្ពុជាបុរាណឡើយ។ ដោយសារប្រភពចិន យ៉ាងណាៗ វាត្រូវបានគេកំណត់ថាជាអង្គនយោបាយដែលគេបានហៅថា ហ៊្វូណន ដោយចិនគឺជាអង្គនយោបាយដែលស្ថិតនៅតំបន់ដីសណ្ដមេគង្គ។ ជាលទ្ធផលមួយ ការស្រាវជ្រាវខាងបុរាណវត្ថុនៅក្នុងតំបន់នោះអាចត្រូវបានគេចុះកាលបរិច្ឆេទត្រឡប់ទៅសម័យវ្នំត្រូវបានគេបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណជាមួយនយោបាយាង្គជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃវ្នំ។ ការរុករកនៅអូរកែវ និងស្ថានីយ៍ដែលពាក់ព័ន្ធគឺជាប្រភពបឋមរបស់យើងសម្រាប់វប្បធម៌សម្ភារៈនៃវ្នំ។
អ្នកប្រវត្តិវិទូយួនហា-វ៉ានតានបានចោទសួរថាតើស្លាកស្នាមដំណែលដែលបានកកាយរកឃើញនៅអូរកែវជារបស់វ្នំ ជាទិដ្ឋភាពនៃកង្វះតម្រាខ្មែរណាមួយទាំងស្រុងដែលទាក់ទងនឹងនគរដែលមានឈ្មោះនេះ: លោកបានលើកឡើងថាអូរកែវបានងើបផុសឡើងបន្តិចម្ដងៗជាមជ្ឈមណ្ឌលសេដ្ឋកិច្ចនិងវប្បធម៌នៃដីសណ្ដមេគង្គ និងរួមជាមួយទីតាំងសំខាន់នៅផ្លូវសមុទ្រអាស៊ីអាគ្នេយ៍ បានក្លាយជាទីកន្លែងជួបគ្នាសម្រាប់ពួកសិប្បករនិងពួកឈ្មួញ ដែលបានផ្ដល់លក្ខខណ្ឌសាកសមចំពោះនគរូបនីយកម្ម ដែលទទួលឥទ្ធិពលរបស់បរទេសដែលជាលំដាប់បានលើកកម្លាំងដល់ការរីកចម្រើនខាងក្នុង។[៧]
អូរកែវជាកត្តិគរៈនៃផ្តូឡេមី
[កែប្រែ]អូរកែវប្រហែលធ្លាប់ជាកំពង់ផែដែលបានស្គាល់ដោយពួករ៉ូមថាជាកត្តិគរៈ។[៨] កត្តិគរៈគឺជាឈ្មោះដែលបានផ្ដល់ដោយអ្នកភូមិសាស្ត្រនៃអាឡិចសង់ទ្រីសតវត្សទី២នៃគ.ស. លោកខ្លោឌៀស-ផ្តូឡេមីចំពោះដែនដីលើខ្សែច្រាំងខាងកើតបំផុតនៃសមុទ្រឥណ្ឌា (ដោយសារកំហុសការគូស) ប្រាំបីអង្សារកន្លះខាងត្បូងនៃភូមធ្យរេខា។[៩] ក្បួនអ្នកប្រាជ្ញឥឡូវបានកំណត់ថាកត្តិគរៈរបស់ផ្តូឡេមីគឺប្រាំបីអង្សារកន្លះខាងជើងភូមធ្យរេខា និងគឺជាលំនាំមុននៃសៃហ្គនជាកំពង់ផែសំខាន់ និងភណ្ឌាគារនៅមាត់ទន្លេមេគង្គ។[១០]
ចន-ខេវ៉ឺហ៊ាលបានសន្និដ្ឋាននៅឆ្នាំ១៧៦៧ថាកត្តិគរៈគឺជាកំពង់ផែដីសណ្ដមេគង្គបន្ទាយមាស (ឥឡូវហាទៀង) មិនឆ្ងាយពីអូរកែវទេ។[១១] ចម្លើយបកស្រាយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយចឺរ៉ឺមី អ៊ែចស៊ីអ៊ែសឌេវិដសុនចំពោះការសិក្សាម៉ត់ចត់មួយនៃហាទៀងក្នុងបរិបទប្រវត្តិសាស្ត្រ របស់ខ្លួននិងនៅក្នុងទំនាក់ទំនងនឹងអូរកែវ ជាចាំបាច់សម្រាប់ការយល់ដឹងត្រឹមត្រូវនិងការបកស្រាយនូវស្ថានីយ៍នេះ នៅតែគ្មានចម្លើយ។[១២]
ឈ្មោះកត្តិគរៈប្រហែលត្រូវបានទាញចេញពីសំស្ក្រឹត កិរ្តិនគរ कीर्ति- नगर ទីក្រុងល្បី រឺ កុត្តិនគរ कोटि-नगर ទីក្រុងខ្លាំងរឹងមាំ។[១៣] បិតានៃប្រវត្តិសាស្ត្រអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដំបូងគេ លោកហ្សក-សឺដេសបាននិយាយថា: នៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សទី៣ វ្នំបានបង្កើតទំនាក់ទំនងជាច្រើនរួចហើយជាមួយចិន និងឥណ្ឌា ហើយវាមិនគួរឱ្យសង្ស័យទេនៅតាមឆ្នេរខាងលិចនៃឈូងសមុទ្រសៀមថាជាចំណុចដ៏ឆ្ងាយបំផុតបានទៅដល់ដោយពួកនាវិកលិន (ក្រិក)គឺត្រូវបានរកឃើញ ដែលជាកំពង់ផែនៃកត្តិគរៈបានវែកញែកដោយផ្តូឡេមី។[១៤] ការវិនិច្ឆ័យពីទិសដៅចេញទូកដែលបានផ្ដល់ដោយអ្នកដើរសមុទ្រអេឡិចស៊ែនដឺរ ប៊្យរ៉ឹន-ឡានស្ត្រឺមបានសន្និដ្ឋានថា Cattigara សណ្ដូកនៅមាត់នៃទន្លេមេគង្គ។[១៥] អេ.អ៊ែច.-ឈ្រិសស្ថលបាននិយាយនៅឆ្នាំ១៩៧៩ថាវត្តមាននៃវត្ថុមួយចំនួន យ៉ាងណាៗក្នុងចំនួនតិចតួច ពីបូព៌ារ៉ូមបានបន្ថែមទម្ងន់ខ្លះដល់ការប៉ាន់ស្មានថាអូរកែវជាកត្តិគរៈដោយផ្តូឡេមី។[១៦] អ្នកប្រាជ្ញតន្តីអាល្លឺម៉ង់ដ៏ល្បីឈ្មោះ លោកអាល់ប្រិច-ជ្ទិឡឺបានគាំទ្រការយល់ឃើញ ដោយនិយាយថា:
ដោយរឿងរ៉ាវនៃការធ្វើដំណើរសមុទ្រនៃអេឡិចស៊ែនដឺរយោងតាមផ្តូឡេមី កត្តិគរៈជាក់ស្ដែងអាចស្ថិតនៅដីសណ្ដមេគង្គតែមួយគត់ប៉ុណ្ណោះ ពីព្រោះអេឡិចស៊ែនដឺរបានទៅតាមបណ្ដោយឆ្នេរសមុទ្រខាងកើតនៃទៀបកោះម៉ាឡាកា ឆ្ពោះទៅខាងជើងបាងកក ចាប់ពីកន្លែងនោះមកដូចគ្នាគ្រាន់តែនៅតាមបណ្ដោយឆ្នេរសមុទ្រនេះឆ្ពោះទៅខាងកើតឆៀងខាងត្បូង និងដូច្នេះក៏ទៅដល់កត្តិគរៈហើយ។ យើងគ្មានលឺពីការផ្លាស់ប្ដូររយៈផ្លូវណាមួយទៀតឡើយ។ ជាការបន្ថែម នៅអូរកែវ កន្លែងលក់ដូរមួយបានកាយរកឃើញនៅដីសណ្ដមេគង្គខាងលិច នៅក្នុងនគរវ្នំបុរាណ ការរកឃើញនៃរ៉ូមចាប់ពីសតវត្សទី២ក្រោយពីឈ្រីស្តបានមកបំភ្លឺ។[១៧]
ដោយបាននាំផ្លូវដោយផ្តូឡេមី ពួកអ្នកស្រាវជ្រាវពិភពថ្មីដើមឡើយក៏បានព្យាយាមដើម្បីស្វែងរកផ្លូវទៅកាន់កត្តិគរៈដែរ។ នៅលើផែនទីពិភពលោក១៤៨៩ដែលបានបង្កើតឡើងដោយលោកហឹន្រីគុស-ម៉ាតតឺលូស-ហ៊្គាំរម៉ាណុស ផ្អែកលើស្នាដៃរបស់លោកផ្តូឡេមី អាស៊ីបានបញ្ចប់នៅលើចំណុចអាគ្នេយ៍ក្នុងជ្រោយមួយរបស់ខ្លួន ជ្រោយCattigara។ សំណេរនៃការធ្វើដំណើរ១៤៩៩របស់គាត់ លោកអាមេរីហ្គូ-វ៉េស្ប៉ុសឈីបាននិយាយថាលោកបានសង្ឃឹមទៅដល់ម៉ាឡាកាដោយការចេញក្ដោងឆ្ពោះទៅខាងលិចពីអេស្ប៉ាញឆ្លងកាត់មហាសមុទ្រខាងលិច (អាត្លង់ទិក) ក្បែរជ្រោយCattigaraទៅកានស៊ីនុសម៉ានុស មហាឈូងសមុទ្រដែលសណ្ដូកទៅខាងកើតនៃឧបទ្វីបមាស (ទៀបកោះម៉ាឡេ) នៅក្នុងជ្រោយនៃCattigaraបានបង្កើតចំណុចនៅភាគអាគេ្នយ៍។ ស៊ីនុសម៉ានុស រឺ មហាឈូងសមុទ្រគឺជាក់ស្ដែងជាឈូងសមុទ្រថៃ។[១៨]
ការស្រាវជ្រាវរកស្យ៉ាមបារបស់លោកកូឡុន
[កែប្រែ]គ្រីស្តូវ៉ាល់-កូឡុន នៅក្នុងដំណើរសមុទ្រលើកទីបួននិងចុងក្រោយរបស់លោក១៥០២-១៥០៣ បានធ្វើផែនការដើម្បីទៅតាមឆ្នេរសមុទ្រចាម្ប៉ាឆ្ពោះទៅខាងត្បូងក្បែរៗជ្រោយCattigara និងចុងក្ដោងឆ្លងកាត់ទ្វារសមុទ្រដែលញែកCattigaraពីពិភពថ្មី ទៅក្នុងស៊ីនុសម៉ានុសទៅកាន់ម៉ាឡាកា។ នេះគឺជាច្រកផ្លូវ ដែលលោកបានគិតថាម៉ាកូ-ប៉ូឡូបានទៅពីចិនទៅឥណ្ឌានៅឆ្នាំ១២៩២។ [១៩] លោកកូឡុនបានចេញផែនការប្រទះគ្នាដោយចៃដន្យជាមួយបេសនកម្មបញ្ជូននៅពេលដូចគ្នាពីព័រទុយហ្គាល់ទៅក្បែរជ្រោយសង្ឃឹមល្អក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកវ៉ាស្កុ-ដឹ-ហ្គាំងម៉ា និងបានពាំនាំសំបុត្រសេចក្ដីទុកចិត្តជាច្រើនពីពួកក្សត្រអេស្ប៉ាញទៅជូនលោកដឹ-ហ្គាំងម៉ា។[២០] ការទៅដល់ការៀយនៅលើឆ្នេរសមុទ្រកូស្តារីកា លោកកូឡុនបានគិតថាលោកគឺនៅជិតរ៉ែមាសនៃចាម្ប៉ា។ ថ្ងៃ ៧កក្កដា ១៥០៣ លោកបានសរសេរមកពីហ្សាម៉ាអ៊ីក: ខ្ញុំបានទៅដល់ដែនដីការៀយហើយ... ទីនេះ ខ្ញុំបានទទួលព័ត៌មាននៃអណ្ដូងរ៉ែមាសនៃស្យ៉ាមបា [ចាម្ប៉ា] ដែលខ្ញុំកំពុងរក។[២១]
ឯកសារយោង
[កែប្រែ]- ↑ Paul Lévy, “Recent Archaeological Researches by the École Français d’Extrême Orient, French Indo-China, 1940-1945”, in Kalidas Nag (ed.), Sir William Jones: Bicentenary of his Birth Commenoration Volume, 1746-1946, Calcutta, Royal Asiatic Society of Bengal, 1948, pp.118-19; paraphrased in R. C. Majumdar, Ancient Indian colonisation in South-East Asia, Baroda, B.J. : Sandesara, 1963, pp.12-13.
- ↑ Aulis Lind, “Ancient canals and environments of the Mekong Delta, Vietnam”, Journal of Geography, vol.79, no.2, February 1980, pp.74-75.
- ↑ Identified as such by C. E. Gerini, Researches on Ptolemy's Geography of Eastern Asia; Asiatic Society Monographs, Vol. I, 1909, pp.193, 775 and Albert Herrmann, „Die alten Verkehrswege zwischen Indien und Süd-China nach Ptolemäus“, Zeitschrift der Gesellschaft für Erdkunde zu Berlin, 1913, pp.771-787, p.784. [១] English translation at: [២]
- ↑ Louis Malleret, “Le trace de Rome en Indochine”, in Zeki Velidi Togan (ed.), Proceedings of the Twenty-Second International Congress of Orientalists held at Istanbul, 1951, Vol.II, Communications, Leiden, Brill, 1957, pp.332-347.
- ↑ Brigitte Borell, ”Some Western Imports assigned to the Oc Eo Period Reconsidered”, in Jean-Pierre Pautreau et al. (eds.), From Homo Erectus to the Living Traditions: Choice of Papers from the 11th International Conference of the European Association of Southeast Asian Archaeologists, Bougon, 25th-29th September 2006, Chiang Mai, Siam Ratana, c2008, pp.167-174.
- ↑ Lương Ninh, “Óc Eo - Cảng thị quốc tế của Vương quốc Phù Nam (Óc Eo – International Trade Port of Funnan Kingdom)”, Khảo cổ học / Vietnam Archaeology, 3, 2011, pp.39-44.
- ↑ Ha Van Tan, "Óc Eo : Endogenous and Exogenous Elements", Viet Nam Social Sciences, 1-2 (7-8), 1986, pp. 91-101.
- ↑ Adhir Chakravarti, “The Economic Foundations of Three Ancient Civilazations of South-eas t Asia: Borobudur, Dvararavati and Angkor: Preliminary Report of a Study Tour in some countries of South-east Asia in April–May 1985”, in Haraprasad Ray (ed.), Studies on India, China, and South East Asia: Posthumous Papers of Prof. Adhir Chakravarti, Kolkata, R.N. Bhattacharya, 2007, p.89; and Adhir Chakravarti, “International Trade and Towns of Ancient Siam”, Our Heritage: Bulletin of the Department of Post-graduate Training and Research, Sanskrit College, Calcutta, vol.XXIX, part I, January–June 1981, pp1-23, nb p.9. An alternative proposed by J. L. Moens was that the name derived from the Sanskrit, Koti-nagara “Cape City”, referring to its location near Cape Ca Mau, the southern point of Indochina: J. L. Moens, "De Noord-Sumatraanse Rijken der Parfums en specerijen in Voor-Moslimse Tijd," Tijdschrift voor Indische Taal-, Land- en Volkenkunde, LXXXV, 3, 1955, pp.325-336, p.335; also J. L. Moens, "Kotinagara het antieke handescentrum op Yava's. Eindpunt," Tijdschrift voor Indische Taal-, Land- en Volkenkunde, LXXXV, 3, 1955, pp. 437-48, p.448.
- ↑ Paul Schnabel, „Die Entstehungsgeschichte des kartographischen Erdbildes des Klaudios Ptolemaios“, Sitzungsberichte der Preussischen Akademie der Wissenschaften: Philosophisch-Historische Klasse, Verlag der Akademie der Wissenschaften, Bd.XIV, 1930, S.214-250, nb 239-243. Erich Polaschek, ‘Ptolemy's "Geography" in a New Light’, Imago Mundi, Vol. 14, (1959), pp. 17-37, nb pp.25 & 35. Bagrow, L. (January 1, 1945). "The Origin of Ptolemy's Geographia". Geografiska Annaler 27: 318–387, nb 322-323. ISSN 16513215. DOI:10.2307/520071.
- ↑ Albert Herrmann, “Der Magnus Sinus und Cattigara nach Ptolemaeus”, Comptes Rendus du 15me Congrès International de Géographie, Amsterdam, 1938, Leiden, Brill, 1938, tome II, sect. IV, Géographie Historique et Histoire de la Géographie, pp.123-8; Louis Malleret, L’Archéologie du delta du Mékong, Tome Troisiéme, La culture du Fu-nan, Paris, 1962, chap.XXV, “Oc-Èo et Kattigara”, pp.421-54.
- ↑ John Caverhill, “Some Attempts to ascertain the utmost Extent of the Knowledge of the Ancients in the East Indies”, Philosophical Transactions, vol.57, 1767, pp.155-174.
- ↑ Jeremy H.C.S. Davidson, “Archaeology in Southern Viet-Nam since 1954”, in R. B. Smith and W. Watson (eds.), Early South East Asia: Essays in Archaeology, History, and Historical Geography, New York, Oxford University Press, 1979, pp.215-222, see p.216.
- ↑ Adhir K. Chakravarti, “Early Sino-Indian Maritime Trade and Fu-Nan”, D.C. Sircar (ed.), Early Indian Trade and Industry, Calcutta, University of Calcutta Centre of Advanced Study in Ancient Indian History and Culture, Lectures and Seminars, no.VIII-A, part I, 1972, pp. 101-117; see also India and South-East Asia Socio-econo-cultural Contacts, edited by N.N. Bhattacharyya, Kolkata, Punthi Pustak, 1998, p.413.
- ↑ George Coedès, “Some Problems in the Ancient History of the Hinduized States of South-East Asia”, Journal of Southeast Asian History, vol.5, no.2, September 1964, pp.1-14. Coedès clarified what he meant in his book, Les Peuples de la Péninsule Indochinoise: Histoire - Civilisations (Paris, Dunod, 1962, pp.62, translated by H.M. Wright, The Making of South East Asia, Berkeley, University of California Press, 1966, p.58-59): “Now Fu-nan occupied a key position with regard to the maritime trade routes, and was inevitably a port of call both for the navigators who went through the Straits of Malacca and for those – probably more numerous – who made the transit over one of the isthmuses of the Malay Peninsula. Fu-nan may even have been the terminus of voyages from the Eastern Mediterranean, if it is the case that the Kattigara mentioned by Ptolemy was situated on the western coast of Indochina on the Gulf of Siam”.
- ↑ Bjorn Landström, The quest for India : a History of Discovery and Exploration from the Expedition to the Land of Punt in 1493 B.C. to the Discovery of the Cape of Good Hope in 1488 A.D., in words and pictures, London, Allen & Unwin, 1964, p.56.
- ↑ A.H. Christie, “Lin-i, Fu-nan, Java”, in R. B. Smith and W. Watson (eds.), Early South East Asia: Essays in Archaeology, History, and Historical Geography, New York, Oxford University Press, 1979, pp.281-7, see p. 286.
- ↑ Albrecht Dihle, Umstrittene Daten: Untersuchenen zum Auftreten der Griechen an Roten Meer, Köln und Opladen, Westdeutsch Verlag, 1964, S.30.
- ↑ Albert Herrmann, “Der Magnus Sinus und Cattigara nach Ptolemaeus”, Comptes Rendus du 15me Congrès International de Géographie, Amsterdam, 1938, Leiden, Brill, 1938, tome II, sect. IV, Géographie Historique et Histoire de la Géographie, pp. 123-8
- ↑ George E. Nunn, ‘The Three Maplets attributed to Bartholomew Columbus’, Imago Mundi, vol.9, 1952, 12-22, p.15; Helen Wallis, ‘What Columbus Knew’, History Today, vol.42, May 1992, pp.17-23; Edmundo O'Gorman, The Invention of America: An Inquiry into the Historical Nature of the New World and the Meaning of its History, Bloomington, Indiana University Press, 1961, pp.106-122.
- ↑ The letter, dated 14 March 1502, is published in Martin Fernandez de Navarrete, Coleccion de los Viages y Descubrimientos, 2nd. edn., Madrid, Imprenta Nacional, 1858, p.430; the covering letter to Columbus is published in A. Millares Carlo (ed.), Historia de las Indias por Fray Bartólome de las Casas, México, Fondo de Cultura Economica, 1951, Lib.2, cap.iv, pp.219-20.
- ↑ Letter dated 7 July 1503; quoted in J.M. Cohen (ed.), The Four Voyages of Christopher Columbus, Harmondsworth, Penguin, 1969, p.287.
ប្រភព
[កែប្រែ]វិគីមេឌាទូទៅមានមេឌាដែលទាក់ទងទៅនឹង: វ្នំ |
វិគីមេឌាទូទៅមានមេឌាដែលទាក់ទងទៅនឹង: អូរកែវ |
វប្បធម៌បុរេប្រវត្តិវៀតណាម |
---|
យុគថ្មបំបែក |
វប្បធម៌សឺនវី (២០០០០-១២០០០ម.គ.) |
យុគថ្មកណ្ដាល |
វប្បធម៌ហ្វប៊ិញ (១២០០០-១០០០០ម.គ.) |
យុគថ្មរំលីង |
វប្បធម៌បាក់ឝឺន (១០០០០-៨000ម.គ.) |
វប្បធម៌ឃ្វីញវ៉ាន់ (៨០០០-៦០០០ម.គ.) |
វប្បធម៌ដាប៊ូត (៦០០០-៥០០០ម.គ.) |
យុគសំរិទ្ធិ |
វប្បធម៌ភូងង្វៀន (៥០០០-៤០០០ម.គ.) |
វប្បធម៌ដូងឌើក (៤០០០-២៥០០ម.គ.) |
វប្បធម៌ហ្កកមូន (២៥០០-២០០០ម.គ.) |
យុគដែក |
វប្បធម៌ឌងស៊ើន (២០០០ម.គ.-២០០គ.ស.) |
វប្បធម៌សាហ៊្វីញ (១០០០ម.គ.-២០០គ.ស.) |
វប្បធម៌អូរកែវ (១-៦៣០គ.ស.) |
- Albert Herrmann, “Der Magnus Sinus und Cattigara nach Ptolemaeus”, Comptes Rendus du 15me Congrès International de Géographie, Amsterdam, 1938, Leiden, Brill, 1938, tome II, sect. IV, Géographie Historique et Histoire de la Géographie, pp. 123–8. [៣] English translation at [៤]
- Albert Herrmann, “South-Eastern Asia on Ptolemy’s Map”, Research and Progress: Quarterly Review of German Science, vol.V, no.2, March-April 1939, pp.121-127, p.123.
- Albert Herrmann, Das Land der Seide und Tibet in Lichte der Antike, Leipzig, 1938, pp. 80, 84.
- Louis Malleret, L’Archéologie du delta du Mékong, Tome Troisiéme, La culture du Fu-nan, Paris, 1962, chap.XXV, “Oc-Èo et Kattigara”, pp. 421–54.
- John Caverhill, “Some Attempts to ascertain the utmost Extent of the Knowledge of the Ancients in the East Indies”, Philosophical Transactions, vol.57, 1767, pp. 155–174.
- Adhir K. Chakravarti, “Early Sino-Indian Maritime Trade and Fu-Nan”, D.C. Sircar (ed.), Early Indian Trade and Industry, Calcutta, University of Calcutta Centre of Advanced Study in Ancient Indian History and Culture, Lectures and Seminars, no.VIII-A, part I, 1972, pp. 101–117.
- George Cœdès, “Fouilles en Cochinchine: Le Site de Go Oc Eo, Ancien Port du Royaume de Fou-nan”, Artibus Asiae, vol.10, no.3, 1947, pp. 193–199.
- George Coedès, review of Paul Wheatley, The Golden Khersonese (Kuala Lumpur, 1961), in T'oung Pao 通報, vol.49, parts 4/5, 1962, pp. 433–439.
- George Coedès, “Some Problems in the Ancient History of the Hinduized States of South-East Asia”, Journal of Southeast Asian History, vol.5, no.2, September 1964, pp. 1–14.
- Albrecht Dihle, “Serer und Chinesen”, in Antike und Orient: Gesammelte Aufsätze, Heidelberg, Carl Winter, 1984, S.209.
- J.W. McCrindle, Ancient India as described by Ptolemy, London, Trubner, 1885, revised edition by Ramachandra Jain, New Delhi, Today & Tomorrow’s Printers & Publishers, 1974, p. 204:
- George E. Nunn, ‘The Three Maplets attributed to Bartholomew Columbus’, Imago Mundi, 9 (1952), 12-22, page 15; and Helen Wallis, ‘What Columbus Knew’, History Today, 42 (May 1992), 17-23.
- Quoted in J.M. Cohen (ed.), The Four Voyages of Christopher Columbus, Harmondsworth, Penguin, 1969, p. 287.
- Ha Van Tan, "Oc Eo: Endogenous and Exogenous Elements", Viet Nam Social Sciences, 1-2 (7-8), 1986, pp. 91–101.
- R. Stein, “Le Lin-yi 林邑, sa localisation, sa contribution à la formation de Champa et ses liens avec la Chine”, Han-Hiue 漢學, Bulletin du Centre d’Études sinologiques de Pékin, vol.II, pts.1-3, 1948, pp. 115, 122-3.
- R. Stein, review of Albert Herrmann, Das Land der Seide und Tibet im Lichte der Antike (Leipzig, 1938), in Bulletin de l’École Française d’ Extrême-Orient, tome XL, fasc.2, 1940, p. 459.
- Paul Lévy, “Le Kattigara de Ptolémée et les Étapes d’Agastya, le Héros de l’Expansion Hindoue en Extrême-Orient”, in XXIe Congrès Internationale des Orientalistes, Paris, 1948, Actes, Paris, Société Asiatique de Paris, 1949, p. 223.
- Paul Demiéville, review of R. Stein, “Le Lin-yi 林邑”, (Han-Hiue 漢學, vol.II, pts.1-3, 1948), in T'oung Pao 通報, vol.40, livres 4/5, 1951, pp. 336–351, n.b. pp. 338, 341.
- Paul Lévy, “Recent Archaeological Researches by the École Français d’Extrême Orient, French Indo-China, 1940-1945”, in Kalidas Nag (ed.), Sir William Jones: Bicentenary of his Birth Commenoration Volume, 1746-1946, Calcutta, Royal Asiatic Society of Bengal, 1948, pp. 118–19; paraphrased in R. C. Majumdar, Ancient Indian colonisation in South-East Asia, Baroda, B.J. : Sandesara, 1963, pp. 12–13.
- Pierre-Yves Manguin, “The archaeology of Fu Nan in the Mekong River Delta: the Oc Eo culture of Viet Nam ”, in Nancy Tingley and Andreas Reinecke, Arts of ancient Viet Nam: from River Plain to Open Sea, Houston, Museum of Fine Arts, 2009, pp. 100–118.
- Paul Wheatley, prefatory essay in Albert Herrmann, An historical atlas of China, Edinburgh, Edinburgh University Press, 1966, p.xxviii
- Kasper Hanus and Emilia Smagur, “Kattigara of Claudius Ptolemy and Óc Eo: the issue of trade between the Roman Empire and Funan in the Graeco-Roman written sources”, Helen Lewis (ed.), EurASEAA14: Vol. 1, Ancient and Living Traditions: Papers from the Fourteenth International Conference of the European Association of Southeast Asian Archaeologists, Summertown (Oxford), Archaeopress, 2020, pp.140-145.
|