អ៊ិន តាំ
អ៊ិន តាំ | |
|---|---|
 រូបលោកអ៊ិន តាំថតនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៩ | |
| នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃសាធារណរដ្ឋខ្មែរ | |
| ក្នុងការិយាល័យ ៦ ឧសភា ១៩៧៣ – ៩ ធ្នូ ១៩៧៣ | |
| ប្រធានាធិបតី | លន់ នល់ |
| មុន | ហង្ស ធុនហាក់ |
| បន្ទាប់ | ឡុង បូរ៉េត |
| ប្រធានរដ្ឋសភា | |
| ក្នុងការិយាល័យ ១៨ មីនា ១៩៧០ – ១១ មីនា ១៩៧១ | |
| នាយករដ្ឋមន្ត្រី | លន់ នល់ |
| មុន | ឯក យីអ៊ុន |
| បន្ទាប់ | យ៉ែម សំបូរ |
| រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ | |
| ក្នុងការិយាល័យ ១៩៦៤–១៩៦៦ | |
| នាយករដ្ឋមន្ត្រី | នរោត្តម កន្តុល |
| ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន | |
| កើត | ២២ កញ្ញា ១៩១៦ ខេត្តកំពង់ចាម កម្ពុជា បារាំងឥណ្ឌូចិន |
| ស្លាប់ | ១ មេសា ២០០៦ (៨៩ ឆ្នាំ) ឆានដ៍ឡឺរ, អារីហ្សូណា សហរដ្ឋអាមេរិក |
| គណបក្សនយោបាយ | គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ |
លោកអ៊ិន តាំ (២២ កញ្ញា ១៩១៦ – ១ មេសា ២០០៦) គឺជាអ្នកនយោបាយខ្មែរមួយរូបដែលធ្លាប់បានបម្រើការជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃសាធារណរដ្ឋខ្មែរ។ លោកបានកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនោះពីថ្ងៃទី៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៣ រហូតដល់ថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៣ ហើយជាអ្នកនយោបាយជើងចាស់កម្ពុជាមួយរូបដែលបានប្រកបអាជីពនេះជាយូរឆ្នាំំ។
អាជីពនយោបាយ
[កែប្រែ]លោកអ៊ិន តាំបានកើតនៅភូមិព្រែកកក់ ស្រុកស្ទឹងត្រង់ ខេត្តកំពង់ចាម ភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជា។ កាលនៅកុមារ លោកបានរៀនភាសាបាលីនៅវត្តស្ទឹងត្រង់ មុននឹងបន្តការសិក្សានៅវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ។ បន្ទាប់ពីបានបំពេញតួនាទីជាអធិការនៃកងជីវពលខេត្ត ទីបំផុតលោកក៏បានឡើងឋានន្តរស័ក្តិជាឧត្តមសេនីយ៍ ប្រេវិត និងឡើងកាន់តំណែងជាអភិបាលខេត្តតាកែវ។
ក្នុងកំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ លោកអ៊ិន តាំបានបម្រើការនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្រ្តនិយមរបស់សម្ដេចនរោត្ដម សីហនុដោយបានកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃពីឆ្នាំ១៩៦៤ ដល់ឆ្នាំ១៩៦៦។
លោកបានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងការចាប់ខ្លួនក្មួយប្រុសរបស់លោកឈ្មោះព្រាប អ៊ិន ដែលត្រូវរងការចោទប្រកាន់ថាជាសមាជិកខ្មែរសេរី ដែលត្រូវជាអង្គការស្ដាំនិយមប្រឆាំងសីហនុ ហើយជាលទ្ធផល លោកព្រាប អ៊ិនក៏ត្រូវបានគេប្រហារជីវិត។ ថ្វីបើលោកមានភក្ដីភាពចំពោះសម្ដេចសីហនុពីដើមមកក្ដី ក៏ប៉ុន្តែលោកអ៊ិន តាំគឺជាបុគ្គលដ៏សំខាន់ម្នាក់នៅពីក្រោយរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០ ដោយលោកបានដឹកនាំសភាបោះឆ្នោតដកសម្តេចសីហនុចេញពីអំណាច។ ក្នុងនាមជាប្រធានរដ្ឋសភា លោកអ៊ិន តាំបានប្រកាសបង្កើតសាធារណរដ្ឋខ្មែរឡើងផ្ទាល់នៅក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧០។[១]
ក្រោយឆ្នាំ១៩៧០ លោកតាំបានប៉ះទង្គិចគ្នាបង្កជាជម្លោះជាមួយមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារម្នាក់ទៀតគឺលោកសេនាប្រមុខលន់ នល់។ ក្រោយមកនៅខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៧១ លោកលន់ នល់បានព្យាយាមដកសិទ្ធិអំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិរបស់រដ្ឋសភា ដោយលើកឡើងពីកំណើនហានិភ័យនៃសង្គ្រាមស៊ីវិលនៅក្នុងប្រទេស ប៉ុន្តែត្រូវជួបនឹងសំឡេងប្រឆាំងតវ៉ាពីលោកអុិន តាំ និងព្រះសង្ឃចំនួន ៤០០ អង្គទៀត។[២]
នៅឆ្នាំ១៩៧២ លោកតាំបានឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី ដោយត្រូវប្រឈមជាមួយបេក្ខជនពីរផ្សេងទៀតគឺលោកលន់ នល់ និងកែវ អាន។ របាយការណ៍របស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិសហរដ្ឋអាមេរិកបានវិនិច្ឆ័យថា លោកតាំគឺជាអ្នកនយោបាយកម្ពុជាដែលមានបទពិសោធន៍ និងចាស់ទុំបំផុតនាពេលនោះ រួមជាមួយនឹងកេរ្តិ៍ឈ្មោះដែលសក្តិសមសម្រាប់ភាពមិនពុករលួយ និងរបៀបរស់នៅសមរម្យសាមញ្ញៗ។[៣] ជាលទ្ធផល គាត់បានទទួលសំឡេងគាំទ្រច្រើនបំផុតទីពីរនៅតាមពីក្រោយលោកលន់ នល់ ជាមួយនឹងសំឡេងគាំទ្រ ២៤% ដោយគេបានជឿថា លោកអ៊ិន តាំប្រាកដជាអាចឈ្នះដាច់ប្រសិនបើការបោះឆ្នោតនោះបានប្រព្រឹត្តិទៅដោយតម្លាភាព និងភាពយុត្តិធម៌ ប៉ុន្តែយ៉ាងណា លោកនៅតែអាចឈ្នះមណ្ឌលរដ្ឋធានីភ្នំពេញ។[៤] រួមជាមួយគណបក្សសាធារណរដ្ឋរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ សិរីមតៈ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោកអុិន តាំបានបដិសេធមិនចូលរួមការបោះឆ្នោតសភានៅចុងឆ្នាំដដែរនោះឡើយ ដោយយល់ឃើញថាស្ថានការណ៍ និងនីតិច្បាប់បានអនុគ្រោះច្រើនដល់គណបក្សសាធារណរដ្ឋសង្គមរបស់លោកលន់ នល់ និងប្អូនប្រុសរបស់លោកគឺលន់ ណុន។
នៅឆ្នាំបន្ទាប់ លោកអ៊ិន តាំបានឡើងបម្រើការជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបានរយៈពេលប្រាំពីរខែក្នុងរដ្ឋាភិបាលលន់ នល់ ហើយក្រោយមកត្រូវបានតែងតាំងឱ្យទទួលបន្ទុកលើកម្មវិធីមួយដែលរៀបចំឡើងដើម្បីជំរុញកម្មាភិបាលកុម្មុយនីស្តឱ្យឆ្លាស់ខ្លួនមកចុះចូលជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាល តែមិនបានប៉ុន្មាន លោកក៏សម្រេចចិត្តសម្រាកពីនយោបាយ និងបានទៅរស់នៅជាមួយក្រុមគ្រួសារនិងអ្នកគាំទ្រលោកមួយចំនួននៅក្រុងបាត់ដំបង។ តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីលោកត្រូវបានលោកឡុង បូរ៉េតឡើងកាន់ជំនួសបន្ត។
នៅពេលដែលក្រុមខ្មែរក្រហមបានគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជានៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ លោកអ៊ិន តាំបានកំពុងស្ថិតនៅកសិដ្ឋានរបស់គាត់ក្នុងក្រុងប៉ោយប៉ែត។ តាមគោលការណ៍ខ្មែរក្រហម រូបលោកប្រាកដណាស់នឹងត្រូវពួកខ្មែរក្រហមចាប់ប្រហារជីវិត ប៉ុន្តែលោកបានរត់ភៀសខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសថៃទាន់ រួចបានព្យាយាមរៀបចំចលនាបះបោរប្រឆាំងខ្មែរក្រហមនៅតាមតំបន់ព្រំដែន។ យ៉ាងណាមិញ មិនយូរប៉ុន្មានលោកក៏ត្រូវអាជ្ញាធរថៃចាប់និរទេសចេញ។ លោកតាំបានបន្តភៀសខ្លួនទៅប្រទេសបារាំង ហើយបន្ទាប់មកនៅឆ្នាំ១៩៧៦ ក៏បានផ្លាស់ទៅនៅ សហរដ្ឋអាមេរិកបន្ទាប់ពីទទួលបានសិទ្ធិជ្រកកោន។
និរទេសភាព
[កែប្រែ]បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំ លោកអ៊ិន តាំបានបែរមកគាំទ្រសម្ដេចនរោត្តម សីហនុ និងអង្គការហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចរបស់ព្រះអង្គដើម្បីប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាដែលគាំទ្រដោយប្រទេសវៀតណាម។ លោកត្រូវបានតែងតាំងជាអគ្គមេបញ្ជាការនៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចដែលកាលនុះហៅថា ម៉ូលីណាកា មុនពេលត្រូវជំនួសដោយព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៥។ លោកក៏ជារដ្ឋមន្ត្រីម្នាក់ក្នុងចំណោមរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិទាំងបីនៃរដ្ឋាភិបាលចម្រុះកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យផងដែរ។[៥] លោកបានស្ដារគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាឡើងវិញដើម្បីចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ ប៉ុន្តែមិនបានឈ្នះអាសនៈមួយទេនៅក្នុងសភា ហើយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ លោកក៏បានចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
មរណភាព
[កែប្រែ]លោកអ៊ិន តាំបានទទួលមរណភាពនៅទីក្រុងឆានដ៍ឡឺរ រដ្ឋអារីហ្សូណា ភាគនិរតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៦ ក្នុងជន្មាយុ ៨៩ ឆ្នាំ។ លោកត្រូវបានស្នងដោយកូនៗចំនួនបីនាក់ក្នុងចំណោមកូនចៅសរុបប្រាំពីរនាក់។
ឯកសារសម្គាល់
[កែប្រែ]- ↑ Corfield J. J., "A History of the Cambodian Non-Communist Resistance, 1975-1983." Clayton, Vic., Australia: Centre of Southeast Asian Studies, Monash University, 1991, p. 6.
- ↑ Sorpong Peou, Intervention and Change in Cambodia, 2000, p.52
- ↑ Shawcross, W. Sideshow: Kissinger, Nixon, and the Destruction of Cambodia, New York: Washington Square Books, 1981, p.232
- ↑ Clymer, K. J. The United States and Cambodia, 1969-2000, Routledge, 2004, p.55
- ↑ "Chronology of Cambodian History, 1900-1919". Archived from the original on 2009-10-22. Retrieved 2009-10-26.
ឯកសារយោង
[កែប្រែ]- Justin Corfield and Laura Summers, Historical Dictionary of Cambodia, Asian/Oceanian Historical Dictionaries No. 43, Scarecrow Press, Inc., Lanham, Maryland, and Oxford 2003. ISBN 0-8108-4524-5 – [១]
| តំណែងនយោបាយ | ||
|---|---|---|
| មុនដោយ ហង្ស ធុនហាក់ |
នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ៦ ឧសភា ១៩៧៣ – ៩ ធ្នូ ១៩៧៣ |
តដោយ ឡុង បូរ៉េត |