រាំវង់

កាយវិការដៃទាក់ទងជាមួយ រាំវង់

រាំវង់ ( ខ្មែរ: រាំវង់ ) ឡាំវង់ ( ឡាវ : ລຳວົງ -pronounced [lám.wóŋ]) ឬ Ramwong ( ថៃ: รำวง  ; RTGS ៖ រ៉ាម វង្ស ; តៃលឿ : ᩃ᪁ ᩴᩅ ᩫ ᩬ ; តៃ ឃុន : ᨽ᩠ᨿᨦᨴᩱ᩠ᨿᩃᩨᩢ;ត្រូវបញ្ចេញសំឡេង [rām.wōŋ] ; សាន: လမ်းဝူင် ), Rambung ( ម៉ាឡេ: رمبوڠ ), Vietnamese: lăm-vông ) ជា ​របាំ ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍ ​ដែល​ទាំង​ស្រី និង​ប្រុស​រាំ​ជា​រង្វង់។ វា​ជា​របាំ​ប្រជាប្រិយ​មួយ​នៅ​ក្នុង ​ប្រទេស​កម្ពុជា ឡាវ ម៉ាឡេស៊ី ស៊ីសួងបាណា ( ចិន ) និង ​ប្រទេស​ថៃ ។ វា​ជា ​ការ​រាំ​ជុំ ​យឺត​ដែល​បន្ត​ធ្វើ​ចលនា​ជា​រង្វង់ ហើយ​រួម​បញ្ចូល​ចលនា​ដៃ​ដ៏​គួរ​ឱ្យ​ស្រឡាញ់ និង​ការ​ធ្វើ​ជើង​ធម្មតា។ ទាំងបុរសនិងស្ត្រីចូលរួមក្នុងរង្វង់ដូចគ្នា។

ក្បាច់រាំរាងជារង្វង់ត្រូវបានអះអាងថាជារបាំប្រពៃណីនៅក្នុងប្រទេសចំនួនបួននៃតំបន់ ដែលវាតែងតែជាផ្នែកនៃពិធីបុណ្យប្រពៃណី ការប្រារព្ធពិធីដ៏ពេញនិយម និងពិធីជប់លៀងទំនើប។ ក្រៅ​ពី​វប្បធម៌ ​ខ្មែរ ឡាវ ម៉ាឡេ និង ​ថៃ ​ដែល​លេច​ធ្លោ​ហើយ រាំវង់ក៏​ជា​រឿង​ធម្មតា​ក្នុង​ចំណោម​ក្រុម​ដទៃ​ទៀត​ជា​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​នៅ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជាឧទាហរណ៍ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា របាំរាំវង់ក៏ត្រូវបានរកឃើញក្នុងចំណោមជនជាតិនានា រួមមាន ជនជាតិព្នង ជនជាតិគ្រឹង ទំពួន និង ជនជាតិព្រៅ ។

និរុត្តិសាស្ត្រ

រាំវង់ ជួនកាលបកប្រែជា រាំវង់ មកពីពាក្យ ខ្មែរ។ រាំវង់ ក្នុង​ភាសា​ខ្មែរ ពាក្យ​នេះ​មាន​ពាក្យខ្មែរ​ដើម​ពីរ​ដាច់​ដោយ​ឡែក​ពី​គ្នា រាំ និង វង់។ ពាក្យ​ត្រូវ​បាន​គេ​ខ្ចី​មក​ជា​ភាសា​ថៃ​ទាំង ( รำ រាំ,  ; วง វង) និង ឡាវ ( ລຳ ឡាំ ; ວົງ វង់ ) ដែលមានអត្ថន័យដូចគ្នា និងបញ្ចេញសំឡេងតាមសូរស័ព្ទនៃភាសារៀងៗខ្លួន។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

រាំវង់គឺមានប្រជាប្រិយភាពខ្លាំងក្នុងចំណោមជនជាតិដើមភាគតិច មន-ខ្មែរ ដែលគេស្គាល់ថាជា ខ្មែរលើ ដែលមិនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយកុលសម្ព័ន្ធទាំងនោះដែលបានរៀបរាប់ក្រោយដូចជា គ្រឹង, ព្នង ទំពួន ជាដើម។ ជនជាតិខ្មែរទាំងអស់រួមទាំង ខ្មែរកណ្តាល (កម្ពុជា) ខ្មែរខាងជើង (ប្រទេសថៃ) និង ខ្មែរក្រោម (វៀតណាមខាងត្បូង) ក៏ដូចជាកុលសម្ព័ន្ធមន-ខ្មែរផ្សេងទៀតបានប្រើពាក្យដូចគ្នា "រាំវង់" សម្រាប់របាំប្រភេទនេះជាអត្តសញ្ញាណខ្មែររួម។

ជនជាតិដើមភាគតិច មន-ខ្មែរ ដែលគេស្គាល់ថាជាខ្មែរលើ ដែលហៅថាខ្មែរដែលរស់នៅភូមិភាគឦសាននៃប្រទេសកម្ពុជា និងតំបន់ភ្នំផ្សេងទៀតនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដីគោក និយមរាំវង់ជុំវិញភ្លើងនាពេលរាត្រី រាំវង់នេះ (រាំវង់) រាប់សិបពាន់ឆ្នាំមកហើយ។ នៅក្នុងពិធីលាងអារក្សឬលាងអ្នកតា ដែលជាទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរដើម មុនពេលព្រហ្មញ្ញសាសនា និងពុទ្ធសាសនាបានចូលមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាបុរាណ ទីសក្ការបូជាតូចមួយត្រូវបានសាងសង់ព័ទ្ធជុំវិញដោយរបងសាសនា ដែលមេមត់រាំជុំវិញទីសក្ការៈ។ បន្ទាប់មក រាំវង់កាន់តែពេញនិយមសម្រាប់អ្នកស្រុក រាំលេងកម្សាន្ត។

រាំវង់ប្រហែលជាត្រូវបានអ្នកស្រុកខ្មែរធ្វើក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ ថ្មី និងពិធីបុណ្យនានាក្នុង អាណាចក្រខ្មែរ ហើយក្រោយមកត្រូវបានទទួលយកដោយអ្នកតាំងទីលំនៅ ជនជាតិតៃ ផ្សេងទៀត ដែលជាបុព្វបុរសរបស់ ជនជាតិថៃ និង ឡាវ សម័យទំនើបនៅពេលតាំងទីលំនៅក្នុងទឹកដីអាណាចក្រខ្មែរ ដោយផ្អែកលើគំនិតរបស់អ្នកបង្កើត។

សារៈសំខាន់នៅកម្ពុជា

ដោយសារ​របាំ​រាំវង់​មាន​ដើមកំណើត​ពី​ប្រពៃណី​បុរេ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ របាំ​ប្រជាប្រិយ​ប្រភេទ​នេះ​មានការ​ពេញនិយម​យ៉ាងខ្លាំង​នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ព្រោះ​របាំ​​ប្រភេទ​នេះ​ត្រូវបាន​ចាត់ទុកជា​អត្តសញ្ញាណ​ជាតិ​ខ្មែរ និង​ប្រពៃណី​ក្នុងស្រុក​។

រាំវង់ជារបាំប្រជាប្រិយដែលរាំដោយបុរស និងស្ត្រីទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី ពិធីបុណ្យជាតិ និងសាសនា និងកម្មវិធីផ្សេងៗ។ ខ្មែរ​ធ្វើ ​រាំវង់ ​ដើម្បី​កម្សាន្ត​រំសាយ​ទុក្ខ​កង្វល់។ របាំប្រភេទនេះងាយរៀន និងរាំ នោះហើយជាមូលហេតុដែលប្រជាជនខ្មែរភាគច្រើនមិនថាសង្គមបែបណាក៏ចេះរាំដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត បទចម្រៀង រាំវង់ មានការពេញនិយមយ៉ាងខ្លាំងក្នុងចំណោមប្រជាជនខ្មែរ ច្រៀងក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ (សង្ក្រាន្ត) និងពិធីបុណ្យផ្សេងៗ ជាពិសេសក្នុងពិធីបុណ្យក្នុងស្រុក។

សារៈសំខាន់នៅប្រទេសឡាវ

នៅប្រទេសលាវ រាំវង់ត្រូវបានគេហៅថា ឡាំវង់ ឬ ឡាំវង់ឡាវ ដែលត្រូវបានគេជឿថាជាផ្នែកមួយនៃ វប្បធម៌របស់ប្រទេសឡាវ តាំងពីបុរាណកាលមក។ របាំនេះនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជា ឡាំវង់ឡាវ ដើមឡើយបានវិវត្តន៍ពីរបាំសាមញ្ញ ដែលអ្នកភូមិដាំស្រូវនៅ វាលស្រែ នឹងសំដែង ដើម្បីអបអរដល់រដូវច្រូតកាត់។ វាគឺជាការរាំរង្វង់ ជាមួយនឹងបុរសបង្កើតជារង្វង់ខាងក្នុងជុំវិញរង្វង់ខាងក្រៅដែលបង្កើតឡើងដោយស្ត្រី ហើយរបាំមានចលនាប្រាំបីក្នុងមួយវដ្ត។ វដ្តត្រូវបានធ្វើម្តងទៀតយោងទៅតាមប្រវែងនៃតន្ត្រី។ កាយវិការ​ដៃ និង​ដៃ​ដ៏​ស្រស់​ស្អាត​ត្រូវ​បាន​រួម​បញ្ចូល​គ្នា​យ៉ាង​ស៊ីសង្វាក់​គ្នា​ជាមួយ​នឹង​ឧបករណ៍​ភ្លេង​ចង្វាក់​ដូច​ជា ​គែន ​ឬស្សី​របស់​ឡាវ។ ដោយសារមានក្រុមជនជាតិចម្រុះដែលរស់នៅតាមតំបន់ផ្សេងៗនៃប្រទេសឡាវ មានក្បាច់រាំជាក់លាក់ជាច្រើនទូទាំងប្រទេស ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពសម្បូរបែបនៃវប្បធម៌ឡាវ។ ឧទាហរណ៍ មាន ឡាំវង់សារ៉ាវ៉ាន់ មកពី ខេត្ត សារ៉ាវ៉ាន់ (ភាគខាងត្បូងប្រទេសឡាវ), តាងវ៉ៃ មកពី សាវណ្ណខេត (ភាគកណ្តាលប្រទេសឡាវ), Sipandone មកពី ខេត្តចំប៉ាសាក់, khabthoumlouangprabang មកពី ខេត្តលួងព្រះបាង (ភាគខាងជើងប្រទេសឡាវ) និង Mahaxay មកពី ខេត្ត ខាំមួន (ភាគកណ្តាលប្រទេសឡាវ)។ របាំ​ទាំងនេះ​មាន​លក្ខណៈ​ខុស​ប្លែក​គ្នា​បន្តិច​ក្នុង​រចនាប័ទ្ម ចលនា និង​តន្ត្រី ប៉ុន្តែ​ផ្អែក​លើ​ប្រធានបទ​បុរាណ​ជាតិ។

សារៈសំខាន់នៅប្រទេសថៃ

ថូន ជា​ស្គរ​ដែល​គេ​ប្រើ​សម្រាប់​សម្គាល់​ចង្វាក់​ក្នុង ​រាំថូន ជា​របាំ​ដែល​ផ្តល់​ដើម​កំណើត​ដល់ ​រាំវង់ ​។

នៅ ប្រទេសថៃ រាំវង់ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមានដើមកំណើតពី រាំថូន ( ថៃ: รำโทน ) ជា​ប្រភេទ ​របាំ​បុរាណ ​ដែល​ចង្វាក់​ត្រូវ​បាន​សម្គាល់​ដោយ ​ស្គរ ​មួយ​ប្រភេទ​ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា ថូន ( ថៃ: โทน ) នាយកដ្ឋាន​វិចិត្រសិល្បៈ ​នៃ​ប្រទេស​ថៃ​បាន​រក​ឃើញ​ក្បាច់ ​រាំវង់ ​ជាង ១០ ផ្សេង​គ្នា​។

រាំវង់ ត្រូវ​បាន​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី Plaek Phibunsongkhram ឧបត្ថម្ភ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ដ៏​លំបាក​របស់ ​ប្រទេស​ថៃ​ក្នុង​សង្គ្រាម​លោក​លើក​ទី​ពីរ ។

សូម​មើល​ផង​ដែរ

• របាំបុរាណខ្មែរ
• របាំកម្ពុជា។
• វប្បធម៌កម្ពុជា។
• របាំនៅប្រទេសថៃ
• របាំ និងល្ខោននៃប្រទេសឡាវ