ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន

China-Cambodian relations

Cambodia	China

ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាង ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និង សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន បានពង្រឹងយ៉ាងខ្លាំងបន្ទាប់ពីបញ្ចប់សង្គ្រាមកម្ពុជា-វៀតណាមក្នុងអំឡុងពេលដែលប្រទេសចិនបានគាំទ្រខ្មែរក្រហម ប្រឆាំងនឹងវៀតណាម ។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

បង្ហាបង្ហាញពីកម្ពុជាទៅរាជវាំងរាជវង្សឈីង

សម្ដេចនរោត្តម សីហនុជាមួយលោក ម៉ៅ សេទុង (ឆ្វេង) នៅទីក្រុងប៉េកាំង ឆ្នាំ១៩៦៥។

ទោះបីជាប្រទេសនេះមិនមានព្រំដែនរួមក៏ដោយ ក៏ប្រទេសចិនមានទំនាក់ទំនងវប្បធម៌និងពាណិជ្ជកម្មជាប្រវត្តិសាស្ត្រជាមួយកម្ពុជា។ ជនជាតិចិនចំនួន៩៥០ ០០០នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មាន ៣-៥% នៃចំនួនប្រជាជនកម្ពុជា ហើយទោះបីជាពួកគេត្រូវបានរើសអើងដោយខ្មែរក្រហម និងជនជាតិវៀតណាមក៏ដោយ ពួកគេបានលេចចេញជាសហគមន៍ពាណិជ្ជកម្មដ៏លេចធ្លោមួយឡើងវិញ។

ទំនាក់ទំនងដំបូងរវាងប្រទេសចិន និង អាណាចក្រខ្មែរនៃប្រទេសកម្ពុជាបានកើតឡើងនៅក្នុងសម័យរាជវង្សថាំង ហើយអស់រយៈពេលជាច្រើនសតវត្សមកហើយ ប្រទេសទាំងពីរបានចែករំលែកទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មដ៏រឹងមាំ។ រាជវង្សចោឡា - រាជវង្សសុង - អ័ក្សពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្មែរបានគ្រប់គ្រងពាណិជ្ជកម្មនៅភាគខាងកើតអស់រយៈពេលជាច្រើននៃសតវត្សទី ១១ និង ១២។ គណនេយ្យរាជវង្សយួនរបស់ចិននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានបង្ហាញឱ្យឃើញនូវសារៈសំខាន់ ក្នុងការលាតត្រដាងប្រវត្តិសាស្ត្រក្នុងតំបន់។ ប្រទេសកម្ពុជាបានរក្សាទំនាក់ទំនងជាមួយមីងចិននៅដើមឆ្នាំ ១៤២១ នៃគ.ស ក្នុងកំឡុងឆ្នាំចុងក្រោយនៃអាណាចក្រខ្មែរ នៅពេលដែលពញាយ៉ាត បានបញ្ជូនរដ្ឋមន្ត្រីមួយរូបមកបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតជាផ្លូវការ។ ចិន​បាន​ប្រើ​កម្ពុជា​ជា​ថ្នូរ​នឹង​ឥទ្ធិពល​របស់​វៀតណាម។ នៅពាក់កណ្តាលសតវត្សទី២០ ចិនកុម្មុយនិស្តបានគាំទ្រខ្មែរក្រហម ម៉ៅនិយមប្រឆាំងនឹងរបបរបស់ លន់ នល់ ដែល ចិនជាតិនិយមមានទំនាក់ទំនងជាមួយក្នុងកំឡុងសង្គ្រាមស៊ីវិលកម្ពុជា និងបន្ទាប់មកបានចូលកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៧៥ ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះលោកម៉ៅ សេទុង បានពង្រឹងទំនាក់ទំនងល្អជាមួយសម្ដេច នរោត្តមសីហនុ ដែលបានប្រយុទ្ធជាមួយ លន់ នល់ និងគាំទ្រខ្មែរក្រហមផងដែរ។ នៅពេលដែល យោធាវៀតណាម បានឈ្លានពានប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ ប្រទេសចិនបានផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកនយោបាយ និងយោធាយ៉ាងទូលំទូលាយសម្រាប់ខ្មែរក្រហម។ [១] នៅឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពរំដោះប្រជាជន ចិនបានធ្វើសង្គ្រាមតាមព្រំដែនរយៈពេលខ្លី ប្រឆាំងនឹងប្រទេសវៀតណាម ដែលមួយផ្នែកដើម្បីគំរាមកំហែងវាឱ្យដកខ្លួនចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។ សន្និសីទសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសស្តីពីកម្ពុជា ពីខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៨៩ ដល់ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ បានដោះស្រាយទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន ហើយបានរួមចំណែកក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មប្រទេសចិនឡើងវិញ ទៅក្នុងកិច្ចចរចាពហុភាគីមហាអំណាច។ បន្ទាប់​ពី​វៀតណាម​ដក​ខ្លួន​ចេញ​ពី​កម្ពុជា ហើយ​បន្ទាប់​មក​ការ​បោះឆ្នោត​ដែល​ឧបត្ថម្ភ​ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិឆ្នាំ១៩៩៣ បាន​ទទួល​ស្គាល់ និង​គាំទ្រ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មី។

រូបភាពសម័យទំនើបនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់កងនាវា សេង ហេ មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា។ ការធូរស្បើយនៅក្នុងឧទ្យាននាវាទូកកំណប់របស់ណានជីង

ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៧មក ប្រទេសចិនបានចាប់ផ្តើមបង្កើតទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយរបប លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ហ៊ុន សែន ដែលធ្លាប់ជាមេដឹកនាំគាំទ្រវៀតណាម និងជាអ្នករត់ចោលស្រុកពីខ្មែរក្រហមក្នុងអំឡុងពេលដែលវៀតណាមកាន់កាប់កម្ពុជា។ ថ្វីបើដំបូងឡើយ គាំទ្រដល់គូប្រជែងនយោបាយរបស់សម្ដេច ហ៊ុន សែន ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ និង គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច របស់ព្រះអង្គ ចិនមិនពេញចិត្តនឹងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ រណឫទ្ធិ ក្នុងការកសាងទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយ តៃវ៉ាន់ ដែលទាមទារដោយចិន។ ប្រឈមមុខនឹងភាពឯកោអន្តរជាតិបន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៩៧ ដែលនាំគាត់ឡើងកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន បានបណ្តុះទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសចិន ដែលប្រឆាំងនឹងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់បណ្តាប្រទេសលោកខាងលិចក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចមកលើកម្ពុជា។ ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធរបស់ចិនជាមួយកម្ពុជាក៏បានបម្រើដើម្បីទទួលបានឥទ្ធិពលប្រឆាំងនឹងឥទ្ធិពលវៀតណាមនៅក្នុងតំបន់។

ក្នុង​ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០២០ កម្ពុជា​ជា​ប្រទេស​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​៥៣​ប្រទេស​ដែល​គាំទ្រច្បាប់សន្តិសុខជាតិហុងកុងនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ ។

ជំនួយរបស់ចិន

ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សន​កិច្ច​របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីចិនលោក វេន ជៀប៉ាវ ចន្លោះ​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៧ ដល់​ថ្ងៃ​ទី​៨ ខែ​មេសា ឆ្នាំ​២០០៦ ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ទ្វេភាគី​មួយ​ចំនួន និង​សន្ធិសញ្ញា​នៃ "ភាព​ជា​ដៃគូ​គ្រប់​ជ្រុងជ្រោយ​នៃ​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ"។ ប្រទេសចិនបានធ្វើពិពិធកម្មជំនួយ និងការវិនិយោគរបស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយបានសន្យាផ្តល់ប្រាក់កម្ចី និងជំនួយចំនួន ៦០០លានដុល្លារអាមេរិក។ ប្រទេស​ចិន​បាន​លុប​ចោល​បំណុល​ជាច្រើន​របស់​កម្ពុជា និង​បាន​ផ្តល់​កម្ចី​ថ្មី​ចំនួន ១២,៤ លាន​ដុល្លារ​សម្រាប់​ការ​សាងសង់​អគារ​ទីស្តីការ​គណៈរដ្ឋមន្ត្រី​របស់​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា និង​ការ​ជួសជុល​ប្រាសាទអង្គរវត្តនិង​រមណីយដ្ឋាន​បេតិកភណ្ឌ។ ថវិកាប្រមាណ ២០០លានដុល្លារ ត្រូវបានផ្តល់ជាកម្ចីការប្រាក់ទាប សម្រាប់ការសាងសង់ស្ពានឆ្លងកាត់ ទន្លេមេគង្គ និង ទន្លេសាប ។ ចិន​បាន​បង្កើត​ទំនាក់ទំនង​រឹងមាំ​ជាមួយ​កម្ពុជា ដោយ​ទទួលបាន​ច្រក​សមុទ្រ​របស់ខ្លួន​ដែល​អាច​អនុញ្ញាតឱ្យ​ចិន​ទាញយក​ទុនបម្រុង​ប្រេង​នៅឈូងសមុទ្រតុងកឹង ។ ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​នេះ លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បាន​ពណ៌នា​ប្រទេស​ចិន​ថា​ជា «​មិត្ត​ជាទី​ទុកចិត្ត​បំផុត​របស់​កម្ពុជា​»​។

ប្រទេសចិនក៏បានបណ្តុះទំនាក់ទំនងយោធាផងដែរ។ នៅក្រោយរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៩៧ ប្រទេសចិនបានផ្តល់ជំនួយយោធាចំនួន ២.៨លានដុល្លារ ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកបានផ្គត់ផ្គង់ឧបករណ៍យោធាជាច្រើន ការបណ្តុះបណ្តាលកម្មាភិបាលយោធា និងប៉ូលីស និងនាវាកងទ័ពជើងទឹក ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរគ្រឿងញៀននិងការលួចចម្លង ។ ប្រទេសចិនក៏បានផ្តល់មូលនិធិដល់សាលា ភាសាចិន នៅកម្ពុជាផងដែរ។ អន្តោប្រវេសន៍​របស់​ពលករ​ចិន​មក​កម្ពុជា​ក៏​បាន​កើនឡើង​ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ ហើយ​ត្រូវ​បាន​ប៉ាន់​ប្រមាណ​ថា​មាន​ចន្លោះ​ពី ៥០.០០០ ទៅ ៣០០.០០០ នាក់។

ស្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសចិន

រូប​ថត​របស់​អគ្គ​លេខា​ធិការ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជាលោក ស៊ី ជីនពីង និង​ព្រះ​មហាក្សត្រនរោត្តម សីហមុនីត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​បង្ហាញ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ទស្សនកិច្ច​ផ្លូវ​រដ្ឋ​របស់​លោកស៊ី ជីនពីង មក​កម្ពុជា កាល​ពី​ខែ​តុលា ឆ្នាំ​២០១៦។