ខេត្តសៀមរាប
| ខេត្តសៀមរាប | |
|---|---|
| Siem Reap Province | |
 | |
| រហស្សនាម: ប្រាសាទអង្គរវត្ត | |
 | |
| កូអរដោនេ: 13°21′N 103°51′E / 13.350°N 103.850°ECoordinates: 13°21′N 103°51′E / 13.350°N 103.850°E | |
| ប្រទេស |  កម្ពុជា |
| ទីរួមខេត្ត | ក្រុងសៀមរាប |
| រដ្ឋាភិបាល | |
| • អភិបាលខេត្ត | ទៀ សីហា |
| ផ្ទៃក្រឡា | |
| • សរុប | ១០២៩៩ គម2 (៣៩៧៦ ម៉ាយ ការ) |
| ប្រជាជន (2008)[១] | |
| • សរុប | ៨៩៦៣០៩ |
| • សន្ទភាព | ៨៧/km2 (២៣០/sq mi) |
| ល្វែងម៉ោង | UTC+07 |
| លេខកូដប្រទេស (ទូរស័ព្ទ) | +855 |
| ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦ | KH-17 |
| ស្រុក និងក្រុង | ១២ |
| ឃុំ | ១០០ |
| ភូមិ | ៩០៧ |
ខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងនៅភាគខាងពាយ័ព្យនៃប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្បែរបឹងទន្លេសាប។ ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបនេះគឺ ក្រុងសៀមរាប។ ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះដើម្បី រំលឹកដល់ជ័យជំនះនៅកងទ័ពខ្មែរលើកងទ័ពសៀមនៅសម័យលង្វែកសតវត្ស១៦។ សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាខេត្តតាំងនៅនៃប្រាសាទអង្គរវត្តដ៏ល្បីល្បាញ។ ខេត្តសៀមរាបស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់ប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារខេត្តនេះមានប្រាសាទអង្គរវត្ត ដ៏ល្បីល្បាញ និងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ ថ្មីៗនេះ ក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឱ្យវិស័យទេសចរណ៍។ រមណីយដ្ឋានផ្សេងទៀតដែលនៅក្បែរក្រុងសៀមរាបមានរាជធានីអង្គរធំ ប្រាសាទអង្គរវត្ត ប្រាសាទបាយ័ន ប្រាសាទភ្នំបាខែង ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង ប្រាសាទបាពួន ប្រាសាទភិមានអាកាស ប្រាសាទបន្ទាយស្រី ប្រាសាទតាព្រហ្ម និងប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។ តំបន់អង្គរត្រូវបានរងការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួកសៀម ហើយទីបំផុតរាជធានីអង្គរត្រូវបានបោះបង់នៅឆ្នាំ ១៤៣១។ គួររំលឹកផងដែរថា រាជធានីរបស់ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានពីប្តូរពីអង្គរទៅរាជធានីចតុមុខនៅឆ្នាំ ១៤៣២ រួចទៅបន្ទាយលង្វែក និង រាជធានីឧដុង្គ និងត្រលប់ទៅរាជធានីចតុមុខវិញនៅឆ្នាំ ១៨៦៦។ ជនជាតិបទេស ដែលបានមកដល់ប្រាសាទអង្គរវត្តមុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង លោក ហង់រី មូហូ (Henri Mouhot)ក្នុងឆ្នាំ១៨៦០។ តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោក ហើយក៏ជាតំបនដែលសម្បូរណ៍ទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើន ដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។
ឈ្មោះនៃខេត្ត[កែប្រែ]
អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសកម្ពុជា បានពន្យល់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាថា ពាក្យ សៀម គឺទាក់ទងនឹងជាតិសាសន៍មួយ ដែលបច្ចុប្បន្នបានប្រែឈ្មោះទៅជាថៃ ទៅហើយ។ ឯពាក្យថា រាប គឺមានន័យថា ចាញ់ខ្លបខ្លាច។
អនុប្រធានផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ និងជាសាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្រនៅសាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា លោក សំបូរ មាណ្ណារ៉ា បានពន្យល់ថា ចាប់ពីសតវត្សទី៩ និងទី១០ នៃគ្រិស្តសករាជ ខេត្តសៀមរាប គេបានប្រើឈ្មោះជាទីក្រុងយសោធបុរៈ ដោយសារតែព្រះមហាក្សត្រខ្មែរព្រះនាមព្រះបាទ យសោវរ្ម័នទី១ បានកសាង។ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយមក ត្រូវបានគេហៅថា អាណាចក្រអង្គរ។ នៅក្នុងរជ្ជកាលនៃព្រះរាជាក្រោយៗមក ដែលបានប្ដូររាជធានីទៅតាំងនៅភាគខាងត្បូង និងទួលបាសាន រហូតដល់ចតុមុខ ជាដើម គឺទីក្រុងអង្គរ ត្រូវបានបោះបង់ចោលមួយរយៈ។ ជាច្រើនឆ្នាំក្រោយមក ទើបមានការចាប់ផ្ដើមគ្រប់គ្រងជារាជធានីឡើងវិញ។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ សំបូរ មាណ្ណារ៉ា បានពន្យល់ទៀតថា បន្ទាប់ពីមានការគ្រប់គ្រងជារដ្ឋបាលឡើងវិញនោះ គឺតំបន់អង្គរត្រូវបានទ័ពសៀមនៃនគរស្រីអយុធ្យា ចូលមកលុកលុយជាច្រើនលើក ចាប់តាំងពីសតវត្សទី១៤ នៃគ្រិស្តសករាជ។ នៅក្នុងសតវត្សទី១៥-១៦ មានព្រះមហាក្សត្រខ្មែរមួយអង្គព្រះនាម អង្គចន្ទរាជា បានធ្វើចម្បាំងជាមួយកងទ័ពសៀម ដើម្បីបណ្ដេញឱ្យពួកសៀមចេញពីតំបន់អង្គរ។ ក្នុងការធ្វើសង្គ្រាមកាលណោះ គឺកងទ័ពខ្មែរបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយពាក្យថា សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប) គឺត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះ បន្ទាប់ពីជ័យជម្នះរបស់កងទ័ពខ្មែរលើពួកសៀម៖ «ពាក្យថា សៀមរាប គឺមានន័យថា សៀម បានខ្លបខ្លាចលោក បានចាញ់លោក បានអស់ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ ដូច្នេះ គេឱ្យឈ្មោះថា តំបន់សៀមរាប នេះជាទស្សនៈរបស់ជាតិខ្មែរ របស់អ្នកតំណដែលបានលើកឡើងក្នុងដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រនេះផងដែរ។ ចំណុចនេះហើយ បានជាចាប់ផ្ដើមមានពាក្យថា សៀមរាប»។
ការអធិប្បាយរបស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ សំបូរ មាណ្ណារ៉ា នេះ គឺដូចគ្នានឹងអ្នកស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរផ្សេងទៀត។
សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរសង្ខេបមួយ ដែលសរសេរដោយ លោក នួន សុធិមន្ត ដែលបច្ចុប្បន្នជាមន្ត្រីរាជការនៅទីទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានអធិប្បាយថា នៅឆ្នាំ១៥២៥ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរព្រះនាម អង្គច័ន្ទរាជាទី១ បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀម ដែលឈ្លានពានឱ្យបរាជ័យយ៉ាងអាម៉ាស់នៅតំបន់អង្គរ។ ដូច្នេះហើយ បានជាព្រះបាទអង្គច័ន្ទរាជាទី១ បានដាក់ឈ្មោះថា សៀមរាប គឺមានន័យថា ទ័ពសៀម ចាញ់រាបដូចជាកន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី។
បច្ចុប្បន្ននេះ ខេត្តសៀមរាប មិនត្រឹមតែជានិមិត្តរូបនៃជាតិខ្មែរប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែវាក៏កំពុងនាំប្រទេសកម្ពុជាឱ្យទទួលបាននាមថ្មីមួយទៀតគឺព្រះរាជាណាចក្រអច្ឆរិយ ដោយសារតែភាពល្បីល្បាញខាងវប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ។[២]
ប្រជាសាស្រ្ត[កែប្រែ]
នៅទាំងខេត្តសៀមរាបទាំងមូល មានអត្រាប្រជាជនសរុបចំនួន ៩២០,ឆ្នាំ១២៣នាក់។ ក្នអ្នកដែលរស់ក្នុងក្រុងសៀមរាបមានចំនួន ១៩៧,៣០១នាក់។ ខេត្តសៀមរាបទាំងមូលមានផ្ទៃក្រឡាចំនួន ១០,២៩៩គីឡូម៉ែត្រការ៉េ មានក្រុងចំនួនមួយ ស្រុកមានចំនួន១១ ឃុំមានចំនួន ៨៧ សង្កាត់ចំនួន ១៣ និងភូមិចំនួន ៨៧៥[៣]។ ប្រជាជនដែលរស់នៅក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីកន្លែងផ្សេងៗរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដូចជា រាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តកណ ្តាល ខេត្តកំពង់ចាម បន្ទាយមានជ័យ ខេត្តបាត់ដំបង និងខេត្តពោធិ៍សាត់ជាដើម។ សៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍។
លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ[កែប្រែ]
ខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យ នៃប្រទេសកម្ពុជា តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ៦ ដែលមានចំងាយប្រវែង៣១៤គ.ម ពីរាជធានីភ្នំពេញ មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹងខេត្តកំពង់ធំ និងខេត្តព្រះវិហារខាងលិចជាប់នឹងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ខាងជើងជាប់នឹងខេត្តឧត្តរមានជ័យ និងខេត្តព្រះវិហារ និងខាងត្បូងជាប់នឹងខេត្តបាត់ដំបង និងបឹងទន្លេសាប ។ ព្រំប្រទល់ជាប់បឹងទន្លេសាបមានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតនៅជាប់ស្រុកជីក្រែង ស្រុកសូត្រនិគម ស្រុកប្រាសាទបាគង ស្រុកសៀមរាប ស្រុកពួក និងស្រុកក្រឡាញ់។ ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់ និងនិយមនៃសីតុណ្ហភាព ការហួតហែង សំនើម ភាពរាំងស្ងួត និងជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន៦៩ឃុំ និងផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបមាន ១៨ឃុំ។ តំបន់ខាងលើសំបូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទូលឬខ្ពង់រាប ខ្វះខាតទឹក និងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយ និងលំនៅឋានព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានា និងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំ។ ជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែង មានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គ.ម២ ចែកចេញជា ១២ក្រុងស្រុក ១០០ឃុំ និង៩០៧ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប៧៣៣.៨៨២នាក់ ត្រូវជា ៦,០៩% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។ មុខរបរសំខាន់នៃផ្នែកទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ៖
- ក. ខាងលើធ្វើស្រូវចំការ និងរុករកអនុផលព្រៃឈើ
- ខ. កណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ
- គ. ខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចំការដំនាំតាមរដូវ និងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។
ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបមានចរិតជាតំបន់ជនបទ។ ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីក្រុងដែលផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់បឹងទន្លេសាបផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចំការដំនាំផ្សេងៗ និង១២%ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជន និងក្រុងដែលមានមុខរបរពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និងបុគ្គលិករដ្ឋ។ ខេត្តសៀមរាបចែកចេញជា១២ស្រុក ១០០ឃុំ និង៩០៧ភូមិ[៤]៖
| កូដស្រុកនិងក្រុង | ស្រុកនិងក្រុង | ឈ្មោះស្រុកនិងក្រុងជាអក្សរឡាតាំង |
|---|---|---|
| ១៧០១ | អង្គរជុំ | Angkor Chum |
| ១៧០២ | អង្គរធំ | Angkor Thum |
| ១៧០៣ | បន្ទាយស្រី | Banteay Srei |
| ១៧០៤ | ជីក្រែង | Chi Kraeng |
| ១៧០៦ | ក្រឡាញ់ | Kralanh |
| ១៧០៧ | ពួក | Puok |
| ១៧០៩ | ប្រាសាទបាគង | Prasat Bakong |
| ១៧១០ | សៀមរាប | Siem Reab |
| ១៧១១ | សូទ្រនិគម | Soutr Nikom |
| ១៧១២ | ស្រីស្នំ | Srei Snam |
| ១៧១៣ | ស្វាយលើ | Svay Leu |
| ១៧១៤ | វ៉ារិន | Varin |
សេដ្ឋកិច្ច[កែប្រែ]
ទីផ្សារនៅខេត្តសៀមរាប។
- ផ្សារ៖ កណ្ដាល កំពង់ក្ដី កំពង់ថ្កូវ ក្រឡាញ់ ក្រោម ខ្វាវ ឃ្លាំង ចារឈូក ចាស់ ចុងឃ្នាស ញ៉ែ ដើមក្រឡាញ់ ដំដែក ទឹកវិល បន្ទាយស្រី បុរីប្រិមប្រិយ ពពេល ពួក ព្រៃជ្រូក ភូមិទ្រាំង ភូមិអូរ ភ្នំបូក រលួស រាត្រីសៀមរាប រាត្រីអង្គរ រ៉ូម៉ាលី លើធំថ្មី(លើ) វត្តបូព៌ សសរស្ដម្ភ សាមគ្គី ស្ពានដែក(ពោធិ៍លង្កា) ស្រីស្នំ ស្រែណូយ ស្វាយធំ ស្វាយលើ អង្គ្រង អធ្វារ អន្លង់សំណ[[ផ្សារដីហុយ]ផ្សារក្របីរៀល ផ្សារកោកថ្លោក ផ្សារក្រវ៉ាន់
តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប[កែប្រែ]
តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រ ទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់ចក្រភពខ្មែរអំឡុងពីសតវត្សទី៩ដល់សតវត្សរ៍ទី១៣។ ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានប្រាសាទយ៉ាងច្រើនស្អេកស្កះតំរៀបគ្នានៅក្នុងទឺកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាប។ ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរ ដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺ ស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងខេត្តសៀមរាប ដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។ សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនជាង១០០ត្រូវបានរកឃើញ។ ប្រាសាទទាំងឡាយ ត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សទី៩ និងទី១៣។ កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ អាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំនង់រាងជាពីរ៉ាមីតដោយព្រះចៅផារ៉ាអុងក្នុង ប្រទេសអេហ្សីប។ ព្រះរាជាខ្មែរបានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះ ដោយប្រើកំលាំងទាសករយ៉ាងច្រើន តាមការប៉ាន់ស្មាន ការធ្វើសំនង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០.០០០នាក់ ក្នុងអំឡុងសតវត្សទី១២ និង១៣។ ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវ ប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយ សព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចចំពោះមនុស្សដែលរស់នថាប្រាកដជាទីក្រុងមួយដែលជាងគេនៅលើផែនដីនាពេលនោះ។ អ្នកដំនើរព័រទុយហ្គាល់ត្រូវបានគេជឿថាជាជនស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសំលឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃប្រាសាទអង្គរ នាពេលទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សទី១៦។ ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ កិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញអង្គរបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រជនជាតិបារាំងឈ្មោះ ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot) ដែលបានមកទស្សនាអង្គរឆ្នាំ១៨៦០ ដែលបានតំកល់ទុកនូវឯកសារនាទីក្រុងប៉ារីសក្រាយមរណភាពក្នុងឆ្នាំ១៨៦៨។ ក្នុងសតវត្សទី ១៩និង២០ បេសកកម្មរបស់បារាំងជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទ និង ធ្វើការកាប់ឆ្ការសំអាតព្រៃពីប្រាសាទ ហើយដែលបានប្រមូលនូវឯកសារយ៉ាងច្រើនបំផុត។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ ប្រទេសថៃ បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកអោយខ្មែរគ្រប់គ្រងវិញ ហើយនៅក្នុងនាំនោះហើយដែលភ្ញៀវទេសចរបានមកទស្សនាជាលើកដំបូង។ ប្រសិនបើពេលមានកំនត់អ្នកទស្សនាអាចជ្រើសរើសតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងរបស់ស្តេច គឺអង្គរធំដែលមានប្រាសាទជាច្រើន ប្រាសាទអង្គរវត្ត ស្រះស្រង់ និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ ការបន្តដំនើរទស្សនាទៅវង់ធំគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិងបារាយណ៍នៅសម័យអង្គរ។ ប្រសិនបើពេលវេលាអនុញ្ញាតិ ភ្ញៀវទេសចរអាចទស្សនាប្រាសាទល្បីឈ្មោះដូចជាប្រាសាទបន្ទាយស្រី ឬប្រាសាទបន្ទាយសំរ៉ែ ដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។
ខេត្តសៀមរាបនៅមុនសម័យអង្គរ[កែប្រែ]
អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យា និងបុរាណវិទ្យាជាច្រើន បានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាប អង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅ ឆ្នាំ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ក្រោយពី ព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី ប្រទេសជ្វានៅឆ្នាំ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។ តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ កាលក្នុងដំណាក់កាលទី២ ទ្រង់គង់នៅ ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ នៅ ខេត្តកំពង់ចាម បន្ទាប់មកគង់នៅលើ ភ្នំគូលែន និង ចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ ទីក្រុងហរិហរាល័យឬ ទីក្រុងរលួស ដែលជារាជធានីដើមនា សម័យអង្គរ។ លោកបណ្ឌិតមីសែល ត្រាណេបានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា វប្បធអង្គរបានផ្តើមឡើង នៅក្នុងឆ្នាំ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជ គឺនៅពេលដែល ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រ នៅលើ ភ្នំគូលែន។ ការអភិសេករបស់ទ្រង់ គឺឈរលើមូលដ្ឋាន នៃពិធីទេវរាជ ដែលបានផ្តល់ ចំពោះ ព្រះអង្គនូវ មហិទ្ធិប្ញទ្ធិ ដើម្បីធ្វើការ បង្រួបបង្រួមជាតិ ។ ការអះអាងបានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថា វប្បធម៌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺ ឯកសារ មួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុ ចិន។ ឯកសាររបស់គេបាន សំអាងលើកំណត់ត្រាផង និង ស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង ។ ឯព្រឹត្តិការណ៍ ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ជាខ្លាំងមួយទៀត គឺក្នុងអំឡុង សម័យចេនឡា នៅលើទឹកដីបវរនៃ ខេត្តសៀមរាបអង្គរ។ កំណត់ហេតុ ចិនបានឲ្យដឹងថា ទីក្រុងដំបូងបំផុត នៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា "នគរគម្ពីរ" ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិច និងបារាយណ៍ខាងកើតនៃ តំបន់សៀមរាបអង្គរ។ សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ នគរគម្ពីរនេះគឺ ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន ។ លោកបណ្ឌិតមីសែល ត្រាណេបានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថា កាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នា៨០២ នេះ សេដ្ឋកិច្ច និង បរិយាកា សង្គមរបស់ តំបន់សៀមរាបអង្គរ មានការវិវឌ្ឍន៍ជាវិជ្ជមាន។ គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុង តំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះ យ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយ ចាប់តាំងពី ចុងសតវត្សរ៍ទី៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ ព្រះមហាក្សត្រ និង ពួកព្រាហ្មបុរោហិត បានចាប់ផ្តើម គម្រោងការសាងសង់ ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និងប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។ រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញ គេបានដឹងថា បុព្វការីជនខែ្មរ ចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ ទនេ្លសាបកែ្បរអូរ ស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរ គឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើស រកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹក នៅរដូវវស្សា គំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់ សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗ ជាប្រយោជន៍រួម គឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ [៥]។
ឯកសារពិគ្រោះ[កែប្រែ]
- ↑ "General Population Census of Cambodia 2008 - Provisional population totals" (PDF). National Institute of Statistics, Ministry of Planning. 3 September 2008.
- ↑ "អត្ថន័យនៃឈ្មោះខេត្តសៀមរាប". www-rfa-org.cdn.ampproject.org. Retrieved 2023-03-16.
{{cite web}}: zero width space character in|title=at position 8 (help) - ↑ ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣
- ↑ "ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ". Archived from the original on 2009-04-16. Retrieved 2008-08-29.
- ↑ អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា
|
ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ | ខេត្តព្រះវិហារ |
| |
| ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ | 
|
|||
 ខេត្តសៀមរាប 
| ||||
| ||||
| ខេត្តបាត់ដំបង | ខេត្តពោធិ៍សាត់ | ខេត្តកំពង់ធំ |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||