អរិយដ្ឋង្គិកមគ្គ

ពីវិគីភីឌា
បកប្រែជាភាសាដទៃ

The Noble Eightfold Path

Pali:ariyo aṭṭhaṅgiko maggo
Sanskrit:āryāṣṭāṅgamārga
Burmese:မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး
(IPA: [mɛʔɡɪ̀ɴ ʃɪʔ pá])
Chinese:八正道
(pinyinBāzhèngdào)
Japanese:八正道
(rōmaji: Hasshōdō)
Korean:팔정도
(RR: Paljeongdo)
Mongolian:[qutuγtan-u naiman gesigün-ü mör] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)
Thai:อริยมรรคมีองค์แปด
Glossary of Buddhism
ផ្នែកជាបន្តបន្ទាប់នៃ
ព្រះពុទ្ធសាសនា


គ្រោងមតិកា · ក្លោងទ្វារ

ប្រវត្តិ
កាលប្បវត្តិ · សង្គាយនា
ព្រះពុទ្ធ · សាវ័ក

ព្រះធម៌Concepts

អរិយសច្ច៤ · បញ្ចក្ខន្ធ
អនិច្ចំ · ទុក្ខំ · អនត្តា
បដិច្ចសមុប្បាទ
លោកុត្តរបដិច្ចសមុប្បាទ១១
មជ្ឈិមគ្គបដិបទា · សុញ្ញតា
ច្បាប់នៃកម្ម · ជាតិ (ជាតិ
សង្សារវដ្ត · លោកធាតុ

ការបដិបត្តិ

ព្រះរតនត្រ័យ
សិក្ខាបទ៥ · សិក្ខាបទ៨
សមាធិ · បញ្ញា
អរិយអដ្ឋង្គិកមគ្គ
ពោធិបក្ខិយធម៌

និព្វាន
និព្វាន៤ថ្នាក់ · ព្រះអរហន្ត
ពុទ្ធភាពពោធិសត្វ · ពោធិសត្វ

ប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនា
គម្ពីរធម៌ · ថេរវាទ
គម្ពីរបាលី · មហាយាន
គម្ពីរធម៌ចិន · វិជ្រយាន
គម្ពីរធម៌ទីបេ

The Dharma wheel, often used to represent the Noble Eightfold Path

អរិយអដ្ឋង្គិកមគ្គអង្គិកមគ្គអរិយមគ្គ (The Noble Path)​ ​គឺ​ជា​ធម៌សំខាន់មួយ​ក្នុង​ចំណោម​ធម៌​ទាំងឡាយ​ដែល​ព្រះពុទ្ធ​​​ទ្រង់​បាន​បង្រៀន​ភិក្ខុ ​និង ​បរិស័ទ​​ដើម្បី​ការ​​រលត់​អស់​ទៅ​នៃ​ទុក្ខ​ទាំង​ពួង ជាផ្លូវ​​ឆ្ពោះ​​ព្រះ​​​​និព្វាន​ ​។ អរិយអដ្ឋង្គិកមគ្គ ជា​ពាក្យ​ផ្សំ​មក​ពី​ ៤ បទ គឺ អរិយ ប្រែ​ថា ប្រសើរ, អដ្ឋ ប្រែ​ថា ៨, និង អង្គៈ ប្រែ​ថា អង្គ ឬ​ តួ, និង មគ្គ ប្រែ​ថា ផ្លូវ ។ ដូច្នេះ​ អដ្ឋង្គិកមគ្គ មាន​ន័យ​ថា​ មាគ៌ា​ឬ​ផ្លូវ​​មាន​អង្គ ៨ ​ដ៏ប្រសើរ​ ។ តើ​អង្គ​​​ទាំង​ ៨ របស់​​អរិយ​មគ្គ​មាន​អ្វី​ខ្លះ ? ហេតុអ្វី​ទើប​ហ៊ាន​ពោល​ថា​ "ប្រសើរ"​ ? អង្គ​ទាំង​ ៨ នោះ​គឺ​ សម្មាទិដ្ឋិ (ការ​យល់ត្រូវ), សម្មាសង្កប្បៈ (ការ​ត្រិះរិះត្រូវ), សម្មាវាចា (ការ​ពោលពាក្យ​សម្តី​ល្អ​គួរ​ស្តាប់ និង​ត្រូវ​កាល​ទេសៈ), សម្មាកម្មន្តៈ (​ការ​​ធ្វើ​ការងារត្រូវ​តាម​ក្បួន​ខ្នាត ឬ​ នីតិវិធី)​, សម្មាវាយាមៈ (ការ​ព្យាយាមត្រូវ)​, សម្មាអាជីវៈ (ការ​​ប្រកប​របរ​ចិញ្ចឹមជីវិតត្រូវ), សម្មាសតិ (ការ​មាន​សេចក្តីរឭកត្រូវ ឬ​ ផ្ចង់​ស្មារតី​ត្រូវ​), និង សម្មាសមាធិ (ការ​​តាំងចិត្តមាំត្រូវ) ។ ការ​ហ៊ាន​ពោល​ថា​មគ្គ​ទាំង​ ៨ ជា​​ផ្លូវ​ដ៏​ប្រសើរ ​ព្រោះ​ថា​វា​ជា​ផែន​ទី​ចង្អុល​ទិស​ឲ្យ​អ្នក​ប្រតិបត្តិ​តាម​ អាច​សម្រេច​គោលដៅ​ដ៏​សំខាន់​ក្នុង​ជីវិត​ ពោល​គឺ​ការ​រំលត់​អស់​នូវ​ទុក្ខ​ទាំង​ពួង ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​​គេ​រស់​នៅ​ក្នុង​ជីវិត​ប្រកប​ដោយ​បរមសុខ ឬ ​ព្រះនិព្វាន ។

The Noble Eightfold Path is sometimes divided into three basic divisions, as follows:[១][២]

Division Eightfold Path factors Acquired factors
Wisdom (Sanskrit: prajñā, Pāli: paññā) 1. សម្មាទិដ្ឋិ 9. Superior right knowledge
2. សម្មាសង្កប្បៈ 10. Superior right liberation
Ethical conduct (Sanskrit: śīla, Pāli: sīla) 3. សម្មាវាចា
4. សម្មាកម្មន្ដៈ
5. សម្មាអាជីវៈ
Concentration (Sanskrit and Pāli: samādhi) 6. សម្មាវាយាមៈ
7. សម្មាសតិ
8. Right concentration
  1. សម្មាទិដ្ឋិគឺ​ការ​យល់ត្រូវ, ការ​ដឹង​ក្នុង​អរិយសច្ចៈ​៤, គឺការ​​ដឹង​ថា​​អ្វី​ជា​​ទុក្ខ, ការ​​ដឹង​នូវ​មូល​​ហេតុ​ជាទី​កើត​ឡើង​នៃ​ទុក្ខ, ការ​ដឹង​​​​វិធី​​រំលត់​​ទុក្ខ, និង ការ​ដឹង​ក្នុង​​ការ​ប្រតិបត្តិ​​តាម​វិធី​រំលត់​​ទុក្ខ។
  2. សម្មាសង្កប្បៈ គឺ​ការ​ត្រិះរិះត្រូវ, គឺការ​ពិចារណា​​​ក្នុង​ការ​ចេញ​ចាក​កាម, ការ​ពិចារណា​​ក្នុង​ការ​មិន​ព្យាបាទ ឬ​​ ​បៀត​បៀន​​មនុស្ស​​ដទៃ, សត្វ​ដទៃ,​ រួម​ទាំង​ខ្លួន​ឯង និង​ បរិស្ថាន​ដែល​ខ្លួន​ឯង​ និង​ មនុស្ស​សត្វ​រស់​នៅ​​​ ។
  3. សម្មាវាចា គឺ​ការ​ពោលពាក្យ​សម្តី​និយាយ​​ល្អ​ត្រឹម​ត្រូវ​ គួរ​ស្តាប់ និង ត្រូវ​តាម​កាលទេសៈ; គឺ​ចេតនា​វៀរ​ចាក​ការ​និយាយ​កុហក, ការ​និយាយ​ញុះញង់​គេ, ការ​និយាយ​ទ្រគោះ, ឬ ការ​និយាយ​រោយរាយ​ឥត​ប្រយោជន៍ ។
  4. សម្មាកម្មន្តៈ គឺ​ការ​ធ្វើ​សកម្មភាព​ ឬ ការងារ​ត្រឹម​ត្រូវ​តាម​ក្បួន​ខ្នា ឬ​ នីតិវិធី; គឺ​ចេតនា​វៀរចាក​ការ​សម្លាប់​សត្វ, ការ​វៀរ​ចាក​ការ​លួច​ទ្រព្យ​អ្នក​ដទៃ,​ និង ការ​វៀរចាក​ការ​ប្រព្រឹត្តិធម៌​មិន​ប្រសើរ​ទាំង​ពួង ។
  5. សម្មាអាជីវៈ គឺ​​ការ​ប្រកប​របរ​រកស៊ី​ចិញ្ចឹមជីវិត​ត្រឹម​ត្រូវ​ ស្រប​ច្បាប់​ជាតិ និង អន្តរជាតិ ឬ​​ការ​លះ​បង់​នូវ​ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ខុស (មាន​ដូច​ជា ជំនួញ​ ៥ ​ប្រការ​ គឺ ជួញ​គ្រឿងស្រវឹង, ជួញគ្រឿងញៀន, ជួញ​មនុស្ស, ជួញ​សត្វ, ជួញ​សាស្ត្រាវុធ​នានា ។ល។), និង​​ត្រូវ​ប្រកប​របរ​ចិញ្ចឹម​ត្រឹម​ត្រូវ​តាម​ច្បាប់​រដ្ឋ និង ច្បាប់​សាសនា ។
  6. សម្មាវាយាមៈ គឺ​ការ​ព្យាយាមត្រូវ គឺ​ព្យាយាម​ញុំាង​ឆន្ទៈ​​ឲ្យ​​កើត​ឡើង, ប្រឹង​ប្រែង​ប្រារព្ធ​ព្យាយាម, ផ្គង​ចិត្ត​ទុកតាំង​ព្យាយាម​មាំដើម្បី​ញុំាង​ពួក​អកុសល​ធម៌​ដ៏​លាមក​ដែល​មិន​ទាន់​កើត​កុំឲ្យ​​កើត​ឡើង​បាន, ញុំាងឆន្ទៈ​ដើម្បី​លះ​បង់​នូវ​ពួក​អកុសល​ធម៌​ដែល​កើត​ឡើង​ហើយ, ព្យាយាម​ញុំាង​កុសល​ធម៌​ទាំង​ឡាយ​ដែល​មិន​ទាន់​កើតឲ្យ​​កើត​ឡើង, ញុំាង​ពួក​អកុសលធម៌​ដែល​កើត​ឡើង​ហើយ ឲ្យ​តាំង​នៅ​​កុំ​ឲ្យ​​ភ្លេច​ភ្លាំង​ទៅ​វិញ, ឲ្យ​​ចម្រើន​ធំទូលាយ​ពេញ​បរិបូរណ៌ ។
  7. សម្មាសតិ គឺ​ការ​រឭកត្រូវ, ​ការ​ពិចារណា​រឿយៗ​នូវសតិប្បដ្ឋាន ៤, គឺ​ពិចារណា​នូវ​​កាយ​ក្នុង​កាយ មាន​ព្យាយាម​ជា​គ្រឿង​ដុត​កំដៅ​កិលេស, មាន​ការ​ដឹង​ខ្លួន, កំចាត់​បង់​នូវ​អភិជ្ឈា ​និង ​ទោមនស្ស​ក្នុង​លោក​ចេញ, ពិចារណា​រឿយៗ​នូវ​វេទនា​ក្នុង​វេទនា, នូវ​ចិត្ត​ក្នុង​ចិត្ត, នូវ​ធម៌​ក្នុង​ធម៌​ទាំង​ឡាយ ។
  8. សម្មាសមាធិ គឺ​ការ​តាំងចិត្តមាំត្រូវ, ​ការ​ស្ងាត់​ចាក​អកុសល​ធម៌​ទាំង​ឡាយ បាន​ដល់​នូវ​ឈានទាំង​ឡាយ​មាន​បឋមជ្ឈាន​ជា​ដើម។

បុគ្គល​ដែល​មិន​ប្រមាថ​ហើយ​នៅ​ក្នុង​ធម្មវិន័យ ដើរ​តាម​ផ្លូវ​ប្រកប​ដោយ​អង្គ​ ៨ ​ប្រការ​ដ៏​ប្រសើរ បុគ្គល​នោះ​នឹង​អាច​លះ​បង់​កំណើត (ជាតិ), ​សង្សារ និង​ ​សម្រេច​ព្រះ​និព្វាន ដែល​ជា​ទី​បំផុត​នៃ​កង​ទុក្ខ ។

យោង[កែប្រែ]

  • គហដ្ឋសីល ដោយ មុនីកោសល្យ នៅ ហៃឡុង
  1. "Culavedalla S".
  2. Bhikkhu Bodhi. "The Noble Eightfold Path: The Way to the End of Suffering". Access to Insight. Retrieved 2010-07-10.